eternel

3 mart 1974 fransa uçak kazası

yücel tanyeri'nin blogunda yer verdiği bir yazısında değindiği uçak kazasıdır.

--- spoiler ---

1974 yılı hacettepe kbb’da asistanlığımın son senesi idi.

mart ayında bir pazar günü nenehatun caddesindeki evimizde “tez” hazırlıklarım ile meşguldüm. siyah-beyaz tv açıktı ve göz ucuyla da trt’de tansu polatkan’ın sunduğu “telespor” programını izliyordum. saat 15.00 civarında iken yayın birden kesildi ve “şimdi aldığımız bir haberi veriyoruz” denilerek paris’te thy’nın bir uçağının düştüğü duyuruldu. başlangıçta haberin ayrıntıları yoktu. ilerleyen zamanda haberin ayrıntıları belirginleşti.

thy’nın 3 mart 1974 pazar günü paris-londra seferini yapmak üzere paris’ten havalanan tk 981 sefer sayılı dc-10 uçağı 335 yolcusu ve 11 mürettebatı ile düşmüş ve kazada 346 kişi yaşamını yitirmişti. bu kaza o zamana kadar sivil havacılık tarihinde en fazla insan kaybı ile sonuçlanan bir sivil havacılık felâketiydi. kaptan pilot benim de çocukluğumdan tanıdığım, pilot eniştemin arkadaşı nejat berköz idi. nejat ağabey, marlon brando görünümlü yakışıklı, espritüel bir kaptandı. bildiğim kadarı ile de çok iyi bir pilottu. kolay kolay hata yapmazdı. büyük deneyim kazandığı türk hava kuvvetlerinden birkaç yıl önce ayrılmış ve thy’na yeni alınan dev dc-10 uçaklarını uçurmaya başlamıştı. genç yaşta onu da kaybetmemiz nedeniyle üzüntüm sonsuzdu.

o sıralarda eti bisküvilerinin reklâmında kullanılan ve herkes tarafından kolaylıkla hatırlanabilen “acaba nedir, nedir?” diye bir sloganı vardı.

nejat ağabey, o pazar günü british airways’in grevde olması nedeniyle, açıkta kalan paris-londra yolcularının tümünü almış, türk, ingiliz ve japon yolcularla birlikte tam dolu olarak paris orly havaalanından yerel saatle 12.30 da havalanmıştı. 4 dakika sonra uçak 7000 metre yüksekliğe tırmanırken bir patlama duyuldu. yardımcı pilot “bir patlama var kaptan” dediğinde nejat ağabey her zamanki neşesiyle “acaba nedir, nedir …” diye espiriyle yanıtlamıştı. bu sözler uçağın cvr’inde (cockpit voice recorder, kara kutu) kayıtlıydı. bunlar nejat ağabeyin ağzından çıkan son sözcükler olmuştu. uçağın burnu bu sözlerden hemen sonra 12 derece eğimle yere doğru yönelmiş ve uçak 77 saniye içerisinde saatte 960 km süratle paris’in 47 km kuzeyindeki ermenonville ormanında yere çakılarak çok geniş bir alanda parçalanarak dağılmıştı. kazadan sonra cvr’nin incelenmesinde, kaptan pilotun -hidrolikleri olmamasına rağmen- uçağı maksimum sürate alarak yere 100 metre kala son anda burnunu yukarı çevirebildiğini ancak çarpmayı engelleyemediği kayıtlıydı.

kazadan sonra yapılan teknik incelemeler sonunda, uçağın kargo kapağının ingilizce bilmeyen tunuslu bir yer görevlisi tarafından yanlış kapatıldığı ve bu yanlışlık için pilotu uyaran bir mekanizmanın olmadığı belirlendi. uçak belli bir yüksekliğe gelince yük kapağı yerinden koparak, hidrolikleri parçalamış ve bu da uçağın kontrolünü artık imkânsız bir hale getirmişti.

kazadan 30 yıl sonra, 2004 yılında arkadaşım mustafa karaltı’nın konuğu olarak iki günlüğüne paris’te bulunuyordum. mustafa, yıllardan beri paris’te moda sektöründe çalışıyordu. bir pazar günü “bugün nereye gitmek istersin yücel” diye sorunca hiç tereddütsüz, “ermenonville ormanlarına gidelim, mustafa…” diye yanıtladım. mustafa, yıllardır paris’te yaşamasına rağmen buranın ismini bile bilmiyordu. “abi, ne yapacaksın orada” diye sorunca da kazayı anlattım. amacım nejat ağabeyi ziyaret etmekti. mustafa beni kırmadı. birlikte o ormana gittik. kaza yerine ulaşımı gösteren tabelâları izledik. huzur dolu bir ormanın içerisinde kazanın olduğu yerde mütevazi bir sütun dikilmişti. uzunlamasına iki blok granit levhalar üzerine de kazada ölenlerin tek tek isimleri yazılmıştı. en başta da “nejat berköz” ve diğer uçuş personelinin isimleri bulunuyordu. sonrakileri tek tek okumak bile insanı yoruyordu. o kadar çok isim vardı...

30 yılda uçağın parçalandığı alan genç ağaçlarla örtülmüş, farklı bir doku oluşmuştu. kazadan sonra uçaktan 20.000 i aşkın parça toplandığı yazılmıştı.
30 yıl aradan sonra hala yerde uçağın minik kalıntılarını bulmak mümkündü.
ancak, 346 kişinin soğuk bir granite kazınmış isminden başka hiçbir şey kalmamıştı geride.

hepsine birden dua ederek ayrıldım ermenonville’in artık huzur dolu olan ortamından...

--- spoiler ---

devamını okuyayım »