brody muharebesi

• ikinci dünya savaşı doğu cephesi'nde alman genel taarruzunun hemen ardından yaşanan bir tank muharebesidir. alman 1. panzer grubu ve 48. motorize kolordu ile sovyet 5. ordusu ve sovyet 6. ordusu'na ait beş sovyet mekanize kolordusu arasında, ukrayna'daki dubno, lustk ve brodi kentleri arasındaki üçgen alanda gerçekleşmiştir. muharebeler 23 ve 30 haziran 1941 tarihlerinde, sovyet resmi tarihinde sınır savunma muharebeleri olarak bilinen çatışmalar kapsamında olmuştur. kızıl ordu alman kuvvetlerine büyük kayıp verdirmiş olmasına karşın taktik olarak yenildiler ve çok sayıda tank kaybettiler. bu çatışmaları barbarossa harekatı'nın açılış evresinde, zırhlı kuvvetler arasındaki en şiddetli çatışmalardandı ve iki yıl sonraki kursk savaşı'na kadar ikinci dünya savaşı'nın en büyük çaplı tank muharebesi olarak kaldı.
  
  harekat öncesi
  güney bug nehri geçişlerini emniyete alma emri alan general paul ludwig ewald von kleist'in 1. panzer grubu stratejik hedefleri kiev olmak üzere rovno ve korosten üzerinden ilerlediler. general von kleist, iki kolorduyu ileri alarak lviv ile rovno arasından lviv - kiev demiryolu hattını kesmek üzere ilerledi.
  
  cephenin lviv - kiev demiryolu hattı kesiminde alman kuvvetleri karşısında sovyet güneybatı cephesi'nin 6. ordu'su ve cephe ihtiyat birlikleri bulunmaktadır.
  
  muharebe
  cephenin bu kesiminde alman ileri piyade unsurları, general carl-heinrich von stülpnagel komutasındaki 17. ordu'nun 4. kolordu'sudur. kolordu, güneydoğu yönünde ilerleyerek demiryolu hattına 25 haziran akşamı ulaşmak üzere hareket halindedir.
  
  uğranılan kayıplara karşın güneybatı cephesi, kalan hava unsurlarını ilerleyen alman kuvvetlerine taarruz için harekete geçirdi. hava muharebeleri, sovyet hava kuvvetlerinin ağır kayıplara uğramalarıyla sonuçlandı. ilk gün sovyet kuvvetleri 24 tupolev sb kaybetti.
  
  alman kayıpları daha ağırdı, 28 uçak kaybedildi, 23 uçak ise hasar gördü.
  
  beş sovyet mekanize kolordusu 4., 8., 9., 15. ve 19. kolordular, toplam binin üzerinde tankla kuzeyden ve güneyden bir genel karşı taarruz başlattılar. operatif amaç, dubno yakınlarında birleşerek alman 1. panzer grubu'nun kanatlarını dağıtmaktı. 9. ve 19. mekanize kolordular rovno'nun kuzeybatısında, 8. ve 15. mekanize ordular ise brodi'nin güneybatı ve kuzeydoğusunda, 4. mekanize kolordu da sokal ve redekov arasında mevzi aldılar. tek komuta altında yürütülecek taarruzun tüm komutasının general andrey vlasov tarafından üstlenilmesi kararlaştırıldı. karşı taarruzun operatif hedefi, eşmerkezli bir taarruz yaparak bunu, dubno batısında kapanacak bir kıskaç hareketine dönüştürerek alman kuzey ordular grubunun sol kanadını oluşturan 6. ordu ve 17. ordu'sunu çevirmekti. esasen sovyet kurmayı, 1. panzer grubu'nun ileri unsurlarıyla çatışmaya girmek üzere olduğunu bilmiyordu.
  
  panzer grubu'yla sovyet mekanize kolorduları arasında gerçekleşen bu çatışmalar dört gün boyunca sürmüştür ve alman istilasının başladığından bu yana en şiddetli çatışmalardır. kızıl ordu askerleri hırsla dövüşürken alman tank ve tanksavar mürettebatı, silahlardan neredeyse hiç etkilenmeyen sovyet t-34 tanklarına karşısında yarı panik halinde mücadele etti. yeni sovyet kliment voroşilov tankları (kv-1, kv-2) ağır tankları gerçekte alman tanksavar silahlarından ve tank toplarından etkilenmiyordu. fakat kızıl ordu'nun, luftwaffe akınları nedeniyle ikmal düzeni tümüyle çökmüştü. alman hafif bombardıman filoları alçak seviyeden bir dizi saldırıyla sovyet yer hedeflerine yüklendiler. bu akınlarda sovyet 15. mekanize kolordu karargahı imha oldu ve komutanları general ignat karpezo yaralandı. ayrıca yine bu bölgede 201 sovyet tankı imha edildi.
  
  beş kızıl ordu kolordusu bir araya toplanıp güçlü bir teşkil halinde savaşa sürülürken başarılı bir şekilde sevk ve idare edilmemişti. alman birlikleri sovyet birliklerini birbirinden ayırmaya çalıştılar ve daha sonra imha ettiler. bu arada luftwaffe savaş alanı üzerinde hakimiyet kurarak zırhlı araçlara destek olan piyadeyi ayırdılar ve birliklerin mühimmat ve akaryakıt bütünleme ikmalini engellediler. sovyet birliklerinin karşı taarruzundaki eşgüdüm ve planlamadaki yetersizlik sonuçta operasyonun dubno'ya ulaşmada başarısız olmasına neden olmuştur.
  
  harekat sonrası
  alman zırhlı unsurları 1. panzer grubu, dubno yakınlarındaki bu muharebede ağır bir darbe almış oldu, çok sayıda tankını yitirdi. bununla birlikte halen operasyon yapacak gücü kalmıştı. diğer tarafta sovyet güçleri ağır kayıplar sonucu muharebe yeteneğini tümden kaybetmiştir. sonuçta bu muharebe, sovyet kuvvetlerini yenilgiye uğratırken alman kuvvetleri taarruzlarını sürdürmüşlerdir.