cadavre exquis

• fransızca zarif ceset (gövde) anlamındaki sürrealist kavramdır. 1925 yılında, paris, montparnasse 54 rue^* de chateau'daki sürrealistler^*, bir çeşit ardışıklık oyunu oynamaktaydılar. bir tabaka kağıdın üzerine herkes yazılar karalamakta, sırası gelip yazısını yazan oyuncu, kağıdı yanındakine geçirmeden önce de, yazdıkları yanındaki tarafından görülmesin diye kağıdı katlamaktaydı. bu şekilde elde edilen ilk cümle "le cadavre exquis, boira le vin nouveau" yani "zarif ceset, yeni şarabı içti" olmuştur. bahsi geçen sürrealist oyun, sürralist çizimler sırasında sıkça uygulanagelmiştir. fernando azevedo ve portekizli bazı sanatçı arkadaşları, 1948 yılında bir çeşit "cadavre exquis" resmi yapmışlardır.
  
  wikipedia sayfası
• türkçe'ye "seçkin ceset" olarak çevrilebilecek olan, 1920'lerde sürrealist sanatçılar arasında popülerleşmiş bir oyun ve tekniktir. cadavre exquis'yle sanatın farklı formlarında karşılaşmak mümkündür. ortaya çıkan nihai eser bazen sürrealist sanatçıların bir araya gelerek oluşturacakları cümlelerdir, bazen ise bir çizimdir.
  
  cadavre exquis aleatorik, rastlamsal bir metottur. oyuna katılanlar diğer oyuncuların ne yaptıklarını görmeden esere diledikleri gibi bir katkıda bulunurlar. bu şekilde sürreal kompozisyon rastgele bir gelişim gösterecektir.
  
  cadavre exquis tekniğinin doğduğu gün, marcel duhamel, jacques prévert, yves tanguy ve elbette; öfkeli manifestosu ile tanıdığımız andré breton, montparnasse'taydılar. bahsini ettiğimiz isimlerin oyunu oynadığı o günde, bu teknik ile ortaya çıkmış olan ilk cümle "le cadavre exquis boira le vin nouveau." (seçkin ceset yeni şarabı içecek) olmuştur. oyunun ismi de bu cümleden türetilmiştir.
  
  oyunun oynanış şekli oldukça basittir. oyun edebi formda oynanıyorsa, ilk sanatçı boş bir kağıda bir sözcük ekler. devamında kağıt eklenen sözcüğün görünmez hâle geleceği şekilde katlanır. böylece sıradaki sanatçı kağıda ekleme yapabilir. benzer bir durum, oyunun çizimler ile oynanan biçimi için de geçerlidir. sürrealistlerin, eserlerinde otomatizm ile bilincin müdahalesini bastırmaya yönelik gayretler göstermeleri bir yana, cadavre exquis'de temel gayenin belirsizliğin yardımı ile düşüncelerin birleştirilebilirliğini açığa çıkarmak olduğunu söyleyebiliriz.
  
  * * *
  paragrafı okuduktan sonra "ne saçmalıyor bu?" deme olasılığınızdan ötürü, sözü bizzat breton'a bırakacağım:
  
  "ara sıra aynı odada birçok kişi tarafından eşzamanlı olarak yazılan sürrealist metinlerde, tek bir cümle veya resim oluşturmak amacıyla herkesin sadece bir öğesini sağladığı ortak çalışmalarda belirsiz bir şeyi tanımlarken tamamen beklenmedik bir duruma yol açacak olayları tahmin ederken vs. , düşüncenin garip bir olanağını açığa çıkardığımıza inanıyoruz, birleştirilebilme olanağını. bu suretle çok çarpıcı ilişkiler kurulduğu, olağanüstü benzerliklerin meydana çıktığı, çoğu kez açıklanamaz bir reddedilemezlik faktörünün işe karıştığı, kısaca bunun en sıradışı buluşma zeminlerinden biri olduğu gerçektir. fakat henüz sadece nerede olduğunu tahmin etme aşamasındayız. kaldı ki, bu alanda yalnızca kendi kaynaklarımıza güvenmenin saçma bir kibir gösterisi olacağı ortadadır. olasılık hesabının gerekliliklerinden başka, ki metafizikte bunlar neredeyse her zaman insanın en küçük iddiadan elde edebileceği çıkarla orantısızdır ve bizi başlangıçta sayımızın on veya yüz kat artmasını beklemeye mecbur edecektir, özellikle hepsine akademik psikolojinin aşılandığı kişiler arasında kabul görmeyen çözülme ve geleceği görebilme kabiliyetini de dikkate almalıyız. bu münasebetle hiçbir şey, hem normal hem diğer dünyadan alınmış belirli denekleri, hem yan gösterinin hem muayenehanenin ruhuna meydan okuyarak, yani tek kelimeyle sürrealist bir tavırla “izlemeye” çalışmaktan daha faydalı olmayacaktır. bu gözlemlerin sonucu, herhangi bir şiirselleştirmeye olanak vermeden, doğalcı bir biçimde kaydedilmelidir."
  * * *
  
  örnek teşkil eden bazı eserler:
  
  1928: andré breton, max morise, jeannette ducrocq tanguy, pierre naville, benjamin péret, yves tanguy, jacques prévert
  
  1938: andré breton, yves tanguy, jacqueline lamba, jannette tanguy
  
  1938: andré breton, yves tanguy, jacqueline lamba
  
  1938: andré breton, yves tanguy, jacqueline lamba
  
  1938: andré breton, yves tanguy, jacqueline lamba
  
  * * *
  edit: daha fazla resim için tık. (link için aevum nickli yazara teşekkürler.)
  * * *
  rick and morty ile bitirelim.
  exquisite corpse
• "nefis kadavra şarabı içecek"
  oyun başlar, sözcükler yazılır, bir sonraki kağıdı devralır.
• exquisite corpse ismi de verilir. iki veya daha fazla ressamın aynı çalışma üzerinde, üstteki ressamın ne yaptığını bilmeksizin eklendiği, bir nevi bilinçsiz/ön yargısız katkı sağladığı, üslup farklı olmakla birlikte tesadüfen bir arada oluşturulmuş çalışma.
  
  man ray, joan miró, yves tanguy, and max morise
• 20. yy baslari surrealist ekibinin gozde oyunu cadavre exquis^*, ayni zamanda resme de uyarlanmis ve bu ismi tasiyan, yves tanguy, marcel duhamel, max morise, valentine hugo, paul eluard, andre bretonlarin ortaklasa el attiklari, kiminin tamamlanmasi yirmi yili alan birkac eser ortaya konmustur.
• wolf tarlada yururken agackakanlar da mors alfabesi kullanarak bu oyunu oynamaktadir. (bkz: boris vian) (bkz: kizil ot)
• kat sayısı arttıkça daha keyifli işlerin çıktığı eğlenceli bir zaman öldürgeci.
• (bkz: leziz ceset)
• biz cocukken bu oyunun resim versiyonunu ne oldugunu bilmeden oynardik. bu oyunda dort bes kisi ortaklasa insan figurleri(ya da ne olursa artik) cizer. ilk kisi kafayi cizer, cizdigini katlayarak saklayip sadece cizimin boyunda bittigi yeri acikta birakarak kagidi yandakine uzatir. bu sekilde her oyuncu siradaki parcayi tamamlar. ortaya gayet guzel cizimler cikardi bazen; ben bir kismini hala sakliyorum.
• renkli kalem ve siyah kalemle exquisite corpse, 1927'de yaratıldı ve aynı yıl la révolution surréaliste'yi yayınladı.görsel link
  
  "exquisite corpse, 54 rue du château'daki eski, şuan yıkılmış evde 1925 civarında ortaya çıktı. marcel duhamel, amerikan edebiyatı çalışmalarına kendini adamadan önce, fantezi (ama yüksek tarzda) oteller endüstrisinde çalışıyordu ve bu pozisyonu arkadaşları jacques prévert ve yves tanguy'u ağırlamak için kullanıyordu. bu ikisi yaşam sanatında üstünlerdi. atılganlıkla bir odayı canlandırabilirdiler. benjamin péret de bir süre orada kaldı. mutlak muhaliflik ve genel saygısızlık moda haline gelmişti ve neşe hüküm sürüyordu. sadece zevk için bir dönemdi, başka bir şey değil. neredeyse her akşam masanın etrafında toplanır tatlı château d'yquem'i diğer tonik şaraplarla karıştırarak içilirdi.
  
  "günün olayları ve hayatımıza yapabileceğimiz eğlenceli veya skandal müdahale önerileri konusunda yapılan konuşma zamanla canlılığını kaybetmeye başladığında, oyunlara geçilirdi. ilk olarak yazma oyunlarıyla başladık, böylece normal konuşma unsurları bozulur ve mümkün olduğunca çelişkili hale getirilirdi. bu şekilde, baştan çarpıtılmış insan iletişimi, mümkün olduğunca macera yönüne doğru bizi götürürdü. o zamandan itibaren kimse çocuk oyunlarına karşı önyargılı değildi, çünkü onlara çocukluğumuzda hissettiğimiz aynı hevesi bulduğumuzu ve daha fazlasını hissettiğimizi fark ettik. oyunların toplantılarımızı baş aşağı çevirebileceğini göz önünde bulundurarak, exquisite corpse yönteminin "iyi kitaplar" yöntemlerinden önemli ölçüde farklı olmadığı konusunda kolayca anlaştık. bu yöntemi yazmaktan çizmeye geçirmek ve aynı katlama ve gizleme sistemini kullanmak hiç zor değildi."
  "exquisite corpse birkaç kişinin birlikte bir cümle veya çizim oluşturduğu bir oyun, kağıdı katlayarak önceki işbirliğini veya işbirliklerini kimse göremeyecek şekilde. oyunun adını aldığı şimdi klasikleşmiş örnek, bu yöntemle oluşturulan ilk cümleydi: exquisite corpse yeni şarabı içti’’
  
  "1925 ile 1930 yılları arasının kötü niyetli eleştirmenleri aynı anda bizi çocuksu oyunların içine sıkışmış olmakla suçladılar ve oyunun 'canavarlarını' bireysel olarak (ve zahmetle) göz önünde ürettiğimize şüphelendiler - eleştirmenlerin dikkatsizliklerinin bir başka kanıtı. bu oyunlar hakkında heyecanlandıran şey, onların yaratılanları hiçbir tek bir zihnin yapamayacağıydı ve şiirin sık sık eksik olduğu kudrete sahiptiler. exquisite corpse ile nihayet kendimize yönelik eleştirilerimizden kaçmanın ve zihnin metaforik etkinliğini tamamen serbest bırakmanın bir yolunu bulunmuştu.’’
  
  tüm bunlar sözel yaratılar için olduğu gibi görsel yaratılar için de eşit derecede geçerlidir. oyunun önemli bir gizem yarattığını ekleyeyim: tek bir cümle veya çizimdeki öğelerin sık sık anlaşma ve benzerliğini ortaya koyar. bu anlaşma, sadece zaman zaman aşırı uyumsuzlukları vurgulamakla kalmaz, aynı zamanda katılımcılar arasında yalnızca zihinsel bir iletişim önerir. bu bağlantıyı hesaplama ve olasılık kontrolleriyle test etmeli ve uygun sınırlarına indirgemeliyiz, eninde sonunda varlığını kanıtlayacağını düşünüyoruz.
  
  "exquisite corpse çizimleri, bileşim ve konu konusundaki eğilimleri ile antropomorfizmi aşırılığa taşır. iç dünyayı ve dış dünyayı birleştiren şeyi yani tesadüfi ilişkileri vurgularlar, fiziksel görünümlerin coşkulu, alaycı taklitleri reddederler, ki bu hala sanatın en belirgin ve tartışmalı kısmıdır ve sanatı anakronik bir şekilde etkileyen bir durumdur. tüm o sağlam olmayan itaatsizlik öğretilerine karşı koyabilirler ki bunlar mizahı dışlamaya çalışır ve daha az embriyonik bir yol bulurlar." andré breton (le surréalisme et la peinture, nouvelle édition revue et corrigée, 1928-1965, paris, gallimard, 1965, sayfa. 288-290).