dede paradoksu

• zaman yolculugu yaparak gecmişe gidip büyükbabanızı öldürmeniz sonucunda anneniz ve babanızın hic olmayısı yani sizin hiç dogmamıs olmanız ve bu zaman yolculuguna aslında hic cıkmamıs olmanızla sonuclanan bir paradokstur.
  biri de cıkıp dememiştir ki "manyak mıyım niye gidip öldüreyim adamı ".
  
  buna benzer konu gelecege dönüş'te de vardır mesela.
  marty gecmişe gidip annesini yanlıslıkla ayarttıgında babasıyla tanısmasına engel olmus ve zamanla önce kardesleri sonra da kendisi fotograflardan silinir olmaya baslamıstır.
  
  vel hasıl zamanda geriye gittigimizde unutmamamız gereken iki sey vardır ;
  
  1) akı kapasitoru icin plutonyum
  2 ) büyükbabayı öldürme !
• geçmişe yapılabilecek zaman yolculukları ile ilgili en bilinen paradokstur. zaman makinanız olsa dahi, geçmişte birşeyi değiştiremeyeceğinizi kanıtlar.
  kısaca şöyle özetlenebilir:
  
  "geçmişe bir şeyi değiştirmek için gittiğinizde, ve geçmişte o şeyi değiştirdiğiniz zaman, gelecekte, geçmişe gitme nedeniniz zaten ortadan kalkmış olacağı için geçmişe gitmezsiniz. buna gerek duymazsınız.
  ama geçmişe gitmezseniz o nedeni de ortadan kaldıramazsınız. o zaman geçmişe o nedeni değiştirmek için gitmeniz gerekir.
  çevrimsel bir paradoks oluşur.
  kısacası geçmişte bilerek birşey değiştiremezsiniz."
  
  isminin büyükbaba, ya da dede paradoksu olarak geçmesi ise şu daha basit, ama daha bilinen örnekten türetilmiştir:
  
  "geçmişe dedenizi o çocukken öldürmek için gittiğinizde, ve başardığınızda, siz doğmamış olacağınızdan, geçmişe gidip, dedenizi öldüremezsiniz"
• en mantıklı açıklaması için
  (bkz: heisenberg)
  (bkz: belirsizlik kuramı)
  
  belirsizlik kuramına göre bir gözlemci, bir parçacığın hem konumunu hem de momentumunu aynı anda ölçemez. işte bu nedenle, kuantum mekaniğindeki denklemler,parçacığı nerede bulabileceğinizi yalnızca olasılık olarak söyleyebilirler
  
  yani bunun dede paradoksuyla alakası şu:
  gittiğiniz evrende yeni birşey yaparsanız^* işte o zaman evren dallanır ve dedeniz başka bir evrende
  yaşayarak çocuğunun dolayısıyla sizin doğmasını sağlar. buna bağlı olarak siz de otomatik olarak başka bir evrene ait olursunuz
• paralel evrenler çözümünde de sorun olan paradoks.
  
  nedir çözüm? "zaman yolcusu geçmişi değiştirdiğinde bir alternatif paralel evren oluşur. bu evrende kendisi hiç doğmamıştır. kendisi de bu ondan bağımsız evrende bir misafir olarak yaşar. zaman yolculuğuna başladığı evren, geldiği evrenden farklıdır."
  
  peki ne diyor termodinamiğin 1. yasası; "çevresi ile ilişkisi olmayan bir sistemde (kapalı sistem, bu örnekte yola çıktığı veya vardığı tekil evrenler), toplam enerji hep aynıdır. enerji miktarı azalmaz, artmaz." katilimiz, geldiği evrendeki madde ve enerji miktarını varlığıyla, karşılıksız bir şekilde arttırmış oldu. gitti "enerjinin korunumu yasası".
  
  kendisiyle karşılaşmayacaktır, doğru. yeni evrende artık kendisi (ya da şöyle söyleyeyim, kendi varlık bilincini taşıyan klonu) yok, dolayısıyla bir klon sorunu da yok ama kendisini oluşturan bütün madde ve enerji (bir insan oluşturmamış haliyle) yeni evrende de mevcut.
• bir chuck palahniuk kitabı olan türkçeye çarpışma partisi olarak çevrilen rant adlı kitapta "zamanda yolculuk olasılığı konusunda en büyük tartışma, teoristlerin büyükbaba paradoksu olarak adlandırdığı durumdur; bu durum, birinin geçmişe giderek kendi atasını öldürmesi, zamanda yolculuk eden bu kişinin doğma olasılığını ortadan kaldırması ve yaşamadığı için haliyle de geçmişe tekrar giderek cinayet işleyememesiyle ilgili görüştür." diye anlatılan paradokstur.
  
  (bkz: büyükanne paradoksu)
• para mi isteyeyim, olmesini mi bekleyeyim ikilemi.
  (bkz: hain evlat okke$)
• bu paradoksun bir de jane versiyonu vardır.predestination filminden spoiler içerir.
  
  --- spoiler ---
  "1945 yılında jane isimli bir bebek yetimhaneye bırakılır.1963 yılında yetimhaneden kaçar ve barlarda kafelerde takılmaya başlar.o sırada bir serseri ile tanışır ve bu serseriden hamile kalır.adı üstünde serseri işte bizim jane'i öylece bırakır ve terkeder.yine birbaşına kalan jane 9 ay sonra çocuğunu dünyaya getirir ve bir yabancı onun bebeğini çalar .bu da yetmezmiş gibi o sırada doktorlar jane'in aslında hermafrodit olduğunu öğrenmiştir.jane yaşadığı bu kadar ızdıraptan sonra erkek olmak ister ve ameliyat ile erkek jane olur.yaşadıkları jane 'e çok ağır gelir ve alkolik şekilde ortalarda dolaşan bir serseri haline gelir.
  
  1970 yılında "pop'un yeri" adında bara gelir ve hikayesini oradaki bir barmene anlatır. barmen duyduğu hikayeden etkilenerek onu zaman yolcuları klubü'ne almayı teklif eder.intikam için ikisi birlikte zaman makinesine biner ve serseri ile tanıştığı 1963'e giderler.barmen onu bırakıp geri döner.erkek olan jane orada yetimhaneden kaçmış bir kızla tanışır ,birden ona aşık oluverir ve onu hamile bırakır.barmen de o sırada 9 ay ileriye giderek bir hastanede yetim bir kızdan doğmuş bir bebeği çalar.ardından bu dünyalar tatlısı bebeği 1945'e giderek bir yetimhaneye bırakır.daha sonra 1963'e geri dönerek erkek olmuş ve bir kızı hamile bırakmış jane'i alır 1985'e götürüp o zamana bırakır ve artık jane bütün bu yaşadıklarından sonra hayatını toparlama kararı alır.bu karardan sonra zaman yolcuları klubu'nun o günkü halinde saygın bir dede olur.zamanı geldiğinde klup ona zorlu bir görev verir.barmen kılığına girmeli 1970 'a dönerek pop'un yeri adlı bir barda bir serseri ile buluşup ona yardım etmelidir.
  
  tüm bu karmaşık paradoksun sonunda jane ile ilgili en önemli sorulara ulaşılamaz.jane'in annesi,babası,dedesi,ninesi,oğlu,kızı kimdir.hepsi jane midir.yoksa jane aynı zamanda hiçbiri midir?"
  
  --- spoiler ---
• birisi nasılsa yapacaktı (bkz: gitmeyin dedeler)
• bu paradoks neden büyükbaba paradoksudur hiç anlayamadım. direk baba paradoksu olsun daha kestirme.
  hayır birde zamanda yolculuğu siz doğduktan sonraki bir tarihe yaparsanız dedenizi öldürmeniz sizi paradoksa sokmaz ve babanızı miras zengini yapar.
  
  bu kadar zeki insan doğru dürüst bir paradoks yazamıyor ayıp valla.
  
  bir de kedili olan var o da baya zorlama. daha basit yapılması gere mesela mızrak ve kalkan paradoksu gibi.
• üç aşamada zincirleme bir şekilde birbirinin takip eder. genellikle banyoda.