• "gentile umulmadık bir cüretle modelinin iç dünyasına girip onu iktidarın yalnızlığında betimlemişti. başında kırmızı serpuşa sarılı, kat kat beyaz horasani kavuk, kürk yakalı kırmızı kaftanın içinde üşüyor gibi. yüzü solgun, gözleri çukurlarına kaçmış. elmacık kemikleri de siyah fonda belli belirsiz. üzerlerine ışık düşmese böyle uçuk sarı görünmeyecekler. kemerli, uzun burnu ağzını örtecek neredeyse, bakışları donuk. sakalı kürk yakanın renginde, belki biraz daha kızıl, bakıra çalıyor. ressam, onun en büyük düşünü, en gizli amacını sezdiğinden, san pietro kilisesi'nin kubbesiyle kızıl elma efsanesi arasında bir ilişki kurmasa da mehmet'in doğu roma'dan sonra batı roma'yı da fethetme planları yaptığını bildiğinden, iki roma sütununun arasına hapsetmiş istanbul fatihini. üzerine de bizans, karaman ve pontus taçlarının arasında fildişi gibi parıldayan bir zafer takı yerleştirmiş. önünde bir balkon duruyor. balkonun korkuluğunda bir halı ya da değerli bir kumaş var, kumaşın üzerindeyse inci ve elmaslardan bir kabartma. evet, değerli taşlar kumaşa dikilmiş sanki, sultanın sönük ve kederli bakışlarına inat parıldıyorlar. ne tam cepheden görülüyor mehmet ne de profilden. kamil'in hiç sevmediği, bir türlü alışamadığı o teknik deyimle ' dörtte üç' pozisyonda duruyor, hem yakında hem balkonun berisindeki siyah fonda, yani çok uzakta. kullarının ulaşamayacağı bir has odada sanki, iki kıtayla üç denize hükmeden bir padişahın olması gereken yerde. ama hastalık çoktan içini kemirmeye başlamış bile. küçülen gövde, buruşan ten. bir fatih de olsa çaresiz yenilecek ölüme. bu portreyi yaparken mehmet'in altı aylık ömrü kaldığından, bizzat doktoru yakup paşa'nın -nam-ı diğer jacopo'nun- onu borgialar'ın cem'e yaptıkları gibi yavaş yavaş zehirlediğinden haberi var mıydı acaba? elbette yoktu.ama, sanki birşeyler sezmiş gibi modelin bakışlarına ölümün gölgesini düşürmüş işte. cihan padişahının silik kaşları altından nereye baktığı da belli değil, hem bizimle hem kendi yalnızlığında, kendi dünyasında tek başına. hem güçlü hem zayıf. zaten resim değil ki o, ölümün pençesinde bir hükümdar!"

    nedim gürsel'den....
  • asli yuzyillar once topkapi sarayi'nda yok edildigi soylenegelen, gentile bellini'deki kopyasi halen londra'daki national gallery'de sergilenmekte olan ve 7-13 aralik 1999 tarihleri arasinda osmanli imparatorlugu'nun 700'uncu kurulus yili vesilesi ile taksim'deki yapi kredi kultur merkezi'nde sergilenen, benim de bu sayede gorme firsatini yakaladigim efsanevi portre. portre'nin sag alt kosesinde romen rakamlari ile tablonun yapildigi tarih yazar, aynen $oyledir: "mcccclxxx di xxv mensis novembris". bu da gosteriyor ki tablo 20 kasim 1480 gunu yapilmistir, yani fatih hayatini kaybetmeden tam 6 ay once.. bir de, nerede ve ne zaman okuduğumu hatırlamıyorum ama zamanında ikinci abdülhamid'in fatih'in mezarını iki adamına açtırtıp mumyalanmış padişaha bakıp, daha sonrasında bir yakınına "burnu aynen bellini'nin yaptığı resimdeki gibi kemerliydi" demiş.. böyle bir olayın olup olmadığını geçenlerde fatih konusunun işlendiği tarihin arka odası programına e-mail atarak murat bardakçı'ya soracaktım ama evde olmadığımdan bu fırsatı kaçırdım..
  • su sıralar national gallery de olan resim. genelde orada burada sürrtüğünden pek müzeye uğramaz. hatta danışmadaki görevliye sorduğumda o resim dışarıda bizde değil demiş, sonra ekran müzede olduğunu görünce oda şaşırmıştı. aaa ne zaman geri gelmiş bu der gibi bakmıştı. fakat kötü yanı resim geçici bir odada sergileniyor ve tabiri caizse resmen bodrumda sergiliyorlar resmi. kötü ışık koşulları altında pek bir şey anlamıyorsunuz ama zaten her türk genci tahri kitapları sağolsun detayına kadar ezbere biliyor resmi. sadece haftada bir gün ve 3.5 saatliğine sergiliyorlar.
  • osmanlı imparatorluğunda padişahlar açısından bakıldığında karşıt görüşün ilk sembolüdür. bilindiği gibi dini islam olan ve adalet gibi konularda şeyhülislamın onayına(fetvasına) ihtiyaç duyan bir devlet düşünün. resim ve heykelcilik tanrıya şirk koşma maksadı taşıdığı için osmanlı sanatında gelişememiştir. yapılması yasaktır. fatih sultan mehmet buna rağmen portresini bellini'ye çizdirmiştir.

    "niyetimi sakalımın tek teli öğrense idi bütün sakalımı kökünden kazırdım!" diyen fatih'ten anca bu beklenirdi. osmanlı tarihinde yaptığı hareketlerle en çok kendinden merak ettiren padişahtır. italya seferinde farklı amaçları olduğu bilinmekte. islam'ın yasakladığı resme rağmen portresini çizdirmesi fatih'i daha iyi tanımamız gerektiğini göstermiştir.

    dipnot:resim ve heykel sanatı yerine oymacılık, çinicilik,kakmacılık ve nakkaşlık gelişmiştir.
  • bir sağcı olarak yazıyorum, bizim kültür bakanlığı'nın bakanının ve bürokratlarının uyuması, bildiğin çuvallaması, imamoğlu'nun da benim gözümde yaptığı tek doğru iştir.

    bizim cenahtan trol hesaplar da oradan buradan kıvırmaya çalışıyorlar, yok efendim ingiliz dostlarına söylemişler de türbeye tekme hikayesini örtmek için satışa çıkartmışlar bla bla bla.. hadi lan ordan.. türbe olayı ortalığı mı yıktı ki bu kadar kasacaktı adam.. üç gün beklese unutuluyor zaten... velev ki doğru, becerseydi de kültür bakanlığı yapsaydı. gerekçesi ne olursa olsun, ingiliz diyarından alıp buraya getirmiş işte. tebrik etmek lazım. ben imamoğlu'nun yerinde olsam kültür bakanına telefon açıp "hacı, on kaada satayım mı sana ehehe" diye de dalga geçerdim.
  • portrenin görünümü için;

    http://tr.wikipedia.org/…ya:gentile_bellini_003.jpg
  • portrede fatih sultan mehmet'in yanındaki kişinin cem sultan olduğunu belirten ilber ortaylı, "cem sultan'ı fatih sultan mehmet seviyordu ve yetenekleri konusunda kendisine yakın buluyordu" demiş.

    merak etmiştim bu genç kim diye.

    kim milyoner olmak ister'de falan çıkarsa cevap;

    (bkz: cem sultan)
  • ortaya atılan iddialar şimdilik bu şekilde.

    ilber ortaylı:
    cem sultan olduğunu düşünmekte

    nurhan atasoy:
    cem sultan olduğu konusunda ilber ortaylı ile aynı fikirde

    franz babinger:
    resimdeki kişinin fatih'in yakınında bulunan ve sultanın sohbetlerinden hoşlandığı bosna-hersek kralı'nın oğlu kral oğlu ishak olabileceğini de ileri sürer.

    erhan afyoncu:
    cem sultan olmadığı düşünüyor.

    murat bardakçı:
    fatih’in en sevdiği oğlu cem sultan olduğu yolundaki açıklamaların temeli yoktur. şark geleneklerine ters düşer. avrupalı bir aristokrat ailesinin ferdi olabilir.

    derya tulga: fatih her iki oğlundan da rehin olarak birer çocuk alıyor. bayezid’in oğlu korkut ve cem’in oğlu oğuzhan! oğuzhan henüz küçük yaşta bir çocuk ancak dedesinin pek sevdiği söylenen korkut oldukça büyüyüp gelişmiş. o yüzden korkut olmalı

    sara plumbly:
    “padişah’ın yanında başka bir figür görüyoruz. bu kişinin kim olduğunu hala bilmiyoruz. bu kişinin üç oğlundan biri olduğu söyleniyor ancak her ikisi arasında yaş farkının az olması bu teoriyi pek doğrulamıyor”
    “bir görüş ise bu kişinin tıraşlı ve beyaz tenli olmasından dolayı bir avrupalı olabileceği”

    münevver meriç :
    “bu resimdeki gencin yüz çizgileriyle viyana’da ungnad resmindeki gencin yüz çizgileri arasında benzerlikler vardır. bunları sıralarsak, her iki resimde de kulak kavuk tarafından kıvrılmıştır. gözler açık renk, bakışlar melankolikir. üst dudaklar fark edilir şekilde ileri taşkındır. basel’deki resim ile viyana’ya götürülmüş olan resim arasındaki bu benzerlikten, her iki resmin de sultan cem olduğu görüşü kuvvet buluyor.”

    abdülkadir özcan:
    tablodaki genç adamın, o sırada 20 yaşında olan cem sultan olduğu çok açık. çünkü fatih’in diğer oğlu 2. beyazıt, o sıralarda 32 yaşında.

    ali şükrü çoruk:
    “bellini bana göre bu tabloda fatih sultan mehmet han’ı gençlik ve yaşlılık dönemiyle birlikte resmetmiş. şehzade fatih geleceğine bakarken, yaşlı fatih geçmişine bakıyor. fatih gibi bir hükümdarın başka bir kişiyle eşit şartlarda bir tabloda yer alması bana uzak gözüküyor”

    christie’s müzayede evi :
    “15’inci yüzyılın sonlarında doğu ve batı arasındaki büyüleyici etkileşimi belgeleyen portrede, sultan ıı’inci mehmed’in yanında oturan kişi, avrupalı olabilir, muhtemelen bir venedik tüccarını veya diplomatı ve çift portrenin yapıldığı jeo-politik zamanları temsil ediyor.”

    şahsi yorum:
    henüz bellini tarafından resmedildiği doğrulanabilmiş değil. yanında bulunan kişinin kim olduğuna dair tahminler artarak devam ediyor. osmanlı saltanatı ve devlet anlayışı düşünüldüğünde, yanında bulunan kişinin oğlu fikri çok akla yatkın gelmiyor.
    ve kardeş katlini yasal kılan bir padişahın bu şekilde hedef göstermesi de çok mantıklı değil açıkçası.
  • simdi, tarih kitaplarimiz yuzunden her turk ogrencisinin beynine kazinmis olan bu 70cm x 52cm boyutlarindaki eser su siralar new york metropolitan museum of art'daki venedik ve islam dunyasi, 828 - 1797 adli sergide gorulebilir.
  • leylegi havada görmüs portre. 3 ekim 2006 - 18 subat 2007 arasinda paris'te, institut du monde arabe'daki venise et l'orient sergisinde idi, ayni sergi vesilesi ile 27 mart - 8 temmuz 2007 arasinda new york metropolitan museum of art'da görüldü. national gallery'ye arada bir ugruyor herhalde.
hesabın var mı? giriş yap