• şarkılarımız albümü bizim eve girdiğinde ben 10-11 yaşlarında olmalıyım. "nebçim şarkı söylüyo eheh atlılaaar atlaar eheh" diye alay ettiiğim zaman babamın "şarkıcı değil yorumcu" dediğini ve "haa yorumcuysa tamam o zaman" diye susup utandığımı hatırlıyorum. ancak şu an idrak ettiğim üzere yorumcu başka şarkıcı başka bişey mi sanki baba? şarkıyı yorumlayan da şarkıcı değil mi sonuçta? hiç de güzel şarkı söylemiyodu işte. oh.
  • ayrica dunyadaki en yasli bilgesu unvanina sahiptir. (d. 1943)
  • babasının kaymakam olarak görev yaptığı bilecik gölpazarı’nda, 1943 yılında doğdu. kadıköy kız koleji sonrası, bir süre hukuk ve konservatuar eğitimi görüp, günümüzde halkla ilişkiler fakültesi olarak anılan, istanbul üniversitesi gazetecilik enstitüsü’nü bitirdi. 1965-73 yılları arasında trt’de çalıştı. ilk oyunu ankara sanat tiyatrosu’nda sahnelendiğinde, trt’den ayrılsa da; trt’yi, ast’ la birlikte asıl okulları arasında sayar. 1977-79’ da aziz nesin başkanlığındaki türkiye yazarlar sendikası yönetim kurulu’nda görev aldı. 1984 yılında ise kenan evren diktasına karşı oluşturulan aydınlar bildirgesi’ni çankaya’ya taşıyanlar arasındaydı.

    yalçın küçük ve arkadaşlarının toplumsal kurtuluş dergisi çalışmalarına da katılan bilgesu erenus, bir süre aynı derginin sahipliğini yaptı. 1987 yılında, darbe sonrası ilk 1 mayıs toplantısının düzenleyicilerinden biri olarak toplantının sunuculuğunu da üstlendi.

    kürt dilinin üzerindeki yasakları ezgilerle olsun kırabilmek çabaları genelde göz altılarla sonuçlandı.1995 yılında cam-iş sendikasının bir toplantısında halkı askerlikten soğuttuğu gerekçesiyle, askeri mahkeme sanığı olarak kısa bir süre bayrampaşa cezaevi’nde yattı.

    politik anlamda sahne bulamayan oyunlar yazmaktan hiç vazgeçmedi.

    oyun yazma çabalarını ve sosyal aktivitelerini iç içe sürdürürken, 1986 yılında yök’e karşı ilk protestolarda kendilerine açlık grevi yapacak sabahçı kahveleri de dâhil mekan bulamayan üniversite öğrencilerini kış günü üşümesinler diye; 2001 yılında ise, hapishane koşullarına yönelik demokratik taleplerini dile getirmek isteyen tutuklu yakını anaları; sokaklarda coplanıp sürüklenmesinler diye: bütün aydın ve sanatçılar adına kendi evinde ağırladı.

    hepimiz tecritteyiz etkinliklerinde, emperyalizmin yazdığı tecrit oyunu’nun kurallarını saptayarak, yaşanmakta olan politik ana, tecride karşı sanatçılarla birlikte müdahale de bulundu. kimliksizleştirme, kişiliksizleştirme amaçlı insanlık dışı tecrit koşullarını, sanatın diliyle topluma duyuran bu etkinlikle bağlantısını bilgesu erenus; yazarlık olarak değil de, “emperyalizmin tüm dünyaya uygulama çabasındaki infaz sisteminin kurallarını oyun alanına taşıdım” cümlesiyle tanımladı.

    iki binli yıllarda ayrıca, gitarı ve türk tiyatrosu’nun geleneksel figürü ibiş’le birlikte, kimi kitle toplantılarında ve özellikle üniversitelerin tiyatro ve sahne sanatları bölümlerinde, pandora’nın kutusu adını verdiği bir gösteriyle, yazdığı oyunlardan kimi anımsatmalar yaparak bu yolla ülkenin ve dünyanın yakın tarihini irdeledi.

    bilgesu erenus günümüzde de, yüzü, tüm dünya çocuklarına, doğaya, emekçilere ve özellikle emekçilerin mücadelesine dönük bir şekilde yazdıklarını, düşündüklerini ve söylediklerini onlara siper etme çabasıyla çalışmalarını sürdürüyor.

    ***

    bilgesu erenus’un 1973’den günümüze, oyun, roman, senaryo, müzik dalında dört koldan verdiği ürünler şöyle sıralanabilir,

    el kapısı- ankara sanat tiyatrosu (1973) reji: rutkay aziz. aynı oyun, yeniden gözden geçirilmiş haliyle 1981’de kreuzberg türk halk sahnesi’nde ve yüksel topçugürler rejisiyle oynandı.

    ortak- dostlar tiyatrosu – reji: macit koper (l976)

    nereye payidar- (müzikli oyun) ast – reji: rutkay aziz (1977) (mitos yayınları 2011)

    ikili oyun- dostlar tiyatrosu- reji: macit koper (1978) almanca ve lehçeye çevrilen ikili oyun, polonya dialog dergisinde yayınlandı (1979) ve alman devlet tiyatrosu’na bağlı, kiel actor studio’da sahnelendi (1983). (yalçın yayınları, 1981)

    kaside (izlem yayınları 1980)

    kelaynaklar- (müzikli oyun) istanbul sanat etkinlikleri- reji: mehmet akan, müzik: tarık öcal (1982)

    güneyli bayan – ankara sanat tiyatrosu- reji: rutkay aziz (1983) ast’tan yirmi yıl sonra, 2003 tarihinde, serap eyüboğlu rejisiyle izmir devlet tiyatrosu’nda sahnelenerek ankara ve istanbul turneleri yapmıştır. ( güncel yayınlar 1984)

    misafir- ast- reji: mehmet akan (1984) misafir oyunu, nurhan karadağ rejisiyle (1885), istanbul şehir tiyatrosu’nda, adana, diyarbakır, bursa, antalya devlet tiyatrolarında, bulancak sanat tiyatrosu’nda, ankara yarı açık cezaevi’nde ve polis akademisi’nce ardarda sahnelenirken, avrupa’nın çeşitli kentlerinde ve avusturalya’da oynandı. köln arkadaş theatre’da ise, 1997’den bu yana gösterimde… 2014 yılında meksika diline de çevrilen misafir 2014- 2015 sezonunda konya devlet tiyatrosu’ nda sahnelenmektedir.

    ışıl kasapoğlu yönetiminde paris’te ve fransa’nın çeşitli kentlerinde fransızca oynanan misafir, 1989 yılında istanbul tiyatro festivali’nde fransız prodüksiyonu olarak yer aldı.

    nurhan karadağ rejisiyle, ankara deneme sahnesi’nin repertuar oyunu olarak yirmi yıla yakın bir süredir ve hâlâ oynadığı misafir, 2011 de ayrıca, mustafa çoban rejisiyle adana şehir tiyatrosu’nda sahnelenirken; gürol tonbul rejisiyle ise, üç yıl izmir devlet tiyatrosu’nda sahnelenmişken, 2011’de izmir mavi sanat’ın bir prodüksiyonu olarak aynı kadroyla farklı bir yürüyüşü sürdürmektedir.

    2010 ekim ayında misafir jacques salzer çevirisiyle, paris, l’espace d’un instant yayınevi tarafından l’invite adıyla yayınlanarak, bilgesu erenus’un da katıldığı bir tanıtım toplantısında fransız oyuncular tarafından bir okuma tiyatrosu gerçekleştirildi. yine aynı yayın evi, misafir’e, un ciel sur le bazar adıyla yayınladığı bir tiyatro antolojisinde de yer verdi.

    halide- gülriz sururi- engin cezzar tiyatrosu-reji: rutkay aziz (1986) (mitos yayınları 2000)

    555 k – beş mayıs beş kızılay – metropol tiyatro birimi-reji: yücel çelikler (12 mart 1988) (haziran yayınları, 1987)

    arka bahçe- izmir sanat tiyatrosu- reji: faruk boyacıoğlu (1993) ankara devlet tiyatrosu- reji: iskender altın (1999) bulgaristan pazarcık devlet tiyatrosu- reji: iskender altın (2000) arka bahçe, bulgaristan pazarcık devlet tiyatrosu’nun repertuar oyunu olarak, festivallere katılmaktadır. (akış yayıncılık, 1990)

    kırmızı karaağaç- istanbul devlet tiyatrosu- reji: metin belgin (2000) : (mitos yayınları 1996)

    acılar şenliği- arama tiyatrosu reji: özkan schulze (2008) (akış yayıncılık, 1991)

    insan aklını koruma enstitüsü (gerçek sanat yayınları, 1994)

    fikret (akış yayınları, 1998)

    dokumacılar- uluslar arası nazım hikmet yılı dolayısıyla yazılan oyun bulancak sanat tiyatrosu’nda, a tolga çiftçi’nin rejisiyle 2002 oynanmıştır. (gerçek sanat yayınları, 1994)

    samur kürk (yar yayınları 2004)

    çağrı (yar yayınları 2004)

    yayınlanma ve sahnelenme olanağı bulamayan oyunlarının bir kaçının adları şöyledir:
    dışkı yedirilen köylüleri konu eden, “havuç ya da sopa”; grevdeki işçileri anlatan, “altıncı gün” ve yıkılan duvarların ardındaki dünya: “iki bin yılına iki bir…”

    bilgesu erenus, 12 eylül 1980 sonrası sol düşünceyi yok etmek üzere, dinci ve ırkçı akımların devlet kurumlarınca yaygınlaştırılmasını konu alan, gece, göz, kazı adlı üç roman yazmış, uzun süre bastıracak yayınevi bulamadığı bu romanlar, ancak 1990’lı yıllarda yayınlanmıştır. gece (broy yayınevi, 1996), göz ( broy yayınevi, 1997) , kazı (başak yayınları, 1993 – broy yayınevi 1997)

    entelektüel şiddet, 1993 de başak yayınları’nca basılan ve bilgesu erenus’un, toplumsal kurtuluş dergisi’nde yazdığı yazıların toplamı olup; 1998’ de akış yayıncılıktan çıkan payidar adlı romanı ise, nereye payidar oyununun temel sorusunu 22 yıl sonra işçilerle yeniden tartışmak üzere kotarılmıştır.

    aydınlık zından, (kaynak yayınları 2000, talay yayınları, 2002) yalçın küçük’ün, böyle bir dünya (adam yayınları 2001) gülçin çaylıgil’in yaşamları ile ilgili birer biyografi denemesidir.

    filme çekilen senaryoları:

    bir tren yolculuğu -reji: tunca yönder
    ikili oyunlar- reji: irfan tözüm
    devlerin ölümü- reji: irfan tözüm

    dersim ’38 adlı senaryosu ise filme çekilemediği gibi, akış yayıncılık tarafından 1998 yılında aynı adla basılan kitap da; yazarının yargılanmasından sonra, toplatılmıştır.

    çocuklar için yazmayı her zaman çok büyük bir sorumluluk saydığı için, uzun meslek yaşamı boyunca bu alanda yalnızca üç oyun yazmaya cesaret edebildiğini söylemektedir : ilki, 1979 dünya çocuk yılı dolayısıyla, yazdığı ve milliyet sanat dergisi’nin açtığı çocuk oyunu yarışmasında, başkanlığını haldun taner’in yaptığı jüri tarafından birincilik ödülü alan, birbirine eş kardeş (aklımda) oyunudur ve 1980 sonrası gendaş yayıncılık tarafından birkaç basım yapmıştır. diğer ikisi ise 1990’larda yazdığı, anya manya kumpanya ile 2010 yılında yazdığı, kuguşdigili olup, yayınlanamamıştır,

    gezi direnişiyle ilgili bukalemun’un yanısıra, bilgesu erenus 2013 yılı başında üç ciltlik sahneyi reddeden oyunlar adıyla kendi çalışmalarından bir derleme yaparken aynı zamanda da kimi değinmelerle ülkemiz tiyatrosunun bir panoramasını çizmiş, bekletmektedir.

    bir halk ayaklanması olarak yaklaştığı bukalemun oyunu devlet tiyatrosu değerlendirme kurulu tarafından oy birliğiyle, ibşt’ de ise oy çokluğuyla reddedilmiştir.

    oynanmadığı gibi basılma olanağı da bulamayan bukalemun’ u yar yayınları ancak sembolik bir sayıda basabildiği için kitap piyasasına da ulaştıramamıştır.

    bilgesu erenus bu günlerde iki yıl önce “www.bossahne.com” oyunuyla başlattığı ve adını kent seyirlik oyunları diye adladığı çalışmalarına yenilerini ekleme çabasındadır.

    cumhuriyetin 91. yılı için yazdığı ve bir adalet tartışması olan themis ile lombroso’ oyununu ise fuaye oyunu olarak adlamış olup, sahnelerin fuayeleri bu türü kabullenmezse doğrudan adliye sarayları önünde sergilenmesini önermektedir.

    bu oyunla ilgili önerisi, hollanda’da gezi benzeri parayı reddeden bir sanat festivalinde astarotheatro ve alli mana group production tarafından kabul görmüş ve sahnelenmiştir.

    bilgesu erenus, yazmaya, dünya halklarını kucaklamaya durup dinlenmeden devam etmektedir..

    var olsun...
  • türkiye gazetesi'nin yorum'un kürtçe şarkılar söylediği bir konsere ilişkin "shp gecesinde bölücülük" manşeti atması sonrası tutukluluk günleri yaşayan metin kahraman'ın duruşmasını edip akbayram ve ferhat tunç'la birlikte takip etmiş sanatçı. ayrıca yine zamanın muhalif sanatçı grubu sanatçılar komitesi'nde de yer almıştır.
  • nereye payidar oyununun yazarı
    cezaevinde yapılan işkencelerin karşısında tek başına duran kadın
    gezi parkında polisten kaçan gençleri gümüşsuyunda evinde barındıran abla.
    cesur
    devrimci
    sanatçı
    entelektüel
    insan
    hayata ve dünyaya karşı sorumluluk taşıyan
    yılmayan savaşçı
    oyun yazarı
    müzisyen
    vicdanlı
    naif
    saygılı
    egosuz
    adanmış bir hayat
    değeri 50 yıl sonra anlaşılabilecek isimlerden biri.
    uzun ömüler, mutluluklar diliyorum kendisine buralardan...
    (bkz: entellektüel şiddet)
    (bkz: yaftalı tabut)
  • bilgesu erenus 78 yaşında!

    ilk oyunu el kapısı'ndan sonra, işçi ve emekçilerin, aydınların sorunlarına 'ortak' olduğu şu an tüm dünyanın kapılarını zorlayan 'misafir'lerin, fabrika kapılarında hak arayan 'payidar'ların, onurlu aydın ve sanatçılar halide edip'in, lillian helman'ın, virginia woolf 'un, nazım hikmet'in, tevfik fikret'in, fatma nudiye yalçı'nın, hukukçu gülçin çaylıgil'in, dersim 38'in seyit rıza'sının, samur kürk'te ölüm orucu ve tecrit direnişlerinin, insan aklını koruma enstitüsü'nde tekelci kapitalizm kıskacında özgürlük arayanların, menderes iktidarına başkaldırının parolası olan 555 k'nın, tüm dünyayı arka bahçe'si olarak gören amerikan emperyalizminin ipliğini pazara çıkaran çöplerinin, biri doğulu şehinşah muhammed rıza pehlevi ve diğeri batılı ronald reagan olan ikiantikomünist'in, eylülist darbe sonrası yaşanan acılar şenliği'nin, ikili oyunların, aydınlık zindan'daki yalçın küçük'ü, kuğuş diğili, anya manya kumpanya ve birbirine eş beş kardeş ile çocukların, 12 eylül 1980 sonrası sol düşünceyi yok etmek üzere, dinci ve ırkçı akımların devlet kurumlarınca yaygınlaştırılmasını konu alan gece, göz ve kazı ile romanın, entelektüel şiddet ile aydın onuru taşıyanların, yök'e karşı direnen gençlerin, evlatlarının yaşamını savunan ölüm oruççusu anaların, havuç ve sopa ile dışkı yedirilen kürt köylülerinin, kapitalizmin yok ettiği doğanın kelaynak'larının, gezi direnişçilerinin konu ettiği bukalemun'ların, cumhuriyetin 91. yılında bir adalet arayışı olan themis ile lombroso'nun, şarkılarımız kardeştir diye haykıran ezgilerin, dinci ve faşist iktidarlar sırasında isyanını haykırmasının aracı olan elinden düşürmediği gitarın, kent seyirlik oyunları diye adladığı çalışmalarında direnen her sese ortak ettiği kuklası ibiş'in, kısası direnen, sosyalizm arayışını sürdüren her sesin sesi olan onlarca oyun, ezgi, senaryo yazan bilgesu erenus 78 yaşında!

    ispanyol devrimci carlos'un son sözlerinden esinlenen ve hepimizin kulaklarında yeri olan ve her söyleşinde tekrarladığı gibi teşekkürler hayat diyen gracias a la vida ezgisiyle ile girdi 78 yaşına, sesi ve ezgisi olduğun tüm bir yaşam olarak diyorum ki, teşekkürler bilgesu erenus!
  • istanbul özgür üniversite'de 2015 güz döneminde tiyatro atölyesi yapacak muhalif sanatçı. program içeriği;yaşadıklarımız ve bize yaşatılanların oyunlaştırılması, yaşadıklarımızı ve bize yaşatılanları çok daha anlaşılabilir kılacaktır. üstelik bunlar için ilham perisi beklemeye de gerek yok! oyun yazma gurubunca bu bağlamda oluşturulacak metinlerde köy seyirlik oyunlarının “birlikte iyileşme” yöntemi amaçlanacak. ortak bir çabayla bu yöntemi kentlere taşıyabilirsek, sözü tükenmiş avrupa tiyatroları’na öykünmek yerine kent seyirlik oyunları yazımını belki de birlikte başlatırız.
  • "gökten düşer mi hiç elma,kökü toprakta üç elma, biri emek biri barış ve insanca dayanışma."
  • 90'larda halkevi kutlamasında yaptığı müzik performansının kayıtları varmış: https://www.youtube.com/…uulfmjqof98_b0htmfxxmtswoa
  • tiyatro, roman ve senaryo çalışmaları ile tanınan, şarkılarımız ve şarkılarımız kardeştir isimlerinde iki kaseti olan, yazdıkları ve kürtçe bilmediği halde bir kültürle bütünleşmek adına söylediği kürtçe ezgiler nedeni ile de dikkat çeken, savaş karşıtı olması nedeni ile hapis yatan aydın insan.
    ikili oyun, kelaynaklar, arka bahçe, misafir, gece,aklımda,devlerin ölümü, bir tren yolculuğu.
hesabın var mı? giriş yap