dizi

• günümüzde insanların dizilerde aradığı 3 şey var. eğer bir dizide bu 3 şey varsa o dizi dünyanın en boktan dizisi bile olsa göklere çıkartılıyor.
  
  1. plot twist/ters köşe: bir dizide ne kadar çok plot twist varsa dizi o kadar iyiymiş gibi görülüyor. bu yüzden son yıllarda yayınlanan dizilerde sırf plot twist olsun diye bölüm başına 4-5 plot twist yapılıyor. plot twist hikayeye bir şeyler katıyorsa iyidir ama sırf plot twist olsun da millet konuşsun diye alakasız yerlerde zorlama bir şekilde yapılıyorsa ve bir bölümde birden fazla yapılıyorsa bayıyor.
  
  2. göndermeler: bir dizide başka dizi ve filmlere ne kadar gönderme varsa millet ayılıp bayılıp bitiyor. community, how i met your mother gibi dizilerin bile en yüksek puanlı bölümleri hep diğer film ve dizilere gönderme yapan bölümler. günümüzde bir dizi ne kadar "gönderme" yapıyorsa o kadar iyi kabul ediliyor.
  
  3. merak duygusu. bir dizinin her bölümü en heyecanlı yerinde kesiliyor, hiçbir şey açıklamıyor, sürekli ortaya cevaplanması gereken sorular atıyor ama bu soruların hiçbirini cevaplamıyorsa o dizi çok seviliyor, göklere çıkartılıyor.
  
  çektiğiniz bir dizide bu üçünü yaparsanız dizinin imdb puanı garanti 8.5'tan başlar çünkü günümüzde dizi izleycisisinin bir diziden beklediği şeyler bunlarla sınırlı. hikaye anlatımıymış, iyi oyunculukmuş, karakter gelişimiymiş, bunlar hiç önemli değil. ver göndermeyi, ver plot twist'i, ver merak duygusunu, dizin göklere çıkartılsın.
• müthiş bir endüstrisi olan, birçok insanın akşamları eve gidince bir hobi olarak izlediği, yenilerini keşfetmek için ciddi bir mesai harcanan, geçici ve uçucu olmasından ötürü pek hoşlanılmayan bir yapım olmasının yanında evrensel düzeyde "sohbet mezesi."
  
  bu ankara'da eş dost ortamında bir evdeyken ya da lyon'da iş arkadaşlarıyla öğle yemeğindeyken ya da ann arbor'da okuldan arkadaşlarla akşam içerken de aynı şekilde cereyan ettiğinden kazandığı evrensellik pâyesi ile kimilerini de tedirgin eden arka arkaya konmuş ufak filmler.
  
  akşamları düzenli bir şekilde - yapacak başka bir şey bul(a)mamaktan - yapıldığında işin depresyona ilişkin yanı başka bir kalem olsa da daha rahatsız edici olanı gündelik, beyhude konuşmalarda^* bir yerden sonra aslî unsuru "evrensel sohbet mezesi" olması hasebiyle birisinin bahsini açtığı, öneri, beğeni veya eleştiri biçimlerinden biri olmak suretiyle muhatap zorunda kalınan yapım.
  
  izlenmeyenlerin dövüldüğü yapımların takipçilerinin "kritik" bâbında bunun sohbetini yapması da anlamsız gelirken, genel olarak "dizi izlemiyor olma"nın havasını atmayan, kendi hâlinde dizi izlemeyen birinin içine çekildiği bu anlamsız sohbetin yarattığı yabancılaştırıcı husus bu mezeyi bir ezaya çeviriyor. bir de kısıtlı sosyal sermayesinden biri olarak keşfettiği dizileri heyecan ile bir başkasına önermek ve bunun üzerine diğer tarafların da "alternatifler" ile geldiği, bir anda hâlihazırda anlamsız bir sohbetin ortasında "dizi okyanusu"nda öne çıkan adalar ile kimilerinin gündelik sosyalleşmesine kesinlikle katkıda bulunan kimilerininse zaten genel olarak boş sohbetleri zûl bulurken, türlü türlüsünün yarıştırılması ile bu boşluk içinde kaybolduğu seri yapım.
• fakirin tek eğlencesi.
• yeri geldiğinde, insana hayatı zindan eden tv yapımları.
  zindan derken, gerçek manasından basediyorum, mecazi değil. bir nevi mahküm oluyoruz tv başında ki koltuğa.
  hayatımızı takip ettiğimiz dizilere göre planlıyoruz. eğer esiriysek, ömrünüzün önemli bir kısmını bunları takip ederek harcıyoruz.
  
  üşenmedim, episodeworld'de, halen ve geçmişde izlediğim bütün dizileri (sadece yabancı yapımlar !) ve izlediğim bütüm bölümlerini işaretledim. bunun dışında daha yerli diziler ve yerli, yabancı filmler var, onları kapsam dışında bıraksam bile, tv karşısında yabancı dizileri izleyerek geçirdiğim zaman o kadar inanılmaz ki, anlatılamaz..
  ama şöyle özetlenebilir;
  
  toplam 141 yapım
  13100 bölüm
  net 8734 saat (364 gün eder; neredeyse, darasız 1 tam yıl )
  
  merak edenler için listesini de vereyim;
  (o kadar uzun ki, sayfayı rahatsız etmemek için, spoiler ibaresi gerektiriyor)
  
  --- spoiler ---
  
  yayını halen devam edenler
  
  30 rock
  blue mountain state
  boardwalk empire
  bored to death
  dexter
  the event
  fringe
  haven
  how i met your mother
  house
  human target
  the it crowd
  leverage
  the mentalist
  merlin
  nikita
  primeval
  rules of engagement
  scrubs
  sherlock
  smallville
  sons of anarchy
  spartacus blood and sand
  star wars the clone wars
  supernatural
  true blood
  v
  the big bang theory
  the vampire diaries
  the walking dead
  two and a half men
  white collar
  
  yayından kalkmış olanlar
  
  'til death
  21 jump street
  3rd rock from the sun
  the 4400
  the a-team
  alf
  accidentally on purpose
  according to jim
  airwolf
  alfred hitchcock presents
  alias
  amazing stories
  angel
  battlestar galactica
  baywatch
  beauty and the beast
  beverly hills
  bewitched
  bionic woman
  blind justice
  buffy the vampire slayer
  caprica
  cavemen
  charmed
  cheers
  conan
  coupling (us & uk)
  dallas
  dawson's creek
  dead like me
  dharma and greg
  dollhouse
  everybody hates chris
  everybody loves raymond
  fallen
  fame
  firefly
  flashforward
  forbidden science
  the forgotten
  frasier
  fresh prince
  friends
  full house
  gary unmarried
  grounded for life
  growing pains
  harper's island
  hercules the legendary journeys
  heroes
  highlander
  hope and faith
  jackass
  joey
  just shoot me
  knight rider (1982 & 2008)
  kung fu
  legend of the seeker
  lois and clark the new adventures of superman
  lost
  macgyver
  mad about you
  magnum p.i.
  malcolm in the middle
  married with children
  miami vice
  mission impossible
  monk
  moonlighting
  murder she wrote
  my wife and kids
  newsradio
  no heroics
  office (us)
  the outer limits (the original series)
  perfect strangers
  persons unknown
  prison break
  reaper
  rome
  roswell
  rubicon
  samurai girl
  saved by the bell
  seinfeld
  spin city
  terminator the sarah connor chronicles
  the cosby show
  the dresden files
  the gates
  the golden girls
  the king of queens
  the knights of prosperity
  the lost room
  the munsters
  the muppet show
  the nanny
  the new adventures of old christine
  the prisoner
  the shield
  the twilight zone (1959 & 1985)
  the young indiana jones chronicles
  the war at home
  the x files
  two guys a girl and a pizza place
  v (1984)
  what i like about you
  who's the boss?
  will and grace
  worst week
  xena warrior princess
  yes minister
  yes prime minister
  
  --- spoiler ---
• benmerkezci zihniyetin, televizyon için kurgulanmış yapımlarıdır.
  
  başroldeki oyuncuların -genelde bir kadın ve bir erkek- hikayelerinin anlatıldığı, yaşadıklarının; çevrelerindeki diğerleri tarafından sabote edildiği, kutlandığı, yardım ve yataklık edildiği ya da üzülünüp kahırlar içine düşüldüğü düşürüldüğü yapımlar bütünü.
  bi diğerlerinin de hayatı olsun da kurtarın bizi bu zihniyetten ... ama nerde..
  dizideki diğer oyuncuların üzülmeleri, vahlanmaları yetmiyormuş gibi bizde katılırız onların yaşamına...
• 1. (genel anlamıyla) genellikle yarım saat süren, değişik bölümlerden oluşan, her çeşit izleyiciye hiyap eden filmcikler.
  2. (türkiyedeki anlamıyla) önüne gelen her sarı saçlı, boyalı kızdan oyuncu, iki satır bişeyler karalayan adamdan senarist ve herkes ama herkesten bir yönetmen yapma özelligine sahip; her gün her saatte televizyonlarda görebilceğiniz, genellikle inanılmayacak kadar kötü görüntü parçacıklarını tanımlamak için kullanılan isim.
• dizi nasıl oluşuyor?
  
  senarist yapımcıya hikayesini götürüyor, yapımcı "çekiyoruz" diyemiyor. yapımcı kanal kanal dolaşıp drama müdürlerine senaryoyu götürüyor. o kısmının detaylarını bilmemekle beraber sanırım onlar da birileriyle görüşüyorlar ve yapımcıya al sana haftalık x lira. çekebiliyorsan "çekiyoruz" diyorlar. sonra yapımcı, senarist, yönetmen bir araya geliyor. genelde bu üçlünün ortak belirlediği oyuncuların elemesi yapılıyor. kaba taslak cast ortaya çıkıp oyuncu ve menajerlerle iletişime geçiliyor. geri kalan cast için yapım sorumluları menajerlerle iletişime geçiyor ve oyuncu listeleri hazırlıyor. sonra yönetmen, yapımcı, senarist bu listeden eleme yapıyor. eleme ölçütü oyuncunun kaşesi, set adabı, yeteneği, ekrana yakışmasına göre yapılıyor.
  
  yeni bir oyuncunun güzel bir rolle ortaya çıkması için (güzel dediğim ana cast içerisinde her bölüm diyaloglu sahneleri olan. başrol değil.) bu bahsettiğim ekipten birinin güvenini kazanması gerekiyor. bu da genellikle ajans sahipleri ya da menajerlerin (yeni oyuncu ve menajer haha) gazlamasıyla oluyor. e haliyle normal bir oyuncunun alacağı paranın 3'te 1'ine oynayacağı için de ekranlarda sıkça yeni oyuncu görüyoruz.
  
  neyse oyuncularla anlaşıldıktan sonra oyuncunun tipi karaktere uyduruluyor bir toplantıda. kostüm provası adı altında. aynı gün genelde okuma provası da yapılıyor. bu toplantılardan birine şahit olmanızı isterim. çok komik lan. yapım binasının içinde bir sürü ünlü giyinip soyunuyor, biri sakallarını kesip tavuğa dönüyor, diğeri yaşlandırılıyor, diğerinin kafası kazınıyor falan tam bir curcuna.
  
  he bu arada kanal diyor ki yapımcıya bana bunu ocak ayına yetiştir. genelde yeni iş ocak, haziran ve eylülde girer. o onu dedikten sonra iş hızlanır ve sanat yönetmeniyle prodüksiyon mekan ayarlarlar. ayarlanan mekanlar senaryodaki mekanlara uydurulur vs.
  
  sonra ilk iş günü belirlenir, ekip kurulur ve set.
  
  ilk iş günü sikiktir genelde. çok az kişiyle samimiyetin ya vardır ya yoktur. oyuncu daha karaktere girememiştir... en beğendiğiniz yerli dizinin ilk bölümünü açın izleyin. oyuncu nasılmış bir de öyle görün. karakter oturtmak aşağı yukarı 3-4 bölüm süren bir şey. sırf bu yüzden yabancı memleketlerde ilk dört bölümün çöpe atıldığını ve asıl 1. bölümün 5. bölüm olduğunu duymuştum ne kadar doğrudur bilemem. bir de aralardan bölümler seçilip de ilk başta onların çekildiğini duymuştum bu daha mantıklı gibi.
  
  ilk bölüm biter, yayın tarihi alınır, he bak yayın tarihi de çok boktan bir şey. sağlam bir işin karşısına gelip patlamak da var biten sağlam işin peşinden yayına girip havadan reyting kapmak da.
  
  bu anlattığım evre 2 ayla 1 yıl arasında gerçekleşen bir evre ve bu evrede kimse para kazanmıyor. çok nadir durumlarda yayından önce para yatar.
  
  yayın günü geldi. dizin yayınlandı. ertesi gün sette herkes gergin, herkes saat 11'i bekliyor, yapımcı yönetmeni arıyor.
  
  iyi haber: reytingler çok iyi. genellikle sıralama değil oran önemlidir. 4 reyting ve üstü diziyi götürür. 6 ve 7 üzeri reyting alan dizi de kanaldan ekstra para alır. 6 ve 7 üstü reyting alan dizi sezonlarca sürebilir. 4 üstü alan da sürebilir ama düşük bütçeli olması ve kanalla yapımcının istemesi üzerine.
  
  kötü haber: reytingler çok kötü. 4- reyting almışsındır hatta 3 ya da 2- almışsındır. 2- ise geçmiş olsun 2 bölüm daha çeker siktir olur gidersin. 4-'nin 7-8 bölüm gideri var. o arada 4+ya çıkabilirsen şansın var.
  
  şimdi de biraz sansüre girelim. göt korkusundan otosansür yaparak ve birebir şahit olduğum şeylerin hepsini anlatmayarak üstünkörü değineceğim.
  senarist artık neyin döneceğini bilerek otosansür uygulayıp yazar zaten. sonra yapım sorumlusuna gider senaryo, yapım sorumlusu arar ve şunu şunu çıkartalım der. yönetmene de şunu şunu kanal şöyle istiyor der. sonra senarist revize eder senaryoyu ve tekrar gönderir yapım sorumlusuna. yapım sorumlusu da kanala bu senaryoyu gönderir ki kanaldan da malum kişinin sırf bunun için kurduğu ekibe gittiğine dair söylentiler var ama ondan emin değilim. kanal der ki şunu şunu şöyle yapın. senarist tekrar revize eder. 11 kere revize edilmiş bir dizi senaryosu gördüm. bak bir haftada yazılacak senaryoyu bir haftada 11 kez düzeltmek diyorum. neyse son halini çekersin.
  şu şular da genellikle rakı sofrası kaldırmak olur. çok elzem bir rakı sofrası sahnesi ise zaten nedense tüm oyuncular sek rakı içer o da blurlanır. sen hayvan gibi sahne çekersin, sahnenin sonunda siktir git dedin diye siktir git'i biplemek yerine komple sahneyi attıklarını görürsün yayında. bir yerlere gönderme yaparsın anında o yerlerden direkt yapımcı aranıp uyarılır falan filan. kimse türkiye'de sansür yok falan demesin. detaylarıyla bildiklerimi anlatsam kimseye bi sik olmaz ben sektörden silinirim. o yüzden anlatmıyorum:d
  
  bir de ne olursunuz dizilerde bulduğunuz ufak tefek devamlılık hatalarını bu kadar abartmayın. bu sebepten işinden olanlar var. aslında set adabında devamlılık oyuncuların işidir. oyuncunun "benim bir önceki sahnedeki çantam bu değildi" demesi gerekir kostümcüye ama haliyle yeni nesil oyuncular bundan bihaber oldukları için kostümcüler o kadar işlerinin arasında bunu atlayabiliyorlar ve sosyal medyada da bu hatalar abartıldıkça şefleri kostümcüleri işinden çıkartıyor, oyuncuya giren çıkan yok tabi. he hayvan gibi devamlılık hatasını da bir zahmet atlamasın kostümcü. yağmurlu hava sahnesinden sonra eve girdiğini gördüğümüz oyuncu kupkuruysa kuaföründen kostümüne yönetmene kadar gömün. ben öyle yapıyorum mesela:)
  
  lan yazdıkça yazasım geliyor, entry bitmiyor.
• eskiden komedi dizileri 22 dakika olarak çekilip reklamlarla beraber 30 dakika olarak yayınlanırken drama dizileri 44 dakika olarak çekilip 60 dakika yayınlanıyordu. artık paralı platformların çıkmasıyla komedi diziler reklamsız 30 dakika, drama diziler 60 dakika olarak çekilmeye başlandı. bu da dizilerdeki sırf süre dolsun diye çekilen ağır çekim, bakışmalı, suratlara zoom yapılan kısımları arttırmaktan başka bir işe yaramadı. süreleri uzatmanın hikaye anlatımına olan katkısı sıfır. keşke yeniden 22-44 dakikalık formata dönülse.
• başkalarının hayali, hayatımızı feda edebileceğimiz kadar değerli değil.
  bir daha geri dönmeyecek zaman, başkalarının hayalini seyretmek uğruna heba oluyor...
• bunu, konulu softcore pornografi olarak algılayan yapımcılar/yayıncılar var.
  
  seksin kadın istismarı olmadı bir an gelir mi acaba?..