dilkeşhaveran

• (bkz: dilkeş hâveran)
• "açıldı bahçede güller" bu makamdadır.
• zekâi dede'nin takımı ile tanınan ve zeki arif ataerginin takımı ve şarkılarıyla taclanmış makam. makamın en önemli eserleri bu iki bestekârın elinden çıkmadır. hiç dinlememiş olmakla beraber hasan fehmi mutel'in de dilkeş haveran faslı vardır(mış). zekâi dede'nin faslı bildiğim kadarıyla hiç seslendirilmemiş olmasına karşın (niyeyse hiç şaşırmadım), alâeddin yavaşça zeki arif ataergin'in dilkeş haveran takımını ve aynı makamdan birçok şarkısını seslendirmiştir.
• salaları bu makamda okur müezzinler. eğer bir müezzin bu makamda okumuyorsa sala'yı bilin ki iyi okuyamıyordur.
  
  (bkz: serin serviler)
• sanıldığının aksine bu makamda okuyamıyorsa müezzin iyi okuyamıyor demek değildir. dilkeşhaveran makamı sabah ezanlarının okunduğu makamdır. salalar amacına göre farklı makamlarda okunur yani cuma salası bir makamda, haber salası bir makamda, bayram salası bir makamda, cenaze salası bir makamda vs. gibi şimdi hangisinde hangi makam okunduğunu hatırlamadığım çeşitli makamlarda okunur imiş ki makama göre insanların ne için okunduğunu anlaması için. tabi bu derece yüksek kültürü şimdi bulmak mümkün değil sebepler malum.
• sala'yı bu şekilde işin üstâdlarından duyar duymaz ben bir fena oluyorum, tüylerim diken diken oluyor. sala'nın böylesini, usul usul işlenen hüseyni'den ayıran belki bir ırak perdesi mi dersiniz ama türk musikisinde basılan her perde en azından bendeki başka perdeleri teker teker kaldırıyor. bir ırak'la insanın gözü açılır, bir evc ile ruhu şahlanır musikişinasın.
  söylemeden geçmeyelim, mehmet kemiksiz ile ahmed şahin'in murat salim tokaç'ın neyi eşliğinde bir kayıtları var ki, cenazemde okunsa "böyle güzel seslerin olduğu dünyaya veda etmenin hüznüyle" ölürüm, öyle güzel.
• gönlümüzle bir alakası var. gönlümüze nazar eden ile.
  bir hadise var... cân ile cânân arasında; bir makam.
• sabah, cuma ve bayram salalarının okunduğu makam. cenaze salası ise segah makamında okunur.
• karanlık ufuktan güneş doğmadı adlı eserin de makamıdır.
• zeki arif ataergin'le özdeşlemiş bir makam. ne zaman dilkeşhaveran bir şarkı dinlesem bestekarı o çıkıyor zira.
  
  alaeddin yavaşça'nın dilkeşhaveran temalı eserleri seslendirdiği radyo programı için: https://www.youtube.com/watch?v=ffygayyalpq