cizye

• cizye miktarının azalmaması için osmanlı müslümanlığa geçişi sınırlandırmıstır...
• bir bas vergisidir.
  kuran-i kerim hukumleri uyarinca (tovbe suresi/29. ayet) yasli / genc, kadin / erkek, her gayrimuslum islam'in kilicindan basini kurtardigi icin bu vergiyi odemekle yukumludur.
  
  bu vergi, odeyenini asagilayan bir torenle alinir idi:
  “zimmi cizyeyi ayakta oldugu halde verir idi ve alan da bunu oturarak alir idi. zimmi yakasindan tutulup cekilir ve 'ey zimmi, ey allah'in dusmani! cizyeni ver.' denilir idi.”
  (kaynak: sadik albayrak-budin kanunnamesi)
• gayrimüslimlerin bir kısmı 16. yüzyıla gelinciye kadar bu vergiden tamamen, sonrasında ise kısmen muaf tutulmuştur, halil inalcık anlatıyor:
  
  "osmanlı devleti’nin ilk dönemlerinde cizyeden muaf tutulmuş belirli gruplar da vardı. prensip olarak cizye muafiyeti hazinenin veya ‘beytü’l-mâl-i müslimîn’in bir kaybı olarak değerlendiriliyordu. bununla birlikte bazı istisnaî hallerde askerî hizmetler karşılığında muafiyet kabul edilmişti. nitekim stratejik yerlerdeki kalelerin zimmî halkına, dağlık yerlerde bulunan geçitleri bekleyen ve koruyan derbendci reâyâya, yeniçeri olarak devşirilmiş çocukların akrabalarına, selânik’te baruthâneye güherçile temin eden zimmîlere muafiyet tanınmıştı. bilhassa xv. yüzyılda osmanlı ordusunda çarpışan zimmî sipahiler, voynuklar, martoloslar, eflakler gibi hıristiyan askerler tamamen cizyeden muaftılar. voynukların oğulları ve kardeşleri ‘bedel-i cizye’ adı altında hayli düşük bir vergi öderlerdi; bu 1516’da 30 akçe idi ve normal cizyenin yarısına eşitti. bu gruplar, xvı. yüzyılda askerî statüleri kaldırılınca zimmî reâyâ olarak cizye mükellefi haline geldilerse de vergi nisbetleri oldukça düşük kaldı."
• günümüzde ötv adı altında alkolden alınmaktadır. bolu'da sığınmacı/istilacılardan belediye hizmetleri için ekstra para istenince faşizm oluyor adı. e bu yapilan farklı mi?
• cizye verigisi alınacak kişiler ekonomik durumuna göre üçe ayrılırdı. zengin olanlar "a'lâ", orta halliler "evsat" ve fakirlik seviyesinde olanlar da "ednâ" statüsünde bu vergiyi vermişlerdir.
• eski türk-islam devletlerinde, müslüman olmayan erkeklerden alınan askerliğe gitmeme vergisidir. zira belli bir vakte kadar askerliğe gayrimüslimler alınmıyordu.
  bir nevi 'zorunlu bedelli askerlik'
• günümüz anlamıyla "haraç". kanun hükmünde haraç (khh). bildiğin haraç. hukukîleştirilmiş haraç.
• hristiyan kitleler için ağır bir farklılık getiren bir kurumu olarak cizye vergisi ileri sürülür. 1528'e doğru osmanlı rumeli'sinde gayri müslimlerin ödediği baş vergileri cizye ve ispence toplamı 42 milyon akça veya 764 bin altına yükseliyor, buna karşı anadolu'da bu vergiler ancak 3.76 milyon akçaya varıyordu. bu vergiler genel bütçenin yüzde 8'ini oluşturur. cizye, çoğu yerde hane başına bir altın veya onun akça karşılığı alınırdı.1691'den sonra kişi başına alınır oldu. cizye, akçanın enflasyonunu izleyerek 1592'de 160, 1603'de 360 akçeye, nihayet xvii. yüzyıl boyunca 2 altına kadar yükseldi. buna, cizye toplayanların maişet ve hizmet akçası adıyla yaptıkları ilaveleri katmalıdır. cizye nakden ödenmesi, gereken bir vergi olduğundan, özellikle balkan köylüsü için ödenmesi güç bir vergi haline geldi. balkanlar'da, özellikle toprağı verimsiz fakir bölgelerde, hristiyanların bu vergiden kurtulmak için toptan islamiyeti kabul ettikleri ileri sürülmüştür. bununla beraber, osmanlı hükümeti reayayı korumak için, bir kasaba veya bölge vergisinin toplu bir miktar üzerinden cemaat reisi tarafından kendi aralarında toplanıp hazineye teslimi metodunu gittikçe geniş ölçüde uygulamaya başlamıştır. balkan köylüsünün ödediği öteki vergiler.müslümanların ödediği aynı vergilerdir. özellikle savaş zamanı alınan olağan üstü vergiler, avarız. her iki grup halk için beklenmedik ağır vergilerdir ve 1590'dan sonra her yıl alınır olmuştur.
  ( türkler ve balkanlar ,halil inalcık )
• toplam bütçe içerisindeki payı %24 ila %48 arasında seyirten, oha falan oldum dedirten gayrı müslim faal erkek nüfusundan toplanan vergi türü.balkanlardan çekilmenin başlamasıyla birlikte doğal olarak azalan bir seyir izlediğini söylememe de gerek yok sanırım.
• başlangıçta osmanlı devletinin müslüman olmayan tebasının askerlik çağına gelmiş erkeklerinden alınan baş vergisi idi.
  
  daha sonra bu uygulama ıslahat fermanı ile kaldırılıp yerine şimdi kanunlaştırılacak olanı gibi, bütün tebayı kapsayan bedelli askerliğe dönüşmüştür.
  *
  osmanlı'nın yerine kurulan türkiye cumhuriyeti bu uygulamayı tümüyle kaldırmış, askerlik çağına gelmiş her erkek yurttaşa zorunlu askerlik yükümlülüğü getirmiştir.