silver apple

öğrenildiğinde ufku iki katına çıkaran şeyler

insanın derslerde işlendiği, kadavranın oyulup içinin sergilendiği resimler. bu resimlerde zamanının insanına göre bizim bugün anlayamadığımız kanibalist bir rahatlık var. diseksiyon işlemi esnasında "daha önce sofrada yediğimiz et zaten bu, protein işte!" der gibi resimde kendilerine yer bulur figürler. bu ilginç resimleri ve pek dikkat etmediğimiz ama ayrıntıyı duyunca resmi daha çok merak edeceğimiz bir yazı bu.

jacobson organı ya da vomeronasal organ ya da türkçesi sapan kemiği olarak bilinen ve birçok hayvanda bulunan ama evrim sürecinde bizim gibi memelilerde köreldiği; sezgi, altıncı duyu da olabileceği düşünülen bir organ. bu organ özellikle karşı cinsin salgıladığı feromon hormonu üzerinde etkili. karşı cinsin uyumluluğu, tehlikesi, çekiciliği, doğuranlığı vb... konularda doğrudan beyne sinyal gönderir.
bu organı resimdeki frederik ruysch buluyor. daha sonra ludwig jacobson da tescilleyince ismi verilmiş oluyor. frederik ruysch'ın bugün (28 mart 1638) doğum günü. o yüzden ilk anatomi resmi onun dersinden. resim jan van neck'in.

anatomical lesson by dr. frederik ruysch

ek bilgi: bu jacobson organı flehmen diye bir tepkiyle eş zamanlı çalışabiliyor. jacobson organını kullanacak hayvan, diğer hayvanın idrarının, terinin, kılının yanına gelince üst dudaklarını yukarı kaldırıyor ve ön dişlerini gösteriyor. bu esnada başını da yukarı kaldırıp, burun deliklerini kapatıyor. böylelikle feromon doğrudan jacobson'a gidebiliyor. atlarda ya da geyiklerde bu hareketi çoğunuz görmüştür.

***************************************************************************
sıradaki eser 1875 yılından. bir öğrenci, dönemin ünlü cerrahlarından biri olan dr. samuel gross'u anatomi dersinde resmeder. resim daha sonra jefferson medical college tarafından 200 $'a satın alınır. gel zaman git zaman 2006 yılında üniversite kurulu tabloyu 68 milyon $'a crystal bridges museum'a satma kararı alır fakat binlerce imza sonunda tablonun philadelpia'da kalmasına karar verilir. şu an resim dünyanın en pahalı 20 tablosu arasında. ressamımız thomas eakins.

the gross clinic the gross clinic

ek bilgi: resimde sağ üst köşede elinde kalemiyle not alan kişi ressamın kendisidir.

*************************************************************************

sıradaki üç resim hakkında fazla bilgi yok. fakat resimlere baktığınız zaman, yapıldığı dönemi de göz önüne alınca, resimlerdeki ayrıntılar ilgi uyandırıyor. birincisi ressamlar yerdeki kadavradan çok, kişilerin yüzlerine odaklanıyorlar. nedeni ise; anatomiyle uğraşmak, resimde bulunan kişiye ayrı bir statü getiriyor. takla atmış arabadaki kazazedeyle selfie çektirmek gibi bir şey. bu yüzden ressamlar daha çok portre ressamlarından seçiliyor. tabi bu portre ressamları da yüzlerce portre resimleri olan ressamlar. yani bu ressamlar idareciler tarafından korunan, zengin kişiler. para parayı çekiyor bir yerde. resimlerdeki aletler de ilginç. mesela, maske takmak yok. zaten taksalar kim oldukları da bilinemezdi. ortamdaki kötü koku çok rahatsız ediyor ki tütsü kullanıyorlar. ben de rahatsız olurdum. fakat buradaki arkadaşlar bu işi ayda yılda bir yapabiliyorlar. o yüzden alışık değiller. ressamımız michiel jansz. van mierevelt.

anatomy lesson of dr. dr. willem van der meer

ek bilgi: tablodaki kişilere dikkat ederseniz hepsi aynı yüzüğü takmışlar. zengin bir loncadan olduklarını söyleyebiliriz. bir de hepsinin kıyafetleri siyah. ben nedenini bilmiyorum. ilk aklıma gelen bir ölünün yanında oldukları için siyahı tercih ediyor olabilirler. beyaz önlük daha çok 18. yy.'dan sonra kullanılıyor. ikinci dünya savaşı sırasında bitlerin taşıdığı tifüs hastalığı nedeniyle 3 milyondan fazla insanın ölüyor. doktorlar bitleri daha iyi görebilmek için beyaz önlük giymeye başlıyor.

***************************************************************************
sağ üstten üçüncü adama dikkat edelim. adını çoğumuz bilmiyordur. antoni van leeuwenhoek. kendisi mikrobiyolojinin babası olarak biliniyor. bugün bildiğimiz bakteriyi buluyor. bu yüksek öğrenim görmemiş arkadaş, elindeki camlarla kumaşların dokusunu yakından incelemeye çalışırken mikroskobu buluyor. dışarıdan şans gibi dursa da aslında merakı yüzünden buluyor. zaten bu yüzden resimde yer bulmuş. ressamımız jan verkolje.

the anatomy lesson dr. cornelis's-gravesande

ek bilgi: sperm hücresini de bu arkadaş bulmuş.

***************************************************************************

bu resmimizde 18. yy.'a geldiğimiz için gelişmeler gözlenebiliyor. örneğin artık, kadavradan incelemek yerine doğrudan organı çıkarmaya ve mercekle incelemeye başlamışlar. resimde bir amerikan başkanları havası da var. ressamımız nicolaas rijnenburg.

the anatomy lesson of dr. theodorous hoogeveen

ek bilgi: sol üstten ikinci kişi immanuel kant değil.

***************************************************************************
silahlı bir soygunda yakalanıyorsunuz. o zamanlar cezalar ağır. ertesi gün idam ediliyorsunuz. sonra ressamın birisi sizi dünyanın en meşhur tablolarından birinin tam ortasına boylu boyunca yatırıyor. sonsuza kadar herkes vücudunuzu inceliyor. bahsettiğim kişi aris kindt.
da vinci, michalengelo zamanlarında gizli gizli yapılan anatomi araştırmaları kuzey ülkelerinde bir adım öteye geçiyor. bu resimde yine ütülü, şık siyah giyimli, kolalı beyaz yakalı cerrahlar loncasının üyelerini görüyoruz. ressamımız daha önce bahsettiğim portre anlayışının ötesine geçiyor. amaç aynı gibi dursa da herkes farklı yerlere bakıyor ya da farklı şeylerle ilgileniyorlar. ciddiyet için hazır olda durma endişesi yok. o zamanlar bu dersler yılda bir halka açık yapıldığı için, halk genelde büyük ilgi gösteriyor fakat bu resimde bu kalabalığı görmüyoruz. o yüzden daha özel bir resim olduğunu söyleyebiliriz. ressamımız rembrandt.

dr. nicolaes tulp'ın anatomi dersi

ek bilgi: aris kindt'in yüzünün yarısı gölgeli. rembrandt bu gölgeye, ölüm gölgesi ismini vermiş. aslında minakop balığının katılaşması şeklinde çevriliyor. minakop balığının diğer adı da gölge balığı.

devamını okuyayım »