divan-ı mezalim

• osmanlılardan önceki ve hatta onlarla çağdaş müslüman devletlerin merkez teşkilatında yer almış yüksek dereceli bir devlet organıdır. bu kurum, yüksek yargı ve çok önemli bir devlet organı sıfatıyla, devrin adalet anlayışına uygun olarak adalet dağıtmış ve muhtelif şekillerde idarenin denetlenmesi görevini yürütmüştür. peygamber, hulefa-i raşidin ve emeviler dönemlerindeki çekirdek sayılabilecek gelişmelerden sonra, abbasilerin ilk döneminde gelişkin bir kuruma dönüşmüştür.
  
  görevlerini bir kurul halinde yerine getirmiş, tarihteki uzun süreli uygulamalardan sonra osmanlı devleti'nde divan-ı hümayun içinde erimiş, günümüzdeki pek çok yüksek yargı ve denetim organının kökeni olmuştur.
• ilk türk-islam devletlerinde ağır siyasi suçların görüşülüp karara bağlandığı yer.
• anadolu selçukluları'nda, hükümdarın başkanlık ettiği yüksek mahkeme.