çağatayca

• timurlar döneminden 19.yy' ye kadar tüm orta asya' nın ortak yazı dili cagatayca' dır.
• (bkz: #138619429)
• uygurcaya dayanan hakaniye türkçesi 14. yy’dan başlayarak çağatayca adını almıştır. önceleri bu adla çağatay soyunun egemen olduğu batı türkistan, horasan ve harezm bölgelerinde verilen ürünlerin dili anlatılmak istense de, sonradan bu geniş bölgede çıkmış tüm yapıtlar çağatay edebiyatı adı altında toplandı. çağatayca 16. yy’da son bulmuştur. yine de bu dil, sözlük çalışmaları ve şiirleriyle orta asya edebiyatının en büyük ustası sayılan ali şir nevai‘yi yetiştirmiştir. bir de babürname ismindeki anı türündeki yapıtıyla babür şah vardır.
• kuzeydoğu türklerinin kullandığı dil, (bkz: ali sir nevai) (bkz: muhakemetu l lugateyn) (bkz: ozbekce)
• 11.-20. yüzyıllar arası birçok türk boyunun ortak yazı dili olarak kullandığı, orta türkçe döneminin son safhasını oluşturan tarihi türk şivesidir. harezm türkçesi bu dönemin temellerini oluşturur. çoğu dil bilimci, roman dillerinin gelişmesinde latin alfabesinin rolü ne ise türk şivelerinin üzerinde de çağatay türkçesinin önemi odur der. orta asya'nın edebi dilidir. özbekler, kazaklar, uygurlar, diğer türk boyları ve moğollar gibi çeşitli devletlerin ortak yazı dilidir.
  
  çağatay ismi cengiz han'ın 2. oğlundan gelmektedir. cengiz han'ın ölümünden sonra maveraünnehir bölgesi ona düşmüştür. bu bölgede gelişen türkçeye çağatay türkçesi denmiştir.
• oğuzlar'ın ötesinde, orta asya'da 19. yüzyıla dek ortak olarak kullanılan türk dili.
  
  biz kendimizi türk olarak aslında şemsiyenin en başındaki isimle nitelendiririz ancak aslında bizler oğuzuz. tıpkı azerbaycan'daki oğuzlar ve türkmenistan'daki oğuzlar gibi.
  
  oğuzların konuştuğu batı türkçesi'ne ek olarak konuşulan doğu türkçesi de çağatayca'dır. günümüzde çoğunlukla uygurca ve özbekçe'yi kapsar.
  
  öncüsü ali şir nevai'dir. bu dildeki çoğu eser genel olarak arap alfabesinde verilmiştir.
• "bahbur ya da babur, kunduz anlamına gelen eski bir çağatayca sözcükmüş ve 'pelin' de daha eski zamanlarda aynı biçimde şıbak^*, yani şaybak anlamına geliyormuş. büyükbabam babur'un güzelliği dillere destan kız kardeşi, babur'un semerkand'da yenilgiye uğramasından sonra savaş beyi şıbani han tarafından esir edilmiş; şıbani de on yıl sonra merv şehri yakınlarında iranlı şah ismail tarafından bozguna uğratılmış, böylece babur'un kız kardeşi iranlıların eline düşmüş." salman rushdie - the enchantress of florence
• (bkz: http://www.cagatayca.com/)
• çağatay türkçesi'nin bir klasik haline gelmesinde ali şir nevai'nin çok önemli katkısı vardır. bu lehçeyle oldukça iyi türkçe eserler vermiştir. ayrıca farsça ya da arapça eserler veren türk edebiyatçılara çıkışıp türkçe yazmalarını, türkçe ile de çok güzel eserler verilebileceğini söylemiştir. bunu kanıtlamıştır da. başlıkta çağatayca yazıyor ama aslında çağatay türkçesi yazması gerekir. çünkü ali şir nevia de kaşgarlı mahmud da hep türk dili olarak bahsetmiştir.
• çağatayca özbekler,kazaklar,uygurlar gibi orta asya türkleri ile, tatarlar başkurtlar vb gibi kıpçak türklerinin ortak yazı dilidir. çağatay yazı dili yüz yıl önceki harezm yazı dilinin devamı sayılır.