birinci şapur

• birinci şapur, pers imparatoru, 241 - 272 yılları arasında hüküm sürmüştür, en büyük başarısı roma imparatoru valerian'ı savaş sıransında elinden yakalayarak esir etmesidir (260)...
• temiz kaşığın çorbayla tanıştığı andır.
• ismail yk bu imparatorun soyundan gelmektedir.
• tarihin cilvesine bakın ki bu adam aslen anadolunun müslümanlaştırılmasına katkıda bulunanlardan biri olacaktır:
  (bkz: horasan erenleri/@andrew)
• sasani hanedanının ve imparatorluğunun kurucusu birinci erdeşir'in oğlu olan, 241 ile 270 senelerinin sasani şahanşah'ı.
  
  tahta çıktıktan sonra ilk önce doğuya yönelmiş ve babası döneminde haraca bağlanan kuşan imparatorluğu'nun batısını peşaver'e kadar topraklarına katmıştır. nakş-ı rüstem yazıtlarında bizzat kendi kaleme aldığı ifadelere göre sogdiana ve baktria bölgelerini de kontrolü altına almıştır.
  
  daha sonra nisibis^* ve harran kalelerini romalılar ele geçirince, bu kez de bu bölgeye sefere çıkmış ve önce birkaç yenilgi almasına rağmen daha sonra roma imparatoru gordian iii'ün savaş esnasında ölmesiyle birlikte savaşı lehine çevirmiş ve yeni imparator arap philip ile imzalanan barış anlaşması uyarınca ermenistan'ın kontrolünü roma'nın elinden almayı başarmıştır.
  
  aradan birkaç yıl geçtikten sonra yeniden savaşa tutuşan iki imparatorluk, m.s. 250 senesinde barbalisos isimli kuzey suriye'de bulunan bir yerleşim yakınlarında karşı karşıya gelmiş ve birinci şapur önderliğindeki sasani ordusu, romalılar'ı çok ağır bir yenilgiye uğratmıştır. bir yıl sonra ermenistan kralını tahttan indirip öldürten sasani şahanşahı, ermenistan tahtına oğlu hürmüz'ü çıkarmış ve roma ile olan savaş için çok kritik konumda olan bu bölgeyi de kontrolü altına almayı başarmıştır. m.s. 255 senesine ise roma'nın doğudaki en önemli kenti olan antakya, sasaniler'in kontrolü altına girmiştir.
  
  doğuda üst üste yaşanan mağlubiyetler sonrası imparator valerianus, devasa bir ordu ile birlikte antakya'ya gelmiş ve önce bu kenti geri almış, daha sonra da edesa'yı^* yeniden imparatorluk bünyesine dahil etmiştir. ancak, burada askerlerin arasında ciddi şekilde yayılan veba nedeniyle ordusunun önemli bir kısmını kaybeden valerianus, şapur ve sasani ordusunun şehri kuşatması sonucunda hem kenti kaybetmiş hem de şapur'a esir düşmüştür.
  
  roma imparatorluğu tarihinde bir savaşta düşmanına esir düşen ilk imparator olan valerianus'un kaderi hakkında halen çözüme kavuşturulmamış sayısız iddia bulunmaktadır. dört sene boyunca bizzat şapur'un atına binerken sırtına bastığı bir iskemle görevi gördüğü ve daha sonra derisi yüzülerek öldürüldüğü de iddia edilmektedir, şapur'un emirleriyle peşaver civarında bir malikanede gözetim altında tutulduğu da. kesin olan bir şey vardır ki o da en geç 264 senesinde ölmüştür. nasıl öldüğü ise gizemini korumaktadır.
  
  ne var ki bu zafer sonrasında şapur'un da roma'ya karşı şansı tersine dönmüştür ve önce bölgedeki legatus'lardan callistus'a daha sonra da roma'nın vasalı palmira kentinin kralı odenatus'a karşı ağır yenilgiler alarak tizpon'a^* çekilmek zorunda kalmıştır.
  
  270 senesinde hayatını kaybeden şapur'un bıraktığı en önemli miras, roma'ya karşı savunma savaşlarıyla ayakta kalmaya çalışan partlar'ın aksine artık saldıran taraf olarak otoriteyi eline alması ve romalı savaş esirlerini sasani imparatorluğu'nun pek çok bölgesine dağınık olarak yerleştirmek suretiyle topraklarının altyapı ve teknoloji anlamında ciddi şekilde kalkınmasını sağlaması olmuştur.
• "ölümü: ms 272 sassani hükümdarı"
  
  babası birinci ardeşir'den sonra tahta geçti. 256'da roma imparatorluğu içindeki iç kaostan yararlandı ve suriye, anadolu ve ermenistan'ı işgal etti. antakya'yı yağmaladı ama imparator tarafından geri püskürtüldü ( roma imparatoru valerian). ancak 260'da şapur valerian'ı edessa'da (bugünkü urfa, tur.) yenmekle kalmamış, aynı zamanda onu ele geçirmiş ve hayatının geri kalanında tutsak olarak tutmuştur. şapur'un hedefi roma'yı yıkmak değildi, savaşlardan bolca ganimet elde edince roma üzerine gitmeyi bıraktı. antakya'dan getirdiği esirlere şüştar'da baraj inşa ettirdi.