• celal şengör, 2011 yılında katıldığı bir televizyon programında, iki ayaklılığın primatlara ne gibi bir avantaj sunduğunu izah ediyor. (bkz: 37:06-39:05) bu izah, (1) iki ayağı üzerinde yürüyen bir primatın daha uzun boylu olacağı ve dolayısıyla da otların üzerinden uzaktaki düşmanlarını daha erkenden görebileceği ve (2) zaman içinde ellerini ve kollarını daha verimli kullanmaya başlayacağı temelinde.

    nova'nın "becoming human" adlı belgeseli, iki ayak üzerinde yürüme konusuna üçüncü bir açıklama daha getiriyor. (#46306165) belgeselde yer verilen bir deney, iki ayak üzerinde yürüyen bir primatın dört kat daha az enerji harcadığını ortaya koyuyor. yani, iki ayak üzerinde yürümenin daha doğrudan ve en azından aynı derecede önemli bir avantajını daha artık tespit etmiş bulunuyoruz.

    --- bir soru, bir cevap ---

    soru: bu üç açıklamayı birlikte değerlendirdiğimizde ne gibi bir sonuca varmamız gerekir? (ya da, bu üçüncü açıklamanın ardından, celal şengör'ün dile getirdiği açıklamaların geçersiz olduğu sonucuna varabilir miyiz?)

    cevap: etrafımızdaki gerçeklikler, ekseriyetle birden fazla etkinin tesirinde şekilleniyor. bir başka deyişle, çok-sebepli (multicausal) süreçlerin varolduğu bir dünyada yaşıyoruz. dolayısıyla da, birbirini dışlamayan sebepleri bir arada modele dahil etmemizin önünde herhangi bir engel yok.

    --- bir soru, bir cevap ---

    bu konu gayet basit gibi görülebilir. ama aslında hiç değil. şöyle ki, bugün itibariyle evrimi açıklayan en iyi mekanizmanın doğal seçilim olduğunu düşünüyoruz. ama bu düşüncemiz, doğal seçilimin evrimi şekillendiren tek faktör olduğu anlamına gelmiyor. zira, evrim, çok sayıda faktörün tesiri altında şekillenen, son derece karmaşık bir süreç. doğal seçilimin evrim konusundaki "hakim teori" olmasından kastı da bu çerçevede anlamak gerekli. çünkü, doğal seçilimi önemli kılan, evrimi diğerlerine göre daha iyi açıklayan bir model ortaya koyması.

    bunlar şunun için önemli: "evrimin bir vaka olduğunu kabul etsek bile, doğal seçilimin doğru bir açıklama olduğunu nereden bileceğiz?" gibi bir soru aslında çok anlamlı değil. çünkü, (sözgelimi) yarın evrim süreci üzerinde doğal seçilimden daha belirleyici olan kimi faktörler tespit edilse ve faktörlerden hareketle evrimi daha iyi açıklayan bir mekanizma ortaya konsa bile, böyle bir gelişme, zorunlu olarak, doğal seçilimin evrim üzerinde etkili olmadığı anlamına gelmez. dolayısıyla, "o teori mi doğru, bu teori mi?" gibi sorulardan bir parça uzak durmak ve her teoriden bir şeyler öğrenmeye çalışmak gerekli. [(#44728940) numaralı girdi de bu konuda bir fikir verebilir.]

    tema:
    (bkz: evrim teorisi /@derinsular)

    tekmili birden: pdf
  • douglas adams'ın söylediği gibi, en başında ağaçtan inmek büyük bir hataydı. aslında sudan bile hiç çıkmamış olmalıydık.

    olanlar oldu, ağaçtan indik ve bipedal olmaya karar verdik.

    insan türünün evrimsel tarihinde muhtemelen en önemli dönüm noktalarından biri, iki ayak üzerinde doğrulmak. nihayetinde türümüzün fiziksel, kognitif ve kültürel gelişimini tetikleyecek birçok sürecin yaşanmasına önayak olacak olaylar silsilesi de işte burada başlar.

    herşeyden evvel, bipedalizmin bir sonucu olan uzun ve hantal gövdemiz, birçok avantajının yanında, diğer hayvanlardan kaçmamızı ya da saklanmamızı nispeten verimsiz kılan bir dezavantaj olarak ortaya çıkmıştı. bu da düşmanlarımızdan korunmak için kaçmak ya da saklanmak dışında başka stratejiler geliştirmemiz zorunluluğunu doğurdu.

    strateji kabaca şöyleydi, kaçmak ya da saklanmak yerine daha fazla görünür ol, topluluk halinde takıl, etrafa kokular ve sesler yay. kısacası diğer hayvanları korkut ve kaçır, kendinden uzak durmalarını sağla.

    işte bu strateji*, oldukça efektif bir şekilde işe yaramasının yanında, bugünkü anlamda sosyalliğin, dilin, sanatın, müziğin, kültürün ve pek tabii ki kognitif zekanın ortaya çıkmasında kilit rol oynamış oldu.

    şöyle açıklayalım;

    bu noktadan sonra, diğer hayvanların tehdidi altında olma ihtimali, topluluk olarak güçlendikçe azalıyordu. sürü halinde dolaşan diğer hayvanlardan farklı olaraksa, biz insan türü birbirimizle iletişim kurup, anlık olarak mantıklı kararlar doğrultusunda hareket edebiliyorduk. bu ilk başta -hem diğer bireylerle iletişim için, hem de rakibi korkutmak için senkronize sesler çıkarıp hareketler yapmak için- müzik yeteneğini kazanmamızı sağladı. (bkz: haka dansı)

    insan, artık müzik yeteneği olan yerdeki (havada ya da suda olmayan) tek türdü. dahası, ritmik müzik yapan tek canlıydı(hala öyleyiz). birlikte hareket edip, bilinçli ve rasyonel kararlar alabilmemiz, en önemli silahımızdı. aramızda anlaşabilmemiz, rahatlıkla istediği sesi çıkartabilecek kadar gelişmiş gırtlağımız ve gittikçe gelişen zeka seviyemiz gelecekte fazlasıyla kompleks bir şekilde kendini ifade ve iletişim yeteneğine sahip olacak bizler için (bkz: dil) adeta bir baz olacaktı.

    zeka ve sosyallik arttığı ölçüde azalan düşman* tehdidi, beraberinde kolonize olmayı getirdi. fakat, topluluk halinde güven içinde yaşamak, fiziksel olarak gittikçe körelmemize sebep oluyordu. bu zayıflık, her ne kadar -artık- korunmak için önemsiz olsa da, avlanmak ve beslenmek için hala önemliydi.

    muhtemelen, bu durum öncesinde avcı olan atalarımız, ilk başlarda leş yiyicilik ve toplayıcılıkla beslenmiş olabilir. bu beslenme rejimi bir süre devam ettiyse bile gittikçe artan popülasyon, farklı coğrafyalarda yayılım gibi süreçler sebebiyle bu stratejiyi de tekrar gözden geçirmek zorunda kalmış olabilirler.

    şükür ki, gittikçe gelişen zekamız her zamanki gibi imdadımıza yetişti. fiziksel gücümüz azaldıkça, alet yapabilme becerimiz gelişti. tabii, bu aletleri kullanabilmemizi sağlayan motor kabiliyetlerimiz de inanılmaz oranda arttı. önceleri muhtemelen taş ve benzeri ilkellikteki aletlerimiz, nesilden nesile gelişti. hem bu aletleri üretirken hem de avlanmak için kullanırken gereken el becerisi ve görsel hesaplama yeteneğimiz arttı. işte bugün diğer canlılar arasında benzersiz olarak sahip olduğumuz bu beceriler, sözgelimi, dokunmatik telefonlarımızı ve klavyelerimizi hiç zorlanmadan kullanabilmemiz de, dikiş nakış işlerini kusursuzca halledebilmemiz de, ve hatta yolda parabolik bir eğimle bize doğru gelen otomobilin altında ezilmeden karşıdan karşıya geçebilmemiz de o günlerden miras.

    ilginçtir ki, uzunca bir süredir devam eden maceramız neticesinde yeryüzünü domine etmiş, inanılması güç büyüklükte ve gelişmişlikte bir medeniyet kurmuş, yakınımızdaki gezegenleri dahi keşfe çıkmış olan bizler; hepsini atalarımızın bu başarısına borçluyuz. bununla birlikte, geçmişimizi analiz edip sebep sonuç ilişkisine bağlayabildiğimiz kadar, geleceğimiz konusunda da o kadar öngörülemez değişkenlere bağlıyız.

    gene de, halihazırda medeniyetimizden yüzlerce milyar kilometre uzaklıkta ileriye giden eserimiz (bkz: voyager 1), muhtemelen güneş büyüyüp yeryüzünü yaşanamaz hale getirdikten sonra dahi samanyolu galaksisi'nin öteki ucuna doğru ilerliyor olacak. üzerinde yer alan altın plak* tahminlere göre en az 1 milyar yıl daha okunabilir olacak, birilerinin onu bulma ihtimali düşük olmasına rağmen.

    sadece bunu biliyor olmak bile harika bir deneyim.

    işte hepsi ağaçtan inip bipedal olmaya karar veren atalarımız sayesinde.

    not: yazdıklarım herhangi bir bilimsel kaynağa dayanmamaktadır. sadece okuduklarımdan çıkarımsamalarımdır. bu konuda akademik bir birikimim yoktur. dolayısıyla layman spekülasyonundan fazlası değildir. yanlışlarımı uyarırsanız memnun olurum ve düzeltirim.

    edit: avci toplayici uyardı, tarih konusunda yaptığım hatayı.
  • insan anatomisine yaptığı katkı tartışılmayacak kadar önemli ama bir o kadar da önemli yönü insan psikolojisine etkisidir.

    doğa insanı iki ayak üzerinde durmaya zorlandığında ve insan bunu başardığında bunun anatomik sonuçlarına katlanmak zorunda kaldı. yer çekimine karşı koymak zorunda kaldı, ağırlık merkezi kalça kemiğine kaydı ve denge sağlayabilmek için vücudunda birçok değişiklik oldu. insan kendi ağırlığını taşıyabilmek için zorlandı. dişide gebelik süresi hem hayatta kalma çabaları, hem de anatomik olarak yaşanan değişiklikler sebebiyle azaldı.

    gebelik süresi kısalınca doğacak olan yavrunun da gelişimi daha geriden başlamış oldu. birçok canlının yavrusu doğumdan birkaç dakika sonra yürümeye başlarken insan yavrusunun beyni henüz gelişmemiştir ve anne karnından kolayca çıkabilmek için bıngıldaka sahiptir örneğin. buraya kadar bazı yönlerden anatomik olarak açıklayabildik. ya psikolojik olarak?

    hayat şartları çetindi ve o dönemki kadınlar günümüzde yaşayan birçok kadın gibi piremses değildi. henüz gelişmemiş ve peşinden gelemeyen * yavrunun doğumundan hemen önce ve hemen sonra çalışmak, yiyecek bulmak, barınak bulmak ve hızla değişen hayat şartlarına uyum sağlamak zorundaydı. ve anne bütün bunları yaparken henüz gelişmemiş yavruyu kaynanasına bırakamıyordu. yeni doğmuş bir annenin bebeğiyle birlikte hayatta kalması çok zordu ve ihtiyaç duyulan şey ise bir babaydı.

    baba en az anne kadar becerikli, güçlü ve güvenilir olmalıydı. bir kişi bebeğe bakarken bir kişi de karınlarını doyurmalıydı. erkekler genlerini aktarabilmek için yani çiftleşebilme şansını arttırabilmek için diğer erkeklerden daha güçlü, becerikli ve daha gösterişli olmak zorundalardı.

    kadınlarsa en “iyi” erkekleri seçmek zorundaydı. çünkü genlerini bir sonraki nesillere aktarabilmek için az sayıda fırsatları vardı. o yüzden de bunu yavrularının daha uzun süre yaşamasını sağlayacak biriyle yapmaları çok mantıklıydı. ama aynı zamanda bu “iyi” erkeklerin kendilerini seçmeleri için kendilerinin de hemcinsleriyle rekabet etmeleri gerekiyordu.

    yani insanda cinsel seleksiyonun kökeninin büyük bir bakımdan bipedalizme dayandığını söyleyebiliriz.

    günümüzde kas geliştiren, daha çok para ve daha çok gösteriş için çabalayan erkeklerin, yine güzelliklerine ve gösterişlerine aşırı özenen kadınların içgüdüsel motivasyonlarının bu ilkel duyguya dayandığını da söyleyebiliriz. :)

    eyyy aşk, sen ne kadar ilkelsin. :)
  • yaklasik 4 milyon yil once evrimi baslayan bu durum, insan anatomisinde cok buyuk degisikliklere neden olmustur. bu evrimsel yonelim, iki ayakli ilk hominidden bu yana insan iskeletinde baslica, ayak kemiginin yapisinda ve buyuklugunde; kalca buyuklugunde ve seklinde; diz buyuklugunde; bacak uzunlugunda ve omurganin seklinde ve durusunda olmak uzere radikal morfolojik degisimlere sebebiyet vermistir.
  • iki ayak üzerinde yürüme durumu. insanı diğer prilmatlardan ayırdeden özelliklerin başında geliyor. daha geniş bilgi için link vereyim de tam olsun:

    http://www.jmo.org.tr/…6_ek.pdf?dergi=haber bültenİ
  • evrimsel süreçte kadınların daha zor doğurmasına vesile olan süreç. bipedalizm ile birlikte femurun düzleşmesi sonucu doğum kanalı daralmıştır.
    doğum kanalının daralması ile birlikte hamilelik süresi evrimsel olarak kısalmak zorunda kalmıştır.
    bu da olmamış insanların doğmasına sebebiyet vermiştir. insan yavrusunun bu kadar çaresiz aciz olmasının sebebi beyninin sadece yüzde 30 u ile doğmasıdır. yani bipedallık sonuç olarak evebeynlik kavramına da yeni bir boyut getirmiştir. bipedal olmayan kuzenlerimizde doğumların daha kolay oluşu, uzun hamilelik süreçleri ve doğan yavruların daha akıllı oluşları ise ortaya atılan iddiaları doğrulamaktadır.
  • 2 elin boş kalmasıyla insanoğlunun alet yapma yeteneğini geliştirmiş olması bir yana, insan ırkına iyi bir enerji tasarrufu da yaratmıştır. insanla aynı mesafeyi alan bir şempanze, insanın harcadığından 4 kere fazla kalori harcıyormuş.
  • (bkz: lucy)
  • yanılmıyorsam ilk olarak
    australopithecuslarda görülmüş hominin'e özgü bir duruş. fakat australopithecuslar taş aletler yapmamış, var olan taş ve sopaları kullanmışlardı. yani öyle pek de zeki ve üstün mahluklar olmadıkları halde iki ayakları üzerinde durdukları için düşmanı ve avı, krizi ve fırsatları daha iyi görebilmişlerdir.
  • büyük dedelerimizin kollarının kısalmasına sebep olan gelişim.
hesabın var mı? giriş yap