ayasofya camii

• (bkz: ayasofya)
• bizans zemanında kilise olan ve osmanlılar tarafından camiye çevrilen külliyenin ismidir. şu an ayasofya müzesi resmi ismiyle anılan koca yapının kenarında bir yerde varlığını devam ettirmektedir. cemaati yok denebilir, varsada çok azdır, sayılıdır.
• herkesin kendi yaklaşımını çok ciddiye almasının yol açtığı naif itirazlara yol açmış isim tamlaması.
  ayasofya bin yıl kilise olarak kullanılmış, öylece inşa edilmiş bir kilisedir. sonrasında da
  500 yıl kadar da cami olarak kullanılmıştır. kişiler inançlarına, bununla ilgili/bundan bağımsız siyasi gündemlerine ve amaçlarına bağlı olarak bu esere "ayasofya camii", "ayasofya kilisesi" vs. vs. diyebilir. böyle bir arzu veya tavırdan bağımsız olarak tarihi bir durumdan bahsederken mesela: "falanca sadrazam 1656 yılında ayasofya camii'nde cuma namazı sırasında kendisine yönelik suikastta öldürüldü" gibi bir cümlede cami; "imparator 6. konstantin ms. 870'te (bkz: ayasofya kilisesi)'nde kutsanarak taç giydi" gibi bir cümlede de kilise olarak anılabilir.
  bu gibi masum kullanımların ötesinde de birilerinin cami birilerinin de kilise olmasını istemesi ve o ağızla konuşmasını aleyhte argüman üreterek engellemeye çalışmak beyhudedir. tıpkı “ramazan bayramı o, şeker bayramı ne ya? ramazan bayramı densin” ya da “fethullah gülen'e hocaefendi demesin müritleri, laikliğe göre yasak ama” şeklindeki itirazların muhatabında hiçbir duygu uyandırmayacağı gibi. adam müridi öyle görüyor sorun orda, bu algının arasına giremezsin. ya da “ramazanla alakam yok, bayramda tatil yaparım, eşi dostu görürüm, tebrik kartı yollarım, şeker bayramı bence, öyle diyesim var” diyor. aynen bunun gibi.
  ek olarak ve mesela; ayasofya'yı bir kilise değil de salt mimari, sanatsal değer olarak görmek tarih bilinci sahibi bir hristiyan için olayı basite indirgemek, yapılış amacı ve tarihinden, "anlamından" soyutlayarak, metalaştırmanın ta kendisi olarak mahkum edilebilir.
• önce kilise, sonrasında camii olarak işlevsel bir hizmet vermekteyken, -bu dönemlerde de siyasî açıdan önemi vardır ancak tek işlevi bu değildir- müze yapılarak modern döneme uygun siyasî bir meta haline getirilmiştir.
• türkiye'nin kendi iç meselelerinde ne kadar bağımsız karar verebildiğinin göstergesidir.
  
  cumhuriyet sınırları içinde kiliseden camiye çevrilmiş birçok esere dokunulmayıp cami olarak hizmet vermesine müsaade edilmişken, sembolik bir değer taşıyan ayasofya'nın statüsü değiştirilmiştir. bu yönüyle farklı gruplar için yeni yeni politik anlamlar kazanmış, ve fakat bağımsız karar verme mekanizmalarımıza yapılan etki ve müdahaleleri de her yönüyle gözler önüne sermiştir.
• (bkz: hakki aydemir)
• hristiyan tarafındaki dengi ispanya'daki kurtuba camii, katedrali ve müzesidir.
• bi dönem kilise, bi donem camii, şu an müze. ne olursa olsun muhteşem bi sanat eseri yapmış adamlar. orda bulunmaktan mutlu oldugum nadir atmosfere sahip mekanlardan biri ayasofya.
• bin yıldan fazladır ayakta. tahminim odur ki, en az bir bin yıl daha ayakta kalır bu yapı.
  
  ancak zaman neyi getirir bilinmez. belki 200 yıl sonraki büyük bir savaşta yaşanacak bombardımanla yıkılıp gidecek.
  
  belki 300 yıl sonra deniz seviyeleri yükselince istanbul terkedilecek, ayasofya bulunduğu tepede küçük bir adacık üzerinde ahtamar kilisesi gibi yalnız kalacak.
  
  tarihe bakıyorsun neler neler olmuş ve neler neler olacak. onçün, cami yapılsa ne olur, kilise kalsa ne; hepsi geçici hevesler, geçici zaferler, kısa insan ömrünün küçük tatminleri...
• son gittiğimde yer yer çökmelerin daha da arttığını fark ettiğim yaşayan tarih. müzeydi, camiydi kiliseydi kavgası sürerken bir gün yerinde yeller esecek diye korkuyorum.