common sense

• ing. sagduyu,irade. tadinda birakabilme kabiliyeti.
• tarihsel olarak bakıldığında trajik bir anlam kayması^*na uğramış bir ifadedir aslında bu.
  
  teeee zamanında her konuda herşeyi söyleyen aristoteles kişisi ruh üzerine^* adlı kitabında beş duyudan bahsettikten sonra bir de common sense^* anlamına gelebilecek bir ifade sarfetmiş. burada anlatmak istediği^* aslında bu beş farklı duyuyu birleştiren bir altıncı duyu, fakat bunun ne olduğundan emin değil. bir süredir, bunun aslında yakın geçmişe kadar bilimsel faaliyetin dışında tutulan multimodality^* terimine denk geldiğini söyleyen insanlar var bilim camiasında, artık bu konu da bilimsel faaliyetin çalışma alanlarından birine dönüşmüş durumda. yani özetle duymak görmeyi nasıl etkiliyor, tat ile dokunma arasında nasıl bir ilişki var vb. vb., uzatmayalım, sonra yazarız..
  
  gelin görün ki bu altıncı his ya da sağduyu^*ifadesi zaman içinde bugünkü anlamına gelmiş. ha bu ifadenin ilk kullanımının ruh üzerine^* kitabında dile gelmiş olması ayrı mesele, fakat içerik olarak bu altıncı hissin^* aslında ilk defa diğer hislerin birbirleri içinde nasıl iletişim kurduğunu ifade eden anlamı geçen 2500 yılda yeterince değişmiş, sağduyulu alemlere yelken açmış görünüyor.
  
  özetle demem o ki, bu terim bundan 2500 yıl önce bugün kullanıldığı belirsiz içerikli anlamlara kıyasla bugünkü bilim anlayışımıza daha yakın bir anlamda ortaya atılmıştı. insanoğulları olarak biz bu terimi de nedenini anlayamadığımız olayları ruhani güçlere^* ya da ne olduğu belirsiz yeteneklere^* atfetme yeteneğimizi kullanarak piç etmişiz.
  
  bu nedenle de şimdi psikoloji, bilişsel bilim^* alanında çalışan bilim adamları duyuların^* birbirleyle nasıl iletişim kurduğunu anlatmaya çalışırken aristoteles ile başlayıp sonradan yamulan bu terim karışıklığından sözediyor.
  
  içses hesaplaşması:
  - bu bilimadamlarının hepsi mi bundan sözediyor, hayır!
  - bu adamların işi gücü yok mu? ne bileyim, zaten bununla uğraşan adam az.
  - ben bunları neden yazıyorum, başka işim yok mu? sözlük okurları da okusun istedim. ama doğru söylediklerim, valla bak.
  - otur yazsana tezini kardeşim.
  - yaktın beni sözlük
  
  (bkz: hayrettin yapma)
  (bkz: isviçreli bilimadamları)
• ingilizceden "ortak akıl" olarak da çevrilebilecek söz öbeği. cümle içinde kullanalım:
  
  "common sense works when you are common."
  
  "sağduyu, sen sıradan olduğunda çalışır."
• thomas painein 1776'da yayımlanan kitabı. bazı kaynaklarda yeni dünyanın ilk best selleri olarak bahsi geçer. amerikan kolonilerinin ingiliz himayesinden çıkarak bağımsız varolması fikrini ortaya atan ve savunan bir eser
• common sense is that layer of prejudices which we acquire before we are sixteen. - albert einstein
• 2009 yapımı flunk albümü this is what you get 'in ikinci parçası. sözleri de şu şekilde:
  
  today i lost my common sense
  it slipped away on the corner of pike and 10th
  i guess it happened on purpose
  because lately it's been getting quite intense
  you blow my mind, and i'll blow yours
  i've seen the force of your pretty smile - now baby do it one more time
  
  today i lost my sense of pride
  hiding out somewhere it wasn't supposed to hide
  it might be gone for a while
  like music that suddenly just goes out of style
  
  today i lost my sense of time
  it disappeared, like anything you just can't find
  i guess i don't really care
  i've been running behind now, year after year
• 10 ocak 1776'da yayımlanan thomas paine'in common sense'inin o yılın mart ayına kadar 100.000'den fazla satmasına şaşırmamalıyız. 1895'te çıkan kitabın, paine'in kitabının topladığı ilgiyi yakalaması için (iki ayda) sekiz milyon satması gerekirdi. 1776 mart'ının sonrası için howard fast daha müthiş rakamlar aktarır: "gerçekte kaç tane basıldığını tam olarak kimse bilmiyor. en temkinli kaynaklar bile 300.000'in üzerinde bir sayı veriyorlar. bazıları baskı sayısının yarım milyona yaklaştığını söylüyorlar. 3 milyonluk bir nüfusa 400.000 kitabın düştüğünü aklımızda tutarsak, bugün yayımlanan aynı çapta bir kitabın tam 24 milyon satması gerekir. günümüz amerika'sında bu kadar çok sayıda insanın dikkatini çekebilecek yegâne iletişim olayı futboldur, şampiyonlar ligidir.
  (bkz: amusing ourselves to death)
• dan carlin'in podcasti. amerikan siyasetine ilgi duyanlara onerilir.
• tam bir türkçe karşılığı olmayan ifade. sağduyu olarak çevrilebilir ama sağduyu tam olarak common sense ifadesini kapsamıyor. genelgeçer doğrular en olarak çevrilmesi mantıklı olabilir.^*
  
  edit: ortak akıl çok uygun bir çeviri. aklıma gelmedi. hukukokuyankanunsuz isimli suser'e teşekkürler.
• tam sözleri ilişikteki gibi olan über flunk parcası.
  
  today i lost my common sense
  it slipped away on the corner of pike and 10th
  i guess it happened on purpose
  because lately it's been getting quite intense
  
  today i wandered round the bend
  i took the trip with a friend shopping round for friends
  had no particular purpose
  just picking up the pieces and pretend it all makes sense
  
  you blow my mind
  and i'll blow yours
  i've seen the force of your pretty smile
  baby, do it one more time
  
  do it one more time
  do it one more time
  do it one more time
  do it one more time
  
  today i lost my sense of pride
  hiding out somewhere it wasn't supposed to hide
  it might be gone for a while
  like music that suddenly just goes out of style
  
  today i lost my sense of time
  it disappeared like anything you just can't find
  i guess i don't really care
  i've been running behind now year after year
  
  you blow my mind
  and i'll blow yours
  i've seen the force of your pretty smile
  baby, do it one more time
  
  you blow my mind
  and i'll blow yours
  i've seen the force of your pretty smile
  baby, do it one more time
  
  do it one more time
  do it one more time
  do it one more time
  do it one more time
  do it one more time
  do it one more time
  
  today i lost my common sense
  it slipped away on the corner of pike and 10th
  i guess it happened on purpose
  because lately it's been getting quite intense