• popper'in logik der forschung orjinal adlı kitabının türkçe çevirisinin adı.
  • (bkz: logik der forschung)
  • öyle kötü bir çeviridir ki, kötü olmasını bırakın, çeviri demeye bin şahit ister. öyle ki, çevirmenler metnin bazı yerlerinde iki sözcükten oluşan kavramı o sözcüklerden yalnızca birini çevirerek tek sözcük olarak bırakabilme; bazı yerlerde popper'in kullandığı kavrama orjinalinde olmayan sıfatlar ekleyebilme; bazı yerlerde başlıktaki bir kavramı, popper'in sonradan onun yerine kullanacağı bir kavram ile değiştirebilme; bazı yerlerde paragrafın bir kısmını çevirmeden bırakma, hatta onun yerine bambaşka bir cümle koyabilme; bazı yerlerde de ifadeleri düpedüz yanlış, hatta popper'in dediğinin tam tersi olacak kadar yanlış çevirebilme başarısını göstermişlerdir. çeviri metinde bu yanlışların hepsinin birden görülebildiği - yegane olma anlamıyla değil, çünkü çeviride bunların sayısız örneği var, ama numunelik olma anlamıyla - müstesna bir bölüm de bulunmaktadır:

    metnin ikinci kısmındaki (part two), 15. numaralı başlığın ingilizce orjinali (metnin ilk yazımı ve haliyle de ilk basımı almanca olmakla birlikte, popper eserin ingilizce çevirisini de bizzat denetlemiş, hatta daha sonra üzerinde kimi düzeltmeler de yaparak bir anlamda kitabı ingilizce olarak da yazmıştır. bu nedenle ingilizcesi de orjinal sayılabilir) şöyledir;

    "15. strictly universal and existential statements" (tam tümel önermeler ve varlık bildiren önermeler). buraya bir not düşeyim, önermeler sınıflanırken "universal" kavramı "tümel" olarak çevrilir. çeviride "tümel" yerine "evensel" demek terminolojik bir hatadır, ancak yine de çevirmenden çok editöre yüklenmelidr bence bu hata.

    aynı başlığın türkçe çevirisi ise şöyle; "15. tümel önermeler ve evrensel 'vardır'-önermeleri".

    bu iki başlık arasındaki farkın bir uçurum olduğu ortada. orjinal başlıktaki "strictly universal" kavramından "strictly" sıfatı çıkarılıp yalnızca "universal" dikkate alınmış (kavramın bir sözcüğünü çıkarma). başlığın ikinci kısmında ise ne "vardır-önermeleri" ("there-is statements") ifadesi, ne de "evrensel" ("universal") sözcüğü bulunuyor, ancak çevirmenler böyle yazmayı uygun görmüşler (hem başlıktaki kavramı değiştirme, hem de değiştirdiği haline bir de fazladan sıfat ekleme). peki uymuş mu? uymamış. nedeni de hemen başlığın altındaki paragrafta anlatılıyor. burada popper bu "existential" (varlık bildiren) dediği önermelere "universal", yani tümel (evrensel) denemeyeceğini söylüyor. bu nedenle başlık altındaki paragrafta onlara "there-is statements" (vardır önermeleri) diyor. yani bu 15 numaralı başlığın konusu bu iki önerme türünü ayırmak. ama çevirmenlerimiz "varlık bildiren önermeler"in de başına, popper öyle olmadıklarını söylediği halde, "evrensel" sıfatını yapıştırıveriyor ve bu ayrımı yok ediyor (popper'in dediğinin tam tersi şekilde çevirme). üstelik bunu da başlıktaki "universal" sözcüğünü, hem tümel, hem de evrensel olarak çevirip başlığa koyarak yapıyor ve bu da metinde olmayan bir ikilik doğuruyor.

    bitti mi? bitmedi. aynı başlığın ikinci paragrafında popper "strictly" (tam, katı) ve "pure" (saf) kavramlarını neden kullandığını anlatıyor, ancak çevirmenlerimiz bu cümleyi hiç çevirmiyor. peki ne yapıyorlar? kendileri bir cümle yazıyorlar. abarttığımı sananlar olabilir diye orjinalini ve çevirisini yazıyorum:

    orjinali; "statements in which only universal names and no individual names occur will here be called 'strict' or 'pure'" (içlerinde yalnızca tümel adlar barındırıp hiçbir bireysel ad barındırmayan önermeler burada "tam" veya "saf" olarak adlandırılacaktır).

    çevirideki hali; "biz, içlerinde yalnızca evrensel kavramlar bulunan önermeleri 'evrensel önermeler' olarak adlandırmak istiyoruz".

    görüldüğü gibi türkçe olanı bir çeviri değil uydurma (cümleyi hiç çevirmeyip yerine başka bir cümle koyma). ama sadece uydurma değil, aynı zamanda da yanlış. çünkü popper'in aynı başlığın ilk paragrafında ve o başlığın genelinde ısrarla belirttiği gibi içlerinde tümel adlar barındıran her önerme tümel önerme değil. bunlardan bazıları "siyah kargalar vardır" tikel önermesinde olduğu gibi, yalnızca "varlık bildiren önermeler"dir. bu önerme "karga" gibi bir tümel ad, yani kavram içerir, ancak "bütün kargalar siyahtır" gibi tümel bir formda değildir. yani içinde evrensel kavramlar bulunmasına rağmen evrensel önerme değildir. 15 numaralı başlık da zaten bunu anlatır. ayrıca, bu başlık özellikle önemlidir, çünkü popper'in ünlü yanlışlanabilirlik teorisinin temeli olan doğrulanabilirlik ile yanlışlanabilirlik arasındaki asimetrinin nedeni bu başlıktaki önermeler arasındaki ayrımdır. bu nedenle 15 numaralı başlıktaki hatalar zinciri metnin en can alıcı yerlerinden birinin anlaşılmasını engelliyor.

    bu kadar ciddi, metni tamamen değiştiren, metnin iddiasının anlaşılmasını güçleştiren bir hataya rağmen bu "çeviri"nin yayımlanabiliyor olması ise türkiye'deki yayıncılık ciddiyetini ve akademik ortamın halini gösteriyor; yayınevleri kitapları doğru dürüst bir editör denetiminden geçirmiyor, bu metni türkçe okumaya ihtiyaç duymayan akademisyenler durumun farkında değil ya da farkında olsalar bile önemsemiyorlar, yalnızca türkçe okuyabilenler zaten bu hataları hiç bilmiyor ve yanlış öğreniyor ya da hiç öğrenmeden ezberleyip geçiyor. bunun sonucunda da hiçbir şey üretmeyen, tek marifeti iki kelimeyi bir araya getirmek olan, hatta bazen onu bile yapamayan retorikçiler prim yapıyor, gerçekten konusunun uzmanı olanlar da kendi çevrelerine gömülüp kalıyor. bunların ikisi de olmayan (ama mümkünse ikincisinden olmaya çalışan) bir grup insan da nasıl yapılabilir böyle hatalar diye kendini yiyor.
  • çevirisinin işe yaramaması çok doğal. türkiyede çoğu şey "benden başkası bunu yapamasın" diye yapılıyor. bir çeşit ön alma gibi.

    her neyse özetle -gerçek diye birşey yoktur, aksi ispatlanamamış eş zamanlı olarak henüz daha iyisi bulunamamış yalanlar vardır- der. biraz cesaretle şunu ekleyebilirim, soruyu doğuran soru tek gerçektir.
  • türkçe çevirisini yapan kişi sanıyorsam hiç popper okumamış.
  • ingilizcesini bulamadığım için türkçe okumak zorunda kaldığım ve okumanın benim için ciddi manada eziyete dönüştüğü bir çevireye sahip kitaptır. koskoca yky yayınları diyorsun, çevirisi iyidir herhalde diyorsun ve karşına büyük bir hayal kırıklığı çıkıyor. kitaplarımı okurken genelde onlarca sayfa notlar çıkarırım bu kitaptan çıkardığım notları orjinal pdf ile karşılaştırıp bakıyorum teyit için, o denli güvensiz bir çeviriye sahip siz anlayın.
    şu e book için daha kullanılışlı bir şey çıkartsalar da artık düşmesek böyle iğrenç çevirilere.
  • kaç haftadır kitabı arıyodum, buldum heycanla okumaya başladım. sonra da ne göreyim bildiğin sik gibi çevrilmiş. ya tamam konuyu anlamadan çevirdin hiç bir yapı kural benimsemedin normal kelimeleri niye düzgün çevirmedin be adam. psikolojiyi niye görgül ruh bilimi diye çevirdin bana bi anlatsana. yani bir kitap nasıl çevrilmez deseler bu kitabı gösteririm heralde.
  • (bkz: #87471263)
  • türkçe çevirisi bir baskı daha yapmamalı, çevirenler bir daha felsefe çevirisi yapmamalı ve editör işten atılmalıdır. felsefe kitabı çevirmek zordu elbet, lakin bu kitap okuduğum en kötüsüydü. ingilizcesi ile karşılaştırmak zorunda kaldım sürekli çünkü çevirmenler felsefe terminolojisinden bi haberler. neden yky dan okunmaması gerektiğine minicik bir örnek verecek olursak: metafizik "fizikötesi" olarak çevrilmiştir sayısız kez. gözlerim yandı, kanadı, çok sinirliyim.
  • popper'a göre bilimin ve bilim insanının amacı, ilgilendiği sınırlı konu hakkındaki sınırlı savının ve önermelerinin yanlislanabilirligiyle ilgilenmektir. kitap bugün bilimde kullandığımız yokluk hipotezinin temel mantigini anlatır.

    (bkz: null hypothesis).

    bilim tarihi ve felsefesi için bu denli önemli bir kaynağın (temel kaynaklardan sayabiliriz) gerçekten bu kadar kötü çevrilmiş olması çok şaşırtıcı ve üzücü. şuana kadar türkçe çeviri tek bir yayınevinden gerçekleştiği için yayınevinin ismini veya çevirenlerin ismini yazmaya gerek yok. gerçi editör, yazar gibi suçlu aramaya da. umarım konuya ve literatüre hakim felsefeci veya sosyal bilimci biri veya birileri ciddi olarak bu "ciddi" eseri felsefi kavramlarin yaygın kullanımına ve türkçe'nin dil bilgisi kurallarına dikkat ederek okuyuculara metnin aslına sadık kalarak çevirir.
hesabın var mı? giriş yap