deniz hamamı

• 19. yy. ortalarında ortaya çıkmıştır deniz hamamları. denize girmenin insan sağlığına olumlu etki yaptığı yönündeki kimi bilimsel yayınlar, avrupa'da bir moda olarak türeyen deniz hamamlarının, osmanlı'da da yapılmasına neden olmuştur.
  
  1867'de sadece istanbul'da, 62 adet deniz hamamı olduğu kayıtlara geçmiştir.
  bazı kıyılarda sadece erkeklere mahsus deniz hamamları, bazılarındaysa hem erkeklere hem de kadınlara mahsus deniz hamamları vardı. kadınlara mahsus olanlar ya erkeklerden biraz uzağa kurulurdu veya birbirlerine bitişik kurulduysa, bu tür "çift hamamlar" denen deniz hamamlarında, erkek ve kadın kısımlarının yek diğerinden ses geçmeyecek şekilde yapılması sağlanırdı.
  1869'da rikab-ı hümayun bölükleri ve bendegan-ı şahane için bir deniz hamamı yapılmıştı.
  
  istanbul'un deniz hamamları denize kıyısı olan şu semtlerdeydi: bostancı, pendik, kartal, tuzla, maltepe, caddebostan, fenerbahçe, moda, beylerbeyi, üsküdar, çengelköy, paşabahçesi (paşabahçe), yenimahalle, büyükdere, tarabya, salacak, yeşilköy (ayastefanos), bakırköyü (bakırköy - makriköy), çatladıkapı, samatya, beykoz, kuruçeşme, kuleli, ahırkapı...
  
  deniz hamamlarının genel olarak yapım tarzları da şöyleydi:
  deniz dibine çakılan kazıklar üzerine kurulurlar ve suyu derince olan sahiller tercih edilirdi. karadan bir küçük köprü ile deniz hamamına bağlantı yapılırdı. suyu derin olmayan sahillerde, köprü biraz daha uzatılarak, deniz hamamının suyu nisbeten derin olan yerde kurulması sağlanılırdı.
  denize çakılmış kazıklar üzerine inşa edilmiş ahşap platformun ortalarında denize girmek için bir açıklık bulundurulur, bu platformun etrafı da tahtalarla çevrilir böylece dışarıdan, içeridekilerin görülmemesi sağlanırdı. denize girilen kısımda en az bir merdiven olur, bazı büyükçe deniz hamamlarında birden fazla merdiven olduğu görülürdü. ayrıca erkekler deniz hamamının dış kısmında, etrafı dolanan bir dar yol bulunurdu.
  kış gelince, deniz üzerinde çakılı kazıklar kalır, diğer ahşap malzemeler sökülerek kaldırılır, bir sonraki sezonda yeniden kurulurdu. kadınlara mahsus olan deniz hamamlarının iç kısımları, soyunma odaları daha teferruatlıydı.
  
  erkekler peştemal veya iç donu ile, kadınlar denizlik denen özel bir çiçekli basma ile veya baştan aşağı vücudu kapatan bu iş için ayrılmış bir gecelik ile denize girerlerdi.
  
  kadın deniz hamamlarının olduğu yerlerde polis sandalları devriye gezer, kadınları dikizlemek isteyenlere engel olurlardı. ayrıca her bir hamamın içinde bir görevli olur, adaba aykırı durumlar oluşmasını önlerdi.
• 19.yy'da fransızların "bain de mer" deyişinden esinle istanbul'da deniz hamamları moda oldu. çardak iskelesi deniz hamam'ı (1826-1850) istanbul'da denize girilen ilk mekan olarak geçmektedir.gerek sağlık gerekse eğlence amacıyla denize girme ihtiyacını karşılamak için devlet tarafından ahlak ve güvenlik tedbirleri göz önüne alınarak deniz hamamları ya da banyoları yapılmıştır.
  
  boyutlandırması ise şu şekildedir:
  derinliği kıyı tarafından 6 parmak, deniz yönünde 1.5m'dir. tabanı ahşapla kaplı, en küçüğü 12×6m, en büyüğü 25×15m kadardır. hamamların nereye, ne şekilde yapılacağını şehremaneti bir nizamname ile belirlerdi.
  
  yalnızca erkeklere yapılan deniz hamamları yaygınken, kadın ve erkek kısımlarının olduğu hamamlarda ise uzaklık birbirine seslerin ulaşamayacağı mesafeler olarak ayarlanırdı. kadın hamamları için her zaman bir zabıta olurdu. buna rağmen meraklı gözleri zaman zaman engelleyemezlerdi.
  
  deniz hamamları denizden faydalanmak adına ihtiyacı geleneğe adapte etme çabasıyla doğmuş ilginç yapılar olmuştur. 1920'lerden sonra ise yavaş yavaş plaj kültürü yayılmaya başlamıştır.
• bu etrafı kapalı ortası açık deniz yapılarının asıl amacı namahremin rahatça denize girmesine olanak sağlamaktı. bogazda en bakımlı örneği tarabyadaki alman konsolosluk binasının önündedir. izmir karsiyakada da yalılara ait deniz hamamları vardı.çapkın erkeklerin girmemesi için hamamlar dışardan balık ağı ile de çevrilirdi.
• denizi yüzüp eğlenme değil, bir tür şifa bulma yeri olarak algılayan geçmişin icadı. koca denizde küçük bir yeri dört duvarla çevir, içinde gözden ırak bir nevi yıkan gibi bir şey.
• en güzeli göcekteki kleopatra hamamıdır.
• cliff house'un orjinal hali de bir deniz (bu durumda okyanus gerci) hamamidir.
• kişinin denize gidip bronzlaşmadan önce ölü derilerinden arınmak için yaptığı şey olsa gerek. yoksa denizde hamamın ne işi var cnm. deniz dediğin şey serin, hamam dediğin şey öldüresiye sıcak olmalıdır nitekim.
• bugün de var olmasını istadiğim eğlence ve dinlenme yeri. yalnızca kadınlar için değil, erkek için de müstakil deniz hamamları olmalıdır.