cariye

• --- alıntı ---
  
  referandum, carıye hukuku ve kadınlar
  16 nisan 2017
  url: https://www.facebook.com/…er/posts/1618841491478308
  
  gectigimiz gunlerde meczubun biri, "hayircilarin karilari ve kizlari bize helaldir" mealinde bir beyanda bulundu. evetcilerin ezici cogunlugu boyle dusunmuyordur elbette. ama bu fikirde olan azinligin aklina neden spesifik olarak bu ornek geliyor? sorulmasi gereken asil soru bu olmali.
  
  bir savasin ardindan, maglup olan tarafin mallarinin muzaffer tarafa ganimet/helal olmasi, ıslam oncesine dayanan bir arap gelenegi. o donemde kadinlar mal olarak goruldugu icin, ganimet kategorisinde algilanmislar. muzaffer tarafin erkekleri, maglup olan erkeklerin karilarini ve kizlarini kendilerine ganimet edinmisler.
  
  ıslam dininin bu uygulamayi kaldirdigina dair elimizde herhangi bir kayit yok. aksine, varolan kayitlar, ıslam'in ilk yillarinda bu uygulamanin ayni sekilde surdugune, hem hz. peygamber, hem de muteakip halifeler doneminde muslumanlarin baskalarinin karilarini ve kizlarini cariye edindiklerine isaret ediyor. hatta, bu pratik (tekfir muessesesinin de yardimiyla) zaman zaman muslumanlar arasindaki savaslarda da uygulanmis. (bkz: http://www.serdarkaya.com/…tegories.php#islam-tarih )
  
  osmanli hakeza... ama osmanli'nin bir farki da yok degil. osmanli sadece cariyelik ile yetinmemis, devsirme sistemini de hayata gecirmis. yani, cocuklari dahi sistemli olarak ailelerinden kopararak once asimile etmis, sonra da onlari iclerinden geldikleri toplumlara karsi asker olarak kullanmis.
  
  ozetle, kadinlarin erkeklere esit olmasalar dahi yakin duzeyde algilanmalari, ~14 asirlik ıslam tarihinde son derece yeni. tabii ayni durum ~1500 asirlik insanlik tarihinin cogu icin de gecerli. ancak, gelenegi dirilterek kadinlari yeniden seks kolesi haline getirmeyi hedefleyen kisi ve gruplar, gunumuzde maalesef sadece ıslam dunyasi icinden cikiyor. ısıd bu durumun bir ornegi. turkiye'de siyasi muhaliflerinin karilarini ve kizlarini cariye edinme hayali kuranlar ise, kisi bazinda ornekler. bu kisilerin, siradan bir referandum tartismasi cercevesinde konusurken dahi kadinlar hakkinda ısıd ile ayni dogrultuda gorusler bildirmeleri, ayni gelenek ve ogretiden besleniyor olmalari ile ilgili.
  
  birkac enteresan nokta
  
  1. guncel ıslami soylem, cahiliye donemi'nde kadinlarin hicbir hakka sahip olmadiklarini, ıslam'in onlari esaretten kurtardigini vurgular. bu iddiayi destekleyen herhangi bir bilgi ya da belgeye sahip degiliz. hatta, hz. muhammed'in ilk karisi hatice'nin varlikli bir kadin oldugu yonundeki rivayetler, guncel soylemin aksinin dogru oldugunu ima ediyor.
  
  2. cariyelestirme ve devsirme sistemleri bati tarafindan osmanli kadin ve cocuklarina karsi uygulansa, bu politika hakkinda ne dusunurduk? aileleri parcalayan, evli kadinlari ve kiz cocuklarini seks kolesi, erkek cocuklarini ise zombi asker kilan bir uygulama, baskalari yaparsa seytani, biz yaparsak mazur olabilir mi?
  
  3. bugun turkiye'de bati dusmanligini adeta ideoloji haline getirmis olan bazi kesimlerin onemli bir kisminin devsirme geni tasiyor olmasi hem matematiksel bir zorunluluk hem de hazin bir ironi degil mi? neticede asirlar boyunca imparatorluga kole, devsirme ve cariye akini olmus, ve tipki dunyanin geri kalani gibi ilgili topraklarin nufusu da o donemde bugune gore son derece azmis. (orta asya efsanesinin bu kadar tutmus olmasi, belki de bu rahatsiz edici gercekleri zihinden uzak tutmayi kolaylastiriyor olmasi ile de ilgilidir.)
  
  --- alıntı sonu ---
  
  tema:
  (bkz: islam /@derinsular)
• --- alıntı ---
  
  "cahiliye" donemi ve cariye hukuku
  21 nisan 2017
  url: https://www.facebook.com/…er/posts/1624947867534337
  
  bir savasta maglup olan kimselerin kadinlarinin galip gelenlere helal olmasi, ıslam oncesine dayanan bir arap gelenegi. peki ıslam oncesi donemde yasayan araplar, ele gecirdikleri kadinlarin evli olup olmadiklarini dikkate aliyorlar miydi? bu sorunun cevabini bilmiyoruz. ancak, ıslam'dan sonra boyle bir ayrimin yapilmadigi ayet ile sabit.
  
  ılgili hukmun kokeni, 630 yilina dayaniyor. konunun izini muslim, tirmizi ve ebu davud gibi temel kaynaklardan surmek mumkun: mekke'nin fethedilmesinden hemen sonra, ıslam ordusu mekke yakinlarindaki hevazin kabilelerine karsi sefere cikiyor. huneyn gazvesi olarak bilinen savas muslumanlarin zaferi ile sonuclaninca, hevazinli kadinlar ele geciriliyor. ancak ele gecirilen kadinlardan bir kismi evli olunca, sahabeden bazıları onları cariye kilma konusunda tereddut gosteriyor. bunun uzerine, nisa suresinin 24. ayeti nazil oluyor ve konuyu hükme bağlıyor: "ve evli kadınlarla (da evlenmeyin) - elinizin altında bulunanlar hariç."
  
  bu noktada su soru onemli: islam dini, yedinci yüzyıl arap toplumlarında zaten varolan bir uygulamayı bu ayet ile bir adım öteye mi taşıdı? yoksa, zaten varolan bir uygulamayı mı onayladı? bu sorunun cevabını bilmiyoruz. ancak ilgili hukum, muteakip doneme damgasini vurdu. 630 yılından sonra ıslami bir motivasyon ile mobilize olan (emevisinden osmanlisina) butun ordular, uzerlerine yurudukleri toplumlarin kadinlarini cariyelestirdiler ve bu uygulamalarini ilgili ayetin verdigi hukum ile gerekcelendirdiler. ıstanbul'da kutuphanelere, sahaflara gidip fikih kitaplarini karistirirsaniz, hemen hepsinin kole ve cariye hukukunu duzenleyen hukumlerle basladigini gorursunuz. cunku eskiden ekonomi ganimet ile donuyordu. fetihler durunca, ganimet de durdu. uretemeyen, hantal bir imparatorluk, endustriyel devrimi yasayan avrupa ile basa cikamadi. ("osmanli neden batti?" sorusuna mistik/komplocu/fantastik cevaplar vermeden once bu basit konulari incelemek iyi olabilir.)
  
  peki koleligin ve cariyeligin etigi konusunda neler soylenebilir? bu sorunun cevabini arama adina birkac yol gosterici soru sormak ve sorgulamada bulunmak mumkun:
  
  1. ılahiyatcilar bu gibi ayetlerin suistimale acik oldugunu ve/veya suistimal edildigini zaman zaman dile getiriyorlar. peki bu ayetleri literal olarak okuyan ve uygulayan ısıd ve benzeri orgutler gercekten de ayetin hilafina mi hareket ediyorlar? bir baska deyisle, ilgili ayet suistimale mi acik, yoksa dogrudan suistimale cevaz mi veriyor?
  
  2. mealciler cevirilerinde ekseriyetle durust davranmislar. mesela diyanet'in cevirisi soyle: "(savaş esiri olarak) sahip olduklarınız hariç, evli kadınlar (da size) haram kılındı." ancak bazi mealciler manayi biraz esnetmisler. ali ünal bu grup icinde en fazla ileri gideni: "harp esiri olarak elinizin altında bulunan ve kocalarıyla münasebetleri fiilen kopmuş olan cariyeler müstesna, başkalarının nikâhı altındaki kadınlarla evlenmeniz de haramdır." arapca metinde ilgili kadinlarin "kocalariyla munasebetlerinin fiilen kopmus ol"masi gibi bir ifade yok. kaldi ki, ilgili kadinlarin kocalari ile munasebetlerini koparanlar ile onlari cariye edinenler zaten ayni kisiler. yani unal biraz fazla ileri derecede bir apolojiye basvurmus. dahasi, unal ilgili ifadeyi parantez icine almaya da gerek gormemis.
  http://www.kuranmeali.org/…rani_kerim_mealleri.aspx
  
  3. ayetin devaminda, kadinlardan "faydalanmak" isteyenlerin onlara mehir vermelerinin farz oldugu ifade ediliyor. boyle bir hukum, bir dizi sosyal rolu de beraberinde getiriyor. zira ayete gore, kadinlar cinsellik sunan, erkekler ise ilgili cinselligi satin alan bir statudeler.
  
  4. bu ayetin gecici/sureli evlilik akdine cevaz verdigini dusunenler de olmus. mut'a nikahi bu sekilde dogmus ve halen tartisiliyor. ancak mut'a nikahina karsi cikanlar bir noktayi gozden kaciriyorlar: mut'a nikahi, karsilikli rizaya dayali bir gecici evlilik ongoruyor. cariyelik ise, kadinin (ve kocasinin) rizasi hilafina gerceklestirilen bir uygulama.
  
  5. ıslami kesimde batili kadinlarin acik giyindikleri ve cinsel obje haline geldikleri yonundeki yorumlar yaygin. gerci kadinlarin kapanmasinin da cinsel obje olduklari varsayimina dayandigini soylemek mumkun. ama bu tartismayi bir yana birakarak su soruyu sormak gerekli: kadinlari kaba kuvvetle kocalarindan koparmak, ardindan da onlari para/emtia/mihr karsiliginda bir askere vermek, ve kadinlardan "faydalanmak" isteyenlerin onlara mihr vermeleri gerektigini soylemek, kadinlari objelestirmek degil midir?
  
  6. "ıslami ogreti, insanlari genel manada iyilige mi yoneltiyor?" gibi bir soruyu bu konu ozelinde nasil yanitlamak gerekir? 1387 sene evvel bir grup insan, inanclarini paylasmayan bazi komsu kabilelerin uzerine yurumus ve onlari alt edince sadece mallarina degil, kadinlarina da el koymus. ancak bu kadinlardan bazilari evliymis. ılgili savascilardan bir parca insafli olan bazilari, "acaba bu kadinlarla munasebette bulunmamiz dogru olur mu?" diye dusunmus. sonra ogreti onlara (mealen) demis ki, "sorun yok, yapabilirsiniz." ve asirlarca yapmislar...
  
  --- alıntı sonu ---
  
  tema:
  (bkz: islam /@derinsular)