ayasofya'nın sesi

• stanford üniversitesi, müzik ve akustik üzerine bilgisayar araştırmaları merkezi ve sanat & sanat tarihi bölümü'nün ortak projesi "icons of sound" bağlamında çekilen belgesel. bizans uzmanı sanat tarihçi bissera pentcheva, belgeselin hem yapımcılığını hem anlatıcılığını üstlenmiş. onassis vakfı da sponsorlarından. çok kaliteli bir iş olmuş. amaç, ayasofya akustiğini başka mekânlarda yeniden yaratıp bizans ilahilerini ayasofya'da icra ediliyormuş gibi icra etmek. "işitsel yapılandırma" deniyormuş bu işe. verdikleri emek alkışlık, hayretler içinde izledim doğrusu.
  
  en çok da denizle, marmara'yla; ayasofya'daki sesin yankılı, ıslak ve denizel bir ses oluşu ve marmara adası (o devirdeki adı prokonnesos) mermerleriyle kaplı mabedin (mermer kelimesiyle aynı kökeni paylaşan yunanca marmarigma kelimesi, aynı zamanda denizin canlılığını ifade edermiş) yüzeyinde yankılanmasını, genesis'te geçen yaratımın başlangıcında su imgesiyle bağdaştırmasıyla ayasofya'nın çok katmanlı anlamına dikkat çekmesi hoşuma gitti. ["tanrı'nın ruhu suların üzerinde dalgalanıyordu" - genesis 1:2. kşz. "allah mahlukatı yaratman önce 'amâ'da idi. amânın altında da hava, üstünde de hava vardı. sonra arşını su üzerinde yarattı."] bu açıdan, teknik bir başarının ötesinde oldukça şiirsel bir iş de olmuş. pneuma, yani nefes ve kutsal ruh arasındaki sinerji meselesi de ayrıca takdire şayan.
  
  belgeselin künyesi:
  "yönetmen: duygu eruçman
  yapımcı: bissera v. pentcheva
  2018, abd, türkçe altyazılı, 24’
  
  ayasofya'nın sesi, 1500 yıllık ayasofya'nın eşsiz mimarisini oluşturan akustik ve görsel öğeler üzerine bir inceleme. yüzyıllar boyunca, bu büyülü binanın pencerelerinden sessizce süzülen ışık, mermer yüzeylerinden yankılanan seslerle birleşerek iki farklı dinin inananlarını tanrı'ya yaklaştırdı. bugün bir müze olan mekânın ziyaretçilerine sunduğu deneyim ise çok farklı. bu kısa belgesel, ayasofya’nın çetrefil tarihini daha iyi anlamak için dijital teknolojinin de yardımıyla sesin ve ışığın izini sürüyor."
  
  projenin müzisyenleri, bizans ilahilerini icra etmek üzere kurulmuş cappella romana grubunun bir performansı , görüntüler filmden değil, daha eski. proje hakkında bir haber de şurada, projenin içeriğini tafsilatıyla anlatıyor, merak edenler okuyabilir.