hesabın var mı? giriş yap

  • 1891-1937 yillarinda yasamistir ve 20.yy’in ilk yarisinin en onemli marxist teorisyenlerinden biridir kendisi. ozellikle kulturel problemler ve kulturel formasyon ile siyasi egemenlik arasindaki iliskiler baglaminda yaptigi calismalar onemlidir. diger yandan, ozellikle ustyapi uzerine yogunlasmasi ve ekonomi, kultur, sinif ve iktidar ekseninde yonelttigi elestirel sorular nedeniyle marxist yazinda bir ilk olarak gorulebilir. gramsci’nin temel elestirisi, marxist yontemi, toplumun, ekonomik ve tarihsel yasalarla belirlenen dogal bir bilimi olarak goren pozitivist marxistleredir. bu baglamda temel argumani da marxism gibi bilinc ve praxis’e iliskin sorunlar uzerinde calisan bir diyalektik bilimin, doga bilimlerinin yontem ve kavramlariyla asla bagdasmayacagi, aciklanamayacagi olmustur.

    gramsci marxism’i bir praxis felsefesi olarak tanimlar. bu yolla isci sinifinin egitilmesinin ve kendini somuruden ve sinif egemenliginden kurtarip ozgurlestirmesinin altini cizer. aslinda gramsci’nin anlatmak istedigi, tarihsel surecin, insani ozu olmayan bir takim iktisadi yasalarin sonucunda degil, politik partiler, dernekler ve ticaret birlikleri gibi formlarda kolektif bir yapiya burunen insan iradesinin sonucunda ekonomiyi yonlendirdigi ve nesnel gerceklige sekil verdigidir. kisacasi gramsci’nin demek istedigi sudur: sosyal degisimlerin duragan bir kitleye yapilan bir takim otomatik dissal etkilerin (tarihsel yasalarin) sonucunda olustugunu soylemek, isci sinifini tarihsel surecte pasiflestirmek demek olacaktir ki bu da o gune kadar kabul goren marxism yorumlarinin yumusak karnidir. kanimca, aslinda marxist tarih teorisinin sosyalizmi kacinilmaz olarak goren yorumu da bu baglamda proleteryayi tarih sahnesinden dislamakla ayni anlama geleceginden, gramsci tarafindan elestirilmeye aciktir. gramsci devrimin, dissal iktisadi kuvvetlerin otomatik bir urunu olarak gorulmesi fikrine karsi cikar; ancak onun bir sinifin diger siniflar uzerinde kurdugu kulturel egemenlik oldugunu da yadsimaz (burada belirtmekte fayda goruyorum, ornegin ekim devrimi’ni boylesine “demir kanunlarin” degil ortak bir iradenin sonucunda gerceklestigini savunur). diger yandan, bir toplumda baskin sinif, sivil toplumu kendi ahlaki, geleneksel, dini ve politik gorusleriyle (bkz: weltanschauung) kontrol altina alan siniftir. gramsci’ye gore devrimci sinif, diger siniflar uzerinde ekonomik, politik ve askeri bir gucu ve entelektuel ve ahlaki onderligi yoluyla bir otorite kurma cabasina girisecektir ve bu sinif, devrim oncesinde toplumun farkli katmanlarina kendi kulturunu nufuz ettirmelidir. baska bir deyisle, eger isci sinifi baskin sinif olmak istiyorsa, toplumun diger katmanlarindan destek alan kontrol edici bir kultur yaratmalidir. ancak gramsci’nin marxist dunya gorusu ve bu gorusun bir sinif ideolojisi degil de aksine tarihin yapisal degisim surecini aciklayan bir evrensel aciklamasi olmasi, onu, baska bir kavrami aciklamaya ve tanimlamaya iter: hegemonya. devrimci sinifin, devrim oncesinde nufuz ettirmesini onerdigi kulturel urunler, iste tam da bu kavrami isaret eder: kulturel hegemonya. bu noktada gramsci’nin hegemonya ve egemenlik kavramlari arasindaki ayrimini belirtmek cok onemlidir: ona gore, hegemonya sosyal siniflar arasinda bir anlasma ve dengeyi isaret ederken, egemenlik kavrami devletin tehdidini barindirir. bu baglamda hegemonya, ozel kurumlar ve sivil toplumda yaratilan ve bireyle devlet arasinda arabulucu rol ustlenen bir kavramdir. dogrudan egemenlik dusuncesi ise devlet aygitlari!devletin ideolojik aygitlari ve kamu kuruluslari yoluyla suregelen tehdit ve zor kullanmanin sonucudur.

    gramsci, proleter sinifin lider ve baskin sinif olabilmesini, calisan nufusun cogunlugunu kapitalizme ve burjuva devletine karsi olan bir konuma getirmesinde yardimci olacak bir ittifaklar sistemini kurabilmesine baglar. bu acidan hegemonya; politik, entelektuel ve ahlaki onderligin etkili bir sentezidir ve ayni zamanda bir sinifin ortak cikarlarini savunmak amaciyla olusturulan ve diger sosyal gruplara yonlendirilen bir tutumu kapsar. burada gramsci’nin kendi ornegini alirsak, ona gore, yalnizca burjuvazi ve proleteryanin hegemonya kurma olanagi vardir cunku kapitalizmin aksine feodal toplum, kapali ve bir tur kast sisteminin egemenligi altinda olan bir sosyal yapiyi barindirir. boyle bir sosyal yapilanmada da, egemen siniflar, bizzat kendilerine ait olan ve hem teknik hem de ideolojik olarak apayri kulturel araclar uretemezler.

    gramsci, -pek de sasirtici olmayacak bir sekilde- devrim olasiliginin gelismis kapitalist ulkelerde yuksek oldugunu dusunmustur. bunda sasiracak bir sey yoktur, cunku yukarida da bahsettigim gibi ona gore, isci sinifi burjuva ideolojisinin baskici yapisinin pasif bir kurbani degil aksine, burjuva toplumunun aktif muhalif kanadidir. gramsci’ye gore bati avrupa sivil toplumunun goreceli olarak daha guclu olmasi, burada burjuvaziye anlasma yoluyla hukmetme sansi dogurmustur. elbette gramsci, -cokca vurguladigi gibi- hegemonyayi yalnizca anlasma yoluyla ortaya cikan bir kavram olarak degil ayni zamanda tehdit ve zor yoluyla da yurutulen bir tutum olarak gormektedir. baska bir deyisle, hegemonya, yukarida da bahsettigim denge kavraminda oldugu gibi, anlasma ve tehditin dengeli bir uyumunu isaret eder. bu baglamda sivil ve siyasi toplum ayrimi mutlak degildir, cunku ona gore, kapitalizmin sosyal yapilanmasi ayri ve bagimsiz kurumlara ayrilamaz. ornegin egitim sivil topluma ait bir kurumken, ayni zamanda hem ekonomik hem de ideolojik olarak devlete bagli bir kurumdur. hegelci terminolojiyle gramsci, devletin ahlaki rolunden bahseder ve baskin sinifin ekonomik ve politik cikarlarini savunurken ayni zamanda sivil toplumun guclenmesine katki saglayacak hukuk ve egitim gibi kimi kurumlarin kurulmasinda rol aldiginin altini cizer. bu, devletin bir sinifin digeri uzerinde baski kurmasi icin yaratilmis bir kurum olmadiginin, aksine modern kapitalist toplumlarda yaratilmis ve mesrulastirilmis bir arac oldugunun gramsci tarafindan izahidir. ancak bu surec tahmin edilebilecegi uzere sinif ideolojisi uzerinden degil, burjuva weltanschauung’u ekseninden hareket eder.

    politik, entelektuel ve ahlaki etmenleri ile birlikte gramsci’nin hegemonya kavrami, marxism’in ekonomiyi temel alan ve bu temeli, ideolojik ustyapinin belirlenmesinde yegane guc sayan pozitivist yorumlarina karsi onemli bir karsi savdir. modern kapitalist toplumlarin kendine ozgu kompleks yapilari nedeniyle tek bir sinif, diger sinif ve gruplarin eylemlerini dislayarak ve hice sayarak ustten bir egemenlik kuramaz. egemen sinif mutlaka diger siniflarin seslerine kulak vermek ve onlarin davranislarini goz onune almak zorundadir. bu baglamda gramsci’nin modeli, ikna ve anlasma ile aktif tehdit ve zorlamanin bir uyumunu varsayar denebilir. gramsci’nin varsayimi, egemen sinifin digerlerini toptan yokedemeyecegi, farklilasmalarin, alternatif kulturlerin ve direnc ve devrime iliskin seslerin susturulamayacagi uzerinedir.

    bu sosyal siniflar arasindaki kultur, politika ve degerlere iliskin suregelen catismalar ve hiyerarsik iliskiler, otonom siniflarin, tumden ve uyum icinde sosyal butunde birlesmesine iliskin zorlamalara gosterecegi direnc temelinde gramsci’nin toplum anlayisini tanimlamaktadir. bu, toplumun merkezden disa dogru yayilan toplu bir davranissal eylemler butununun urunu oldugunun farkli bir deyisidir.

    son olarak gramsci’nin modern topluma iliskin entelektueller teorisinden bahsetmeden olmaz: ona gore, ideolojilerin ve toplumsal uyumun yapilandirilmasinda entelektuellerin cok onemli bir rolu vardir, ozellikle toplumsal butunlesme baglaminda. marxism’in gelismis kapitalist toplumlarda basarisizliga ugramasi, entelektuellerin ve dolayisiyla liderligin rolunun yeniden tartisilmasini gerektirmistir. en azindan gramsci, meseleye bu baglamda yaklasmistir. gramsci, entelektuelleri sosyolojik bir tabanda tanimlamis ve spesifik bir toplumsal tabakaya ozgu kimi “entelektuel” aktivitelerle karistirilmamasini istemistir. ona gore, bu tur ozellikler toplumun her uyesinde az ya da cok vardir. bu baglamda, bilgi ureten buyuk entelektuelller idealini reddeder. ona gore, entelektueller bir sinifin cikarlarinin basitce yansitmaktan cok, bilgi ve ideoloji ureten bir gruptur. kapitalizmle birlikte ise toplumun geleneksel toplum yapisindan devlet kurumuna dogru donusumune yardimci olan bir uzman konumundadirlar. gramsci bu baglamda entelektuelleri, uretim, kultur ve kamu yonetimine iliskin orgutleme islevleri uzerinden tanimlar. ozellikle entelektuellerin burjuva toplumunda, ulusal bir egitim sistemi, yerel ve ulusal sivil toplum hizmetlerinin yonetimi, dinin ve kisaca devletin ideolojik aygitlarinin merkezilestirilmesindeki rolunden bahseder. gramsci’ye gore her sosyal sinif kendi entelektuellerini olusturamaz. bu savi aciklayabilmek icin onun entelektuellere iliskin siniflandirmasindan bahsetmek gerekir: ona gore iki cesit entelektuel vardir: organik ve geleneksel entelektueller. organik entelektueller, bir sinifin amaclarini ve umutlarini aciklayan ama kendileri bir sinif olusturmayan sosyal gruptur ve uretim araclarindaki degisimler sonucunda ortaya cikarlar. geleneksel entelektueller ise tarihin kesintiye ugratilamayan surekliligi sonucunda evrimlesen ve uretim araclariyla dogrudan ilskileri olmayan gruptur ve bu nedenle de kendilerini egemen siniftan ayri bir sekilde tanimlarlar. din gorevlileri, avukatlar, ogretmenler, doktorlar gibi geleneksel entelektuellerin baslica islevi, sosyal yapilanmadaki degisimlerdeki surekliligi saglamaktir. oyleyse, gramsci’nin tezi sudur: hegemonya kurmak isteyen her sosyal grup geleneksel entelektuelleri ele gecirmek ve etkisi altina almak zorundadir. ancak burada belirtekte gene fayda var ki gramsci bu tezinden yola cikarak ozellikle zamanin italya’sina iliskin kimi cikarimlara gitmistir ve bunlar yalnizca hipotezdir, cunku entelektueller ile sosyal yapi arasindaki iliski baglaminda ampirik bir calisma yapmamistir.

    son olarak, gramsci’nin en basta bahsettigim gorusunu yinelemek sanirim bitirmek icin en uygunudur: ona gore tarihsel bilgi yalnizca ampirik sosyal bilimlerin urunu olamaz; ampirik calismalar mutlaka tarihsellik ve humanizmanin kilavuzlugunda olmalidir.

  • çok itici ve samimiyetsiz bir tabir bence bu. kendini üstün gören kezbanımsı bir laf. genelde hiçbir şey bilmiyordu ben adam ettim büyüttüm vs şeklinde kullanılmakta. nereden baksan kezbanlık akıyor.

  • bu faydalı başlığa bir ekleme de ben yapayım. tüketicinin korunması hakkında kanunun ilgili maddesi gereği çarpraz satış yasağı bulunmaktadır. yani bankalar size kredi verirken ek kaza sigortası, ürün paketi satamazlar. ancak el mahkum çoğumuz kredi kullanabilmek adına ne derlerse kabul ediyoruz. şimdi gelin bu tutarları cayma hakkı ve çağraz satış yasağı kapsamında nasıl iade alabileceğimize bakalım.

    1.kredi kullanımından sonra en geç 1 ay içinde bankanın başvuru kanallarından iptal ve iade talebinizi iletiyorsunuz. banka 1-2 gün içinde genellikle red cevabı ile dönüş yapıyor.

    2.e-devletten türkiye bankalar birliği tüketici hakem heyetine derdinizi anlatan bir başvuru yapıyorsunuz. bankadan aldığınız cevap ve ürün satış dekontlarını belgeler kısmına ekliyorsunuz.

    3.yaklaşık 1 ay içinde karar çıkıyor iadeleriniz hesabınıza yatırılıyor.

  • türkiye’nin koronavirüs rakamlarını dünya sağlık örgütü normlarına uygun bir biçimde açıklamadığı için verilen notadır. çocukça faşizmini zamanla sistematikleştiren akp’nin bütün hilesinin gün yüzüne her gün çıktığını zaten çomar olmayan biri görür, ama buna destek veren almanya’ya da şahsım ve milletim adına şükranlarımı sunuyorum.

    halkın sağlığıyla oynayanların ve halkın haber alma özgürlüğünü kısıtlayanların allah belasını versin.

    (bkz: bütün dünya almanın daşşaaanı yisin)

    kaynak

  • gece kar yağarken dışarı çıkmak, kafayı siyah gökyüzüne doğru kaldırıp lapa lapa yüze yağan karları izlemek, kar sebebiyle bomboş olan yollarda yürümek, yürürken yüzün yağan karla kaplanması,hiç basılmamış kara basmak, yumuşak karlarda yuvarlanmak, saçlara yağan kartanelerininin pırıl pırıl parlaması , eller kızarıncaya kadar eldivensizkar topu oynamak ve sonunda dışarda üşüyünce eve koşa koşa girmek ıslak çorapları çıkarıp ayakları kalorifere uzatmak ve çay bardağını alıp dışarda halen yağan karı izlemek...
    (bkz: ankara nın kışı)

  • kıdem tazminatına çökmek için ismini de tes ( tamamlayıcı emeklilik sistemi ) koymuşlar. şimdi gerizekalıya anlatır gibi anlatayım. bu sistemde ki olayı.

    işveren şu an için kıdem tazminatı durumunda brüt maaş üzerinden aylık %8,3 civarı bir ödeme yapıyor. tes denen ucube sistemde ise hükümet işverene diyor ki eskiden 8.3 yapıyordun şimdi 5.3 yapacaksın. bak sana her ay için %3 kar edeceksin bir de diyor istediğin adamı kıdemi var diye kovamamazlık etmeyeceksin. kovacaksan istediğin an kov. tazminat isterse sen değil ben uğraşırım.

    salak işçilere de diyor ki sen zaten her işverenden tazminat alamıyordun bu sistemde kendinde işten ayrılsan tes'te olan parana bir şey olmayacak. yanlız sistemde söylenmeyen şeyleri aşağıda yazayım.

    işçi işten çıkartıldı, sistemde biriken tazminatını 60 yaştan önce çekemiyor. hatta 60 yaştan sonra da nakit olarak çekemiyor. hükümet diyor ki o parayı peşin sana yedirmem. emekli maaşına azar azar ekleyerek sana veririm diyor. işin enteresanı ev alacaksan tes'de biriken paranın sadece %10 civarını kullanabilirsin. hem ev aldın hem de o sene evleniyorsun o zaman da diyor ki tes'de biriken paranın sadece %20'sini kullanabilirsin. kağıt üzerinde evlenerek tes'te ki parayı çekmeye çalışanlar içinde demişler ki sadece tek bir evlilikte o paranın %10'unu alabilirsin. ikinci evlilik bizi bağlamaz demişler.

    bunun dışında tes denen sistemde işçinin maaşından da %3 kesinti yapılacak. yani işveren 30 günün 19'günün parasını ödiyecek işçi ise kalan 11 günün parasını ödeyecek. ancak işçi o parayı istediği an değil hükümet nasıl uygun görürse öyle kullanabilecek. kısaca bu sisteme destek veren çalışan kişi beyin yerine saksı taşıyordur.

  • 3 lira maaş alıyor diye her türlü pisliğe katlamalı gerektiği düşünülen insan. amk paranın köpeği olmak böyle bir şey, gel veriyim maaşını akşama kadar taciz edeyim, ayağımı koklatayım.