aurora borealis

• gözünüzle gördüğünüzde, hakkında gördüğünüz tüm resimleri geride bırakan muhteşem doğa olayı.
  
  kuzey kutup dairesinde soğuk bir kış akşamı, köpeklerin çektiği bir kızağa biner ve şehirden ayrılarak hiçliğin ortasına gidersiniz. köpeklerin havlamaları ve kızağın karda kayarken çıkardığı ses dışında tam bir sessizlik hakimdir etrafa. şehir ışıklarından arınmış gökyüzü sayısız yıldızla donanmıştır. hayranlık içinde yıldızları seyrederken uzakta, ufukta yeşil bir pırıltı görür gibi olursunuz, yüreğiniz bir hop eder. rehberinize biraz da korkarak sorarsınız acaba bu gördükleriniz kuzey ışıkları olabilir mi diye.
  
  "evet"der rehberiniz, "bunlar kuzey ışıkları".
  
  siz kızakta daha bir karanlık ve daha bir ıssız yerlere doğru kayarken yeşil ışık gittikçe büyür, başınızın üzerinde yer yer parlayıp söner, yavaşça, adeta kayarcasına hareket eder. ufukta gördüğünüz ince çizgi gökyüzünü kaplamaya, kıvrılıp bükülmeye ve dans etmeye başlar.
  
  uçsuz bucaksız donmuş bir göl ortasında durur, kızaktan inersiniz. başınızı gökyüzüne kaldırırsınız. gökten başınızın üzerine doğru hareler halinde bir ışık seli akar. adeta canlı gibidir. nefesinizi tutarsınız, sanki nefes alır veya bir ses yaparsanız ışıklar sizi terk edip gidecekmiş gibi gelir.
  
  rehberiniz, kızılderililerin kuzey ışıklarının ölülerinin ruhlarını taşıdığına ilişkin inançlarını hatırlatarak "bu gece çok kızılderili ölmüş olmalı" der.
  
  bir masal içinde yaşadığınız hissine kapılırsınız ışıklar dans ederken. gerçek olamayacak kadar güzeldirler.
• iki göru$ var bununla ilgili, hangisi kimin ho$una giderse...
  
  eski iskandinav mitolojisinde valkyrja adinda genelde sarisin, mavi gözlu ve beyaz tenli olarak tasvir edilen 25 kadar bakire ("val" secen, "kyrja" ölen, sehit olan) savas alaninda ellerinde kiliclariyla savasarak ölmu$ $ehitleri secerek valhöll denilen yere (ya da valhalla - $ecilmislerin sarayi anlaminda ) odinn'in de yanlarinda bulundugu (ki odin eski nors mitolojisinde zeus'un yerini tutar. tanrilarin en buyugudur. ölum ve savas tanrisi ayni zamanda $iir ve bilgelik tanrisidir) diger sehitlerin bulundugu saraya gotururdu. bu sekilde ölmeyen savascilar "folkvangur" - halkin bulundugu alan anlaminda - denen yere giderlerdi.
  vallhöll'te bulunan bu kahramanlar, ayni zamanda einherjar olarak da anilirlar, "ragnarök"e hazirlanirlardi. yani "guclerin hesaplasma" gunune, ya da "tanrilarin hesaplasmasi, birbirini yok etmesi" daha dogrusu dunyanin sonunda yapilacak buyuk savasa hazirlanirlardi. inani$a göre her bir kapidan (540 tane kapisi vardir valhöll'un) 800 savasci omuz omuza odinn'in komutasi altinda cikacaktir. bu savastan sonra saf, tertemiz, idil bir dunya suyun derinliklerinden yeryuzune cikacak, bazi tanrilar yasamaya devam ederken, bazilari yeniden dogacaktir. kötuluk ve sefalet yeryuzunden bir daha hic gelmemek uzere silinecek insanlar ve tanrilar birarada mutluluk icerisinde yasayacaktir.
  
  i$te valkyrjalar'in zirhlarinin sehitleri valhöll'e tasirken gokkubeye carpmasi sonucu bu kuzey isiklari olu$ur. ba$ka bir göru$te, valkyrja'larin ayni zamanda odinn'in bir nevi dunyaya gönderdigi ulaklar oldugu ve odinn'den gelen mesajlari iletmek icin dunya ile valhöll arasinda mekik dokurken gokyuzune degmeleri sonucu kuzey isiklarinin ciktigini söyler.
  
  diğer bir görüş ise, aslinda kuzey i$iklari gune$ firtinalarinin dunyanin magnetik alani ve atmosferiyle etkile$iminden dolayi kaynaklanir. plazma adi verilen ve gunes firtinalariyla uzaya yayilan ve bo$lukta neredeyse isik hizinda ilerleyen yuklu parcaciklar dunyanin atmosferine girdikleri vakit, havada bulunan atomlar ve molekullerle carpisirlar. surtunmeler ve carpismalardan dolayi plazmalarin hiz enerjileri i$ik enerjisine donusur. bunlarin kutuplarda (aynisi guney kutbunda da gözlenebilir, ki aurora australis, - "australis" guney demek, "borealis" kuzey - adi veriliyor bunlara) gorulmesinin nedeni ise bu cok yuksek hizlarda atmosfere giren parcaciklarin dunyanin magnetik alanindan dolayi kuzey ya da guney kutbuna yönlenmesidir (yani bu demek oluyor ki eger bu yuksek hizlarda dunyaya girmiyor olsalardi, ekvatorda dahi gorulebilme olasiliklari vardi, karanlik gecelerde). yeterince cok sayida parcacik carpisir ya da birbirine surtunurse, insan gozunun gorebilecegi bir takim i$ik kumeleri meydana gelir ki buna aurora borealis ya da australis diyoruz.
• ozellikle kis aylarinda thy ile tokyo'dan istanbul'a donecek olanlar icin ufak bir tavsiye vereyim. check-in gorevlisine, koltugunuzun ucagin sag taraf cam kenarinda olmasini istediginizi soyleyin. ya da online check-in yapacaksaniz sag taraf cam kenarindan bir koltuk secin. ucusun 6-7nci saatlerinde camdan disari saga, yani kuzeye baktiginizda kuzey isiklarini gormeniz mumkundur. tokyo-istanbul rotasi sibirya uzerinden gecer ve bahsettigim zaman diliminde yaklasik olarak 62-63 kuzey enlemlerinde olursunuz. o enlemde bulundugunuz irtifadan kuzey isiklarini gorebilirsiniz. tabi fotolardaki gibi apacik bir renk degisimi olmuyor ama en azindan sizi bir norvec masrafindan kurtarir :)
• olmeden once mutlaka bir kere gormek istedigim seylerden biri.
• bir cesit isik kaymasidir. tam bilimsel aciklamasini bilmiyorum ancak kuzey ulkelerde daha sikca gorulur. inanilmaz goruntuler ortaya cikarir. ayrica astral projection'in siki bir parcasinin adidir.
• subat ayinin ikinci yarisinda; yeterince sansliysak gorecegim mukemmel doga olayi. son 20 gundur deli gibi arastiriyorum, okuyorum vs.
  
  yalniz bu isiklari gormek icin ne kadar on calisma yaptiginizin pek bir onemi yok. nihayetinde 3 gunden daha sonrasini tahmin etmek neredeyse imkansiz. bu arastirmalardan edindigim bazi notlari da soyle paylasayim hemen:
  
  * bu isiklari gormek icin gidebileceginiz ulkeler: norvec, isvec, finlandiya ve izlanda. goruldugu uzere hepsi pahali ulkeler; dolayisiyla butcenizi ona gore ayarlayin. eger amerika'da yasiyorsaniz kanada sizin icin daha iyi bir opsiyon olabilir. iskocya ve rusya'nin kuzeyinden de gorulebiliyor ama gorme ihtimaliniz daha dusuk. sahsen bize en uygun tromso geldi. buraya hem ucuslar uygun, hem de bu bolge kuzey isiklari icin gayet populer. gorulebilecegi yerleri suradan gorebilirsiniz:
  
  http://arctickingdom.com/…northern-lights-map-2.jpg
  
  bu yesil bandin disinda kalan yerlerden gorulmesi mumkun degil. goruldugu gibi; norvec, isvec vb. ulkelerin de sadece en kuzey noktalarindan goruluyor isiklar.
  
  * isiklarin gorunmesi icin en onemli iki faktor: gunes ruzgari aktivitesi ve acik bir gokyuzu. bulutlu bir gecede bunlari gormeniz mumkun degil pek. ayni sekilde solar activity olmadan bu isiklar da olusmuyor.
  
  * ayin durumunun isiklarin gorulup gorulmemesi ile direk olarak bir baglantisi yok. ancak dolunay olan bir gecede isiklarin kontrasti azalacaktir. yani ortam cok aydinlik oldugu icin; karanlik bir gecede (yeniay) isiklarin olusturdugu kontrast aydinlikta olusmayacaktir. ama gece manzarasi acisindan ayin olmasi da bir avantaj. dolayisiyla bu biraz zevke bagli. bazilari ay isigini tercih etmis; bazilari karanligi. ben de gidip gorunce kendi tecrubemi paylasirim sizle sevgili suserler. yeniaydan iki gun sonra gidecegim; dort gun kalacagim. bu tarihi karanlik bir gokyuzunu tercih ettigimiz icin sectik.
  
  * bu isiklarin gorulme garantisi yok. hatta gecen sene aralik ayinda 21 gun boyunca hic gorulmedigi olmus tromso civarinda. dolayisiyla buraya giderken tek amaciniz bu isiklari gormek olmamali. yapabileceginiz cesitli aktiviteler var. kopek kizagi, ren geyigi kizagi, buzda balik tutma, snowmobile vb. eger gidip de isiklari goremezseniz; yuzunuz dusmesin. elbette ki gormek guzel ama kimse size garanti edemez maalesef. ne kadar uzun sure kalirsaniz gorme ihtimaliniz o kadar artar. tek soylenebilecek bu. ama en az 3-4 gunluk gitmeniz gerek diye dusunuyorum.
  
  * eger bu isiklarin fotografini cekmek istiyorsaniz bir dslr kamera edinmenizde fayda var. cep telefonu ile iyi bir fotograf yakalamak mumkun olmayacaktir. takip ettigim sitelerde genis acili ve hizli lensler onermisler. baktim soyle bir ama 700-800 eur civari iyi bir lens. sanirim kit lensimle idare edecegim bu durumda. cok fazla doga fotografi ceken biri degilim. bu isiklarin videosunu cekmek ise cok zor demisler; zaten bununla ilgilenmiyorum. tripod ise kesinlikle gerek; baska bir yolu yok bunun. 10 saniyelik bir shutter speed kullanmaniz gerekiyor en az. bu konuda arastirmalarim daha devam ediyor.
  
  simdilik notlar bu kadar bu entry guncellenir daha. gidip gordukten sonra fazla bilgi paylasilir gibi.
  
  verilen sözler tutulsun editi: (bkz: #53370980)
• kuzey ışıklarının oluşmasının nedenli güneşten gelen parçacıların iyonosferde iyonlaşmış ( fazla ya da az elektronu olan atomlar ( açıklayıcı ama kötü ) ) atomların elektronlarına çarpım onlara fazladan enerji vermesi ile elektronların daha yüksek enerjili yörüngeye geçip gelen enerjinin sonlanmasıyla elektronun eski yörüngesine gelirken enerji salmasıyla ( enerji elektromanyetik bir dalga formu olarak düşünülürse ) bu enerjinin dalga boyunun görünür bölgeye düşmesiyle oluşan renkler. işığın değişik renklerde olmasının nedeni ise enerjiyi alan atomun ve enerjini değişikliği
• ölmeden görülmesi gereken şeyler listemin en başında yer alan , fotoğrafları bile aklımı başından alan, tarifsiz güzellikteki doğa olayı.
• kuzey ışıkları
• izleyebilmek için finlandiya'da şöyle bir otel bulunan muhteşem doğa olayı.
  
  tık
  tık tık
  
  soracaklara peşin edit: hotel kakslauttanen, finlandiya'da bulunuyormuş ve her yıl binlerce insan kuzey ışıkları eşliğinde uykuya dalmak için bu otele akın ediyor. en yakın şehir merkezine yüzlerce kilometre uzaklıkta bulunan bu otel kafa dinlemek ve kuzey ışıkları'nın büyüsüne kapılmak için harika bir alternatifmiş.
  kaynak : onedio