ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap
ailenin komik kısa mesajları
cenk eren'in araplara kiraladığı evin hali
-
adamlar tam ekmek bırakmış koltukta mk ahahaha.
onca yıl evrimden sonra sabahları hala işe gitmek
-
günaydın, dünyanın gelmiş geçmiş en büyük saçmalığı. lan sen binlerce yıl evrim geçir en üst yaşam formuna dönüş ama hala yaşamak için çalışmak zorunda kal. hadi çalışmasını da geçtim, en azından metrobüse binmek zorunda olmasaydık arkadaş en azından buna insan gibi bi' çözüm bulsaydınız. yoksa binlerce yıl önce sabah uyanıp mağarasından tarlasına yürüyerek gidip buğday tohumu eken atalarımızdan ne farkımız var allah aşkına, aradaki en büyük fark yürüyerek değil de metrobüsle gitmemiz mi? yazıklar olsun. evet.
göktürkçe
-
internette göktürkçe için çok asılsız ve saçma sapan bilgiler dolanıyor, #119386487 gibi.
bu tarz saçmalıklara çok denk geldiğim için göktürkçe ile ilgili temel bilgilerden biraz bahsedip öğrenmek isteyenlere ileri düzeyde olmasa da bu dilin temel kurallarını ve bir metni gördüğünüzde nasıl daha anlaşılır kılabileceğinizi anlatacağım.
-köken-
öncelikle göktürkçe dediğimiz dil eski türkçedir. eski türkçe dönemi ise yaygın görüşe göre; göktürkçe ve eski uygurcayı kapsar.
yukarıda bu dile soğdca diyenleri ciddiye almayınız, yapısı, fonetiği, grameri buz gibi türkçedir, göktürkçe soğdca olsaydı (ki bu kadar saçma bir tabir olamaz) şu an türkçe, kazakça, türkmence gibi diller de olmazdı.
-
burada anlatacağım kuralların tamamı neredeyse eski uygurca için de geçerli fakat aralarında dönem, alfabe ve yazı türleri farklılıkları olduğundan ve son zamanlarda göktürkçe öğrenmek isteyenlerin sayısı arttığından buraya yazacağım.
-alfabe-
göktürk alfabesi ile yazılmış ve eski türkçe olarak değerlendirdiğimiz tonyukuk, bilge kağan ve kül tigin yazıtları 2. göktürk kağanlığına aittir, bu dönemden çok önce ise aynı alfabe ile yazılmış yenisey yazıtlarına rastlarız.
göktürk alfabesinin kökenine dair birçok görüş var, soğd alfabesi kökenli olabileceği düşünüldüğü gibi, ideografik olduğu için türklere müstakil bir alfabe olduğu da düşünülür. ideografiyi şöyle tarif edebilirim: 'ok' sesini karşılayan tamga ok şeklinde, 'ay' sesini karşılayan tamga ise ay şeklindedir.
alfabeye “türk runik yazısı” da denir.
eğer bu alfabeyi öğrenmek istiyorsanız çok rahat bir şekilde öğrenebileceğinizi belirteyim, çok kolay bir mantığı var.
her sessiz harften iki tane bulunuyor, sesli harflerde ise o/ö, u/ü, ı/i, a/e harflerini aynı tamgalarla ifade etmişler, yani bir kelimede u'mu ü'mü kullanıldığını sessiz harflerden anlıyoruz, mesela; kuz yazmak isterseniz kalın (a)k, küz (güz) yazmak isterseniz ince (e)k harfini kullanıyorsunuz.
ayrıca ng, ny gibi çift sesli tamgalar da bulunuyor.
alfabe konusuna temel bir giriş yaptım fakat alfabeden önce dilin temel mantığını öğrenmek daha önemli olduğu için bu bölümü kısa tuttum,
zaten tde lisans öğrencilerine bile alfabe yerine dilin temel mantığı, ekler kökler öğretiliyor daha çok.
-söz dizimi ve hal ekleri-
türkçenin hangi dönemini incelerseniz inceleyin, ilkokulda öğrendiğimiz gibi, yüklem hep sonda özne hep baştadır, bu yüzden temel kuralları ve kelimeleri öğrendikten sonra çoğu cümleyi anlamak çok kolay olacak.
örneğin türkiye türkçesinde “ben eve gittim” derken eski türkçede “men ebge bardım” deriz.
hal eklerinde ise işler karışıyor, yönelme hali eki yerine; belirtme eki, çıkma hali eki yerine belirtme eki kullanılabiliyor ama bir giriş yazısı olduğu için bunu şimdilik bilmemize gerek yok.
-ses denklikleri-
türkçenin tarihi ve çağdaş lehçelerinde birbirleri arasında düzenli ses denklikleri vardır, bu da göktürkçeyi temel düzeyde öğrenmek isteyen biri için en önemli konu.
örneğin: kazakça: jol iken t. türkçesinde: yol'dur yani buna göre türkiye türkçesinde y ile başlayan her kelime kazakçada j ile başlar.
gelelim türkiye türkçesi ve göktürkçeye, ilk baktığınızda size yabancı gibi görünen kelimeleri bu denklikler sayesinde anlayabilirsiniz:
- eski türkçe t ile başlayan kelimeler, t.türkçesinde çoğunlukla d ile başlar: tod- (doymak), teñiz (deniz), tolı (dolu)
- eski türkçe k ile başlayan kelimeler, t. türkçesinde g olur: köz (göz), kel- (gel-), kün (gün)
-eski türkçede söz içi veya sonu d vardır, t. türkçesinde ise bu y'dir. tod- (doymak), adak (ayak), bod (boy)
-çok heceli sözcüklerde g sesi korunur: sarıg (sarı), katıg (katı)
- b sesi söz başında ve söz ortasında korunur, bu t. türkçesinde v'dir. ebir- (evirmek), bar- (varmak), eb (ev).
-yapım ve çekim ekleri-
bir çoğuna türkiye türkçesi sayesinde hakimiz.
mesela bazı yapım ekleri:
il-lig 'ili olan, devletli' (yukarıda söylediğimiz gibi sonda g harfi var, batı türkçesinde bu ek -lı -li haline geliyor) (-lig: isimden isim yapım eki)
yaş+a - bildiğimiz yaşa-. ( -a: isimden fiil yapım eki)
çekim ekleri:
beg+ler (beyler) ogıl+ an (çocuklar) (-n lar-ler'le birlikte eski türkçe çokluk eki)
bun+suz (sıkıntısız) (bun:sıkıntı)
ufak bir giriş yaptık şimdi bu kurallar ışığında bir cümleyi inceleyelim:
bu yolun yorusar yaramaçı tedim, yerçi tiledim.
şimdi bu cümlede çok rahat anlayabileceğimiz kelimeler var, bunlar; bu, yol ve yer.
yukarıda bahsettiğimiz kurallarda ne demiştik “söz başı t korunur” yani tedim: dedim, tiledim: diledim oluyor.
aslında cümlede geçen yaramaçı da çok tanıdık, “yaramaz,iyi olmaz” demek.
yerçi'nin karşılığı ise yerci yani “yere hakim olan, kılavuz” demek.
peki tonyukuk burada ne demek istemiş: “bu yoldan yürümesek iyi olacak dedim, kılavuz istedim.”
gördüğünüz gibi bazı kelimelere ve kurallara hakim olunduğunda anlamak çok da zor değil, zaten hepsi halen kullandığımız kelimeler.
şimdi başka bir cümleye bakalım:
türük bodun için tün udımadım, küntüz olurmadım.
yine aynı ses denkliklerini düşünürsek: bod>boy haline gelir, o zamanki anlamıyla ise “halk”.
(u)n ise belirtme hali durumu eki “halkı”.
tün ise hâlâ dilimizde kullanılan bir kelime aslında, gece demek ama biz geride kalan gün anlamında 'dün' diyoruz. yine aynı şekilde t>d
udımak ne olabilir o zaman? söz içi d korunur demiştik d>y değişimini unutmayın: udımadım yani “uyumadım”.
küntüz zaten çok kolay: gündüz, k>g
olurmadım ise oturmak fiilinin eski hali.
artık anlamak zor değil, değil mi? “türk halkı için gece uyumadım, gündüz oturmadım.”
kısaca bir giriş yapıp, bazı temel meselelere değindim, yazdıklarım göktürkçe bilmek için tam anlamıyla yeterli sayılmaz fakat öğrenmek isteyenlerin veya merak edenlerin belli bir oranda işine yarayacağını düşünüyorum. belki çok daha ayrıntılı bir yazı yazabilirim çünkü cümleleri daha iyi anlayabilmek için eklere de hakim olmak gerekiyor.
düzeltme: yazım
edit:bir bilgi hatası giderildi
sözlükçülerin instagram sayfaları
-
sözlükçü kardeşlerimizin belki karı kız düşer umuduyla son çare burada kendilerini afişe etmelerini hayretle izlediğim über bir başlık. profillere de üşenmiyorum bakıyorum ha, hepsi adeta hava ile çalışan özgüven makinaları koçlarım benim yürüyedurun.
şaban vatan'ın gözaltına alınması
-
https://twitter.com/…han/status/1108686805531013120
giresun / eynesil'de vefat eden 11 yaşındaki kız (rabia naz vatan) 'ın babasının gözaltına alınmasıdır
bildiğimiz gibi eynesil'de bir babanın sesini duyurmaya çalışmıştık ve baba da mücadele veriyordu, bugün gözaltı kararı çıkmış.
*** konu ne diyenler için özeti ayrıntılı
*** dün akşam itibariyle baba sosyal medyanın ve bizlerin baskısıyla serbest bırakıldı , hatta giresun başsavcılığı gözaltı olayını reddetmek zorunda kaldı, lakin görele başsavcılığının kararı bekleniyormuş, gündemde tutarsak akıl hastanesinden de kurtarabiliriz babayı,
zira giresun başsavcılığının açıklamasına göre, eğer görele başsavcılığı akıl hastanesine yatsın derse ne yazık ki deli gömleği giydirilip akıl hastanesine yatıralacak , hapisten kurtardık sosyal medya yoluyla, herkese teşekkürler, tüm yüreği güzel insanlara.
**** şaban vatan'ın avukatının açıklaması https://twitter.com/…klc/status/1108703759989915648
**** (bkz: şaban vatan'ın abisi muhammet vatanın paylaşımı) şu da var, bu başlığı da uplayalım
max yasgur
-
efsanevi woodstock 69 festivalinin kilit adamlarından.
festival alanı olarak ilk düşünülen yer olan walkill'de "50bin hippi toplanacakmış" korkusu halkı sarıp da walkill belediyesi'nden tekmeyi yiyince yeni bir yer arayan organizatörler, new york'un en büyük süt üreticisi olan yasgur'un 600 hektarlık arazisini kiralar.
şu anda da max yasgur'un arazisi içinde bir woodstock anıtı, festivalde sahne alan müzisyenlerin resimleriyle ve festival görüntüleriyle süslü bir de bar bulunmaktadır.
meskalin
-
algı boyutunun değiştirilmesini, insanın kendi bilincinin farkına varmasını sağlayan anhalonium lewinii adlı kaktüsün doğal ürünü olan halüsinojen. günaybatı amerika ve meksika yerlileri için dini törenlerinin vazgeçilmez ritüeliymiş zamanında. ancak modern farmakaloglar tarafından 1886 yılında incelenmeye başlanıyor. alman farmakolog ludwig lewin, kendi ismini verdiği bu kaktüsün ilk sistematik incelemesini yayınlayan bilim insanı.
esasında meskalinin, bir uyuşturucu olarak sınıflandırılması kimyasal özelliklerine dayandırılıyor, ancak temel felsefesi bilindik uyuşturucularla aynı sınıfa konmasına engel oluyor. kelimenin kökünde yer alan "uyuşturmak" fiili, algıların kapanması, değiştirilmesi, kandırılması olarak yorumlanabilir. meskalinin beyin ve irade üzerindeki etkisi ise bunun tam zıttı, yani köreltmekten çok algının geliştirilmesi üzerine kurulu. aldous huxley'in algı kapıları adlı eserinde bu detaylar kusursuz bir biçimde betimleniyor, huxley bu halüsinojeni bizzat kendisi kullanmış ve yaşadıklarını bu kitapta derlemiştir.
huxley'e göre insan; evreni, doğayı, yaşamı, ve tüm varoluşsal felsefeleri algılayabilecek algı düzeyine sahiptir. ancak insan sosyal bir varlık oluşu sebebiyle, bu algı yeteneklerinden yoksun bırakılmıştır. bir nevi filtre görevi gören üst akıl, insanın biyolojik açıdan varlığını sürdürebilmesi için gerekli olanların dışında çoğu algı yeteneğini süzmüştür. çünkü bu algılar, insanı öyle bir seviyeye taşıyacaktır ki, gündelik yaşantının gerekliliklerini yerine getirmek; tüm kozmosun bilincine varmış, kozmosla bir bütün olmuş bu bilinç için uğruna uğraşmaya değmeyecek bir aktivitedir.
nitekim huxley de meskalin kullandığı süreç boyunca, "öylelik" adını verdiği bir şeyden bahsediyor. kendisine uyuşturucu hakkında yöneltilen soruları "sadece öyle işte." diyerek geçiştiriyor. bu onun içinde bulunduğu ruh halini tam olarak anlatmaya yarayan bir kelime: öylelik. meskalinin tüm olayı da bu kelimenin gerçek anlamını kavrayabilmekle ilgili zaten.
arka sokaklar (dizi)
-
mistisizm ve felsefe yüklü bölümlerini izlemeden uyuyamadığım fantastik dizi. hüsnü ve ailesinin başından geçen gizemli olaylar favorim. ayrıca rıza babanın baba ünvanını nasıl aldığını acilen bir flashback veya sabitle açıklamalılar zira bu olay dizinin en büyük gizemi. yıllardır bu olayı merak etmekten uyku uyuyamadım.
tv yarışmalarında verilmiş ilginç yanıtlar
babaların boğulur gibi yüz yıkaması
-
genelde haftasonları denk gelinen bi hadise.
banyonun kapısında beklerken içerden önce tazyikli bi su sesi, sonra haşır huşur yüze su çarpma sesi ve akabinde boğulur gibi sesler yükselir.
noluyo lan diye korkuyla kapıyı aralayınca pederin eliyle çenesindeki suyu sızması ve omzundaki havlu gözükür.
adam sadece yüzünü yıkıyomuş amk.
gece uyanmış anne
-
saatler 3:10'u gösterirken "saat 4 oldu yat artık!" diyendir.
hastası olunan sözler
-
"bu arabanın bir huyu var, önünde araba görmek istemiyo."
dayım, 2008
"arka lastik beni geçmeye çalışıyo"
dayım, 2010
(bkz: aman dayı)
şiddete uğrayan kadını kurtarırken katil olan genç
-
ortalıkta yığınla bekçi - polis dolaşıyor ama kavgaları görmüyorlar bilmem farkında mısınız?