hesabın var mı? giriş yap

  • amk yıl olmuş m.ö. 2251, hala kaynak vermeden haber başlığı açan var. papirüsün nerede kardeşim? sıçtınız sözlüğün içine.

    edit: hahah şu an düşündüm de, biz 2251 yıl sonra isa'nın doğacağını nereden biliyoruz amk??

  • "bill gates'in eşi olmak da zordur be.
    - hayatım eve ne zaman geliyorsun?
    - 9 dakika kaldı, 10 dakika kaldı, 22 dakika kaldı, 3 dakika kaldı..."

  • öncelikle belirteyim; bu tespitim yaklaşık değer olmakla birlikte kesinlikle sallamasyon veya tahmini değer değil, birazdan size elimdeki kanıtlarla açıklayacağım üzere acı bir gerçektir.

    gelelim bu orana nasıl ulaştığıma.*

    efendim ben yaptığım iş dolayısıyla aylık 650.000 cirosu olan bir süpermarketin 1 yıllık tüm satış kayıtlarına ayrıntılı olarak (ürün, adet, tutar bazlı) ulaşabilen biriyim. geçen yıldan beri 4-5 defa zam dalgası gelmesine rağmen tüik'in yıllık enflasyonu sürekli yüzde 20 civarı açıklaması neticesinde (bkz: 3 nisan 2019 tüik enflasyon açıklaması) ben bu oyunu bozarım deyip kolları sıvadım.

    başlıyoruz

    ilk olarak bütün ürünlerin 1 mayıs 2018 ve 10 mayıs 2019 fiyatlarını excel'de listeledim. uzun süredir satılmadığı için fiyatı değişmeyen ürünleri ayıkladıktan sonra ürünlerin 1 yıllık fiyat değişimini ve ardından bu değişimlerin aritmetik ortalamasını hesapladım. bulduğum sonuç; %34 oldu.

    sonuç bu haliyle içime sinmedi, çünkü sizin gibi ben de farkındayım enflasyon çok daha yüksek. bu sefer aritmetik ortalama yerine ağırlıklı ortalama alma kararı aldım. bu sefer fiyatı değişmeyenleri bile listeden çıkarmadım ve bütün ürünleri satış tutarına göre (1 yılda o üründen elde edilen toplam hasılat) sıraladım ve bu hasılata göre zamların ağırlıklı ortalamasını aldığımda karşıma şöyle bir tablo çıktı;

    ----------------------aritmetik ortalama---------ağırlıklı ortalama*
    ilk 10 ürün*;-------------%61,94----------------------%64,06
    ilk 50 ürün;--------------%42,50----------------------%49,75
    ilk 100 ürün;-------------%45,98----------------------%49,82
    bütün ürünler;----------%26,89----------------------%42,25
    (*)hasılatı en çok olan ürünler sırasıyla; patates, ekmek, karpuz, domates, tavuk*, domates salkım, kıvırcık, kuru soğan, kıymalık dana eti, patlıcan. (bkz: enflasyon sepetinde asıl olması gereken ürünler)

    yeterli mi? değil :) fazla bilgi göz çıkarmaz diyelim ve bir de hasılat yerine satış miktarına (kg. veya adet olarak) göre ağırlıklı ortalama alalım.;

    ----------------------aritmetik ortalama---------ağırlıklı ortalama*
    ilk 10 ürün**;------------%63,37----------------------%56,99
    ilk 50 ürün;--------------%53,78-----------------------%54,83
    ilk 100 ürün;-------------%49,53----------------------%53,77
    bütün ürünler;----------%26,89----------------------%47,34
    (**)en çok satılan ürünler sırasıyla; ekmek, karpuz, patates, maydanoz, domates, kıvırcık, kuru soğan, portakal, salatalık, patlıcan.

    reyon bazlı ortalama zamlar ise karşımıza şu şekilde çıkıyor;

    ----------------------aritmetik----------tutar bazlı---------adet bazlı
    kasap;--------------%21,76--------------%27,18------------%35,57
    kuruyemiş;--------%21,93--------------%24,66------------%23,53
    manav;-------------%62,91--------------%67,46------------%65,38
    tekel;----------------%21,65--------------%19,45-----------%19,72
    temel gıda;--------%31,11--------------%23,77------------%27,48
    temizlik;------------%38,85--------------%37,09-----------%38,25

    kafanızda bir şeyler şekillenmeye başladı değil mi? hiçbir kesin sonuca varamıyorsak bile şu rakamlar karşısında enflasyonu %40'ın altında açıklamak milletin aklıyla alay etmek değil de nedir?

    bitmedi, devam ediyoruz.

    elimde bütün ürünlere ait, bütün firmaların uyguladığı ortalama zamlar var
    ancak gg gerekçesiyle burda paylaşamıyorum. onun yerine bunları firma ismi vermeden yad edelim;

    ülkemize ait en büyük 3 bisküvi-çikolata markasının yıllık ortalama zam miktarları; %26, %36, %41
    en yaygın bebek mamalarından biri; %41
    en yaygın 3 bebek bezi; %41, %42, %61
    domates salçaları*; %75, %117, %73, %123
    ayçiçek yağı*; %29, %30
    makarna; %31
    un*; %40, %44
    baharat; %37
    bütün tavuk; %49
    temizlik ürünleri markaları; %41, %33, %51, %48, %70, %61, %71, %42, %54, %39, %56, %45...
    şampuan; %28, %22, %18, %15, %47, %31
    hijyenik ped; %47, %55,
    tuvalet kağıdı-peçete; %78, %59, %31, %42, %62
    pirinç; baldo %51, osmancık %31
    yufka; %46
    bakliyat; %35, %29
    su; %40
    peynir; %41, %19, %23, %38

    bir hışımla yazabildiklerim bunlar. ürün ürün, firma firma merak eden arkadaşlar yeşillendirebilir. ayrıca bu son yazdığım oranlar aritmetik ortalama yani en düşük oranlar.

    hal-i pürmelalimiz budur...

    edit: bu orana sadece market fiyatları üzerinden ulaştık ki çoğu dolardan en az etkilenen yerli ürün. %99'u yerli olan manavda ortalama hiçbir şekilde %60'ın altına inmiyor. çoğu ithal ürünlerden oluşan diğer sektörleri eklediğimizde enflasyon benim hesapladığımdan ne kadar düşük çıkabilir? yorumu size bırakıyorum. değinen arkadaşlara teşekkürler.

    edit2: çok mesaj geldiği için kayıtsız kalamadım. bu oranların hesabında gramajı düşürülen ürünler dikkate alınmadı arkadaşlar. ne kadar etkiler bilemiyorum ancak tek başına ekmeğin gramajının düşürülmesinin hesaba katılması bile 1-2 puan oynatır bu oranları diye düşünüyorum.

  • bir ürünün fiyatını ilk kez gördüğünüzde o ürünün fiyatı, hafızaya tam sayısal rakamlarla kodlanmaz. bunun yerine daha genel büyüklük terimleriyle (örneğin," düşük " , "yüksek "gibi) kendiliğinden kodlanır. dolayısıyla insanlar bir ürünün sayısal fiyatını yeniden inşaa etmeye çalışana kadar insanların o ürünle ilgili fiyat algısıyla istediğiniz gibi oynayabilirsiniz.

    peki 9 rakamının sırrı ne?

    9 rakamındaki sihri açıklamaya çalışan teoriler var ama bunlar katı matematik kurallarına dayanmıyor. dolayısıyla 9 rakamı bir müsteriyi "kesinlikle" manipule eder diyemeyiz ama yapılan araştırmalar ve deneyler bir fiyatın virgülden sonraki sağ rakamında 9 varsa satışların arttığını kesin olarak kanıtlıyor.

    insanlar her sayıyı her yerde aynı şekilde algılamaz. küçük bir sayının bir düzlemin tam ortasına değil de, o düzlemin sağında veya solunda olması bile, o sayının sayısal değerini olduğundan daha mı az yoksa daha mı çok algılayacağınızı değiştirir. bir kelimenin veya sayının soldan sağa doğru okunduğu kültür ve coğrafyalarda, hatta ilginç bir şekilde bunun tam tersi bir kısım coğrafyalarda bile bir sayının öncelikle sol tarafına odaklanırsınız. okurken ve algılarken virgülün solundaki sayıyı merkeze koyar, sağında kalan sayıyı genelde yok sayarsınız. beynin tembelliğiyle alakalıdır bu durum. bunu çözdükleri 1885'ten bu yana, nerden baksanız bir buçuk asırdır, müşterilerin algısına göre fiyatlarla hamur gibi oynamaktalar.

    aşağıdaki grafiği kısaca, bir ürünün satış oranları gibi düşünün. grafiğe bakalım.

    grafik şunu ifade etmektedir. genel olarak, 0,99 ile biten fiyattan satılan bir ürün, bir sent ya da 1 kuruş daha yüksek fiyattan satılan aynı ürüne göre daha yüksek satış oranlarına sahiptir.

    virgülden sonraki sağ rakam 9 ise fiyatların algılanmasında bir büyü olduğu açık. bununla ilgili bir teori şu şekilde. bu fiyatların cezbedici olmasında 9 dışında sorumlu başka bir suçlu daha var, o da sol rakam. teoriye göre, cazibe fiyatlandırması en çok sol rakam değiştiğinde etkili. 3,80 tl ile 3,79 tl arasında bir kuruşluk fark vardır ama bu müşteri için çok önemli değildir. bununla birlikte, 3,00 tl ile 2,99 tl arasında bir kuruşluk fark müşterinin algısında büyük bir fark olarak hissedilmektedir. çünkü insan bir sayı gördüğünde öncelikle o sayısının solundaki rakamı algılayıp onu beyninde sabitler. beyni sayıları o kadar hızlı kodlar ki (bilincin ötesinde), bir sayının sayısal değerini daha okumayı bitirmeden netleştirir.

    2.99 tl değerlendirilirken, kodlama sürecinde gözler önce 2 rakamı ile karşılaşır ve kodlama yapılarak sayının değeri sabitlenir. virgülden sonrasının önemsiz olduğu 2 tl, kodlanmış büyüklük olan 3,00 tl'den önemli ölçüde daha küçük hale gelir.

    normalde doğal sürecine bıraktığınızda insanın algısı sağdakini ihmal edip soldaki rakamı sabitleyerek fiyatı doğru algılamıyorken bile, bir de üstüne şöyle bir taktik yapılır.

    ondalık basamaktaki rakamların puntosu görsel olarak okunmayacak kadar küçültülür, zaten gereğinden fazla dikkat çeken temel basamaklar (sayının sol rakamları) daha da vurgulu hale gelir. bu da, 19 tl ile 20 tl arasında inanılmaz bir fark varmış gibi algılanmasına neden olur.

    9 rakamının insanların algılarıyla hamur gibi oynadığı nefis bir deneyden bahsedelim. biri kontrol grubu olmak üzere 3 ayrı gruba kadın kıyafetleri satılıyor. kontrol grubuna dört adet kıyafetin herbiri birler basamağı 9 olan bir fiyattan, a grubuna dört adet kıyafetin herbiri birler basamağı 4 olan bir fiyattan (kontrol grubu kıyafetlerinin herbirinden 5 dolar yüksek veya düşük) ve b grubuna a grubunda olduğu gibi dört adet kıyafetin herbiri birler basamağı 4 olan bir fiyattan (kontrol grubu kıyafetlerinin herbirinden 5 dolar yüksek veya düşük) satış yapılıyor. aşağıdaki tabloyu inceleyelim.

    tabloya göre, birler basamağı 9 ile biten fiyatlardan yapılan satışın, birler basamağı 4 ile biten fiyatlardan daha fazla olduğu görülüyor (kontrol grubu 66 adet, diğerleri yaklaşık 45 adet). hesaplamalar, sonu 9 ile biten fiyattan satılan elbislerde %40'lık talep artışı yaşandığını belgelemiştir.

    bir teoriye göre, birler basamağı 9 olan bir fiyatın müşteriler tarafından şöyle algılanıldığı düşünülüyor. "bu ürün ya indirime girdi ya da uzun zamandır bu ürüne zam gelmedi." bu iki düşünce de her türlü müşteriyi karda hissettiriyor ve müşteriyi bu ürünü almaya yöneltiyor.

    birler basamağında ya da virgülün sağında 9 rakamı bulunan fiyatlar insanlarda ucuz fiyat algısı oluşturmaktadır. bu yüzden özellikle müşteriye kalitesiz ve ucuz hizmet vermediği mesajını vermek isteyen restoran, özel hastane gibi ticarethaneler hizmet bedellerini yuvarlama yapmaya müsait olmayan bir sayıya sabitlerler. restoranda 27,99 tl, bir doktor muayene ücretinde 119 tl gibi fiyatlar görülmez.

    daha detay isteyenler aşağıdaki kaynakları inceleyebilir. özellikle bulduğum bir kaynak sadece 9 rakamına odaklanmadan fiyatlarda yapılan tüm algı stratejilerini nefis anlatmış. onu en başa koyacağım. meraklısı baksın.

    kaynaklar:
    pricing psychology
    a penny saved: psychological pricing
    neden satın aldığımız bir çok şeyin sonu 9 sayısı ile biter?
    the ımpact of 9-ending pricing strategy on the consumers’ attitude and buying behavior: an exploration
    the effects of $9 price endings on retail sales: evidence from field experiments
    7 things you need to know about odd and even pricing
    why do most prices end in .99?
    why do most prices end with $0.99?
    why do prices end in 99? not (just) what you think

  • bak hele bak. dışarıdan baksan adam sanırsın bunu. dışı parisli entelektüel, içi yozgatlı emmi tipini sevdiğimin.

    edit: bu arada a haber kamerasıyla "tesadüfen" karşılaştığına inanan polyanna'lar yoktur herhalde.

    edit 2: konulukonusuznevarsa nickli arkadaşın haklı mesajını aynen kopyalıyorum:
    "ben çaylağım entry giremiyorum :) yazmak ve dikkat çekmek istediğim konu konuşan çocuk kaç yaşındaymış ki o durumları kuyrukları görmüş :) lan zaten 18 senedir iktidar sabit ondan önce koalisyon vardı chp zaten 96 kadar seçim yasaklıydı :) bunları yazabilirseniz sevinirim teşekkür ederim . iyi günler dilerim"

  • her yeni yıla girişte, nedense aklıma hep faruk nafiz çamlıbelin

    "içlenme,tabiattaki yekpare kederden
    yas tutma,dağılmış diye kuşlarla çiçekler;
    onlar dönecektir yine gittikleri yerden,
    onlarla giden günlerimiz dönmeyecekler..."

    mısraları gelir.

  • taç atışının elle yapılması. ayakla oynanan bir oyun. bütün serbest atışlar, duran toplar ayakla yapılıyor. taç atışı elle. neden? vardır belki bir sebebi de ben bilmiyorumdur... daha estetik olurdu sanki ayakla yapılsa...