doğal gözlem

• bilgi edinilmek istenen bireyi ya da grubu dogal ortamında izlemeye denir. eger grubun ya da bireyin bundan haberi olursa dogal gozlem saymayız, zira artık denekler olayın farkındadır; her$ey keyifsel degil yani.
  (bkz: seni dogal garipsiyorum)
• (bkz: katılımcı gözlem)
• olayların kendi doğal ortamlarında, herhangi bir müdahalede bulunmaksızın, eğitilmiş gözlemciler tarafından gözlenmesini ve ayrıntılı kayıtların tutulmasını içeren araştırma yöntemi. doğal gözlem, yeni kurulduklarında bütün bilimlerde, yeni bir konuda yapılan araştırmaların ilk aşamalarında sıklıkla kullanılır. yöntem örneğin, etologlar tarafından hayvan davranışlarını ortaya koymada, gelişimle ilgilenen psikolog ve eğitimciler tarafından bebeklerin ve okul-öncesi çocukların davranış örüntülerini bulmada kullanılır.
• araştırma yöntemlerinden biridir. gözlemci hiçbir şeye müdahale etmeden gözleneni doğal şartlarda kendi ortamında doğal hâllerini gözlemler. böylece gözlemci ve gözlenen açısından daha sağlıklı sonuçlar elde eder. yapay gözlemden ziyade tavsiye edilen başvurulacak yöntem budur.
• söz konusu gözlem sonuçlarının daha genel-geçer bir konum elde etmesi için, gözlemcilerin mümkün olduğunca çok sayıda olmasında fayda vardır. böylelikle, kendileri de bazı kişisel fikirlerinden bir şekilde sıyrılamayan psikologlar, en azından kendi sonuçlarını karşılaştırarak daha sağlıklı yargılara varabilirler.
• doğada yer alan olayların veya deneysel kontrol uygulamadan ve sistematik örneklem teknikleri kullanılmadan, insan ilişkilerinde yer alan olayların gözlenmesi diyebiliriz. yani kısaca, hiçbir doğrudan önlem uygulamadan, bir olayın olduğu gibi gözlemidir.
• belirli bir davranış konusunda doğrudan ve betimsel bilgi edinmenin yolu doğal gözlemdir. bu tür araştırmalarda davranışa neden olan içsel süreçlere, yani duygu, düşünce, tutum veya niyetlere ilişkin bir veri elde edilemez, ancak söz konusu davranışın ortaya çıkış süreci incelenebilir. doğal gözlem söz konusu sosyal davranışı sistematik bir biçimde gözlemeyi, kaydetmeyi (not tutmak ve/veya videoya çekmek) ve kodlamayı içermektedir. akla gelebilecek tüm doğal mekanlarda doğal gözlem yapılabilir; okul, ev, sokak, fabrika, hastane, alışveriş merkezi, otobüs ya da uçak terminali, tren istasyonu vb. (bilgin, 2000). bu yöntemde, gözlenen sosyal davranışa hiçbir müdahalede bulunulmaz. sosyal davranış kendiliğinden gerçekleşir. araştırmacı gözlemini bazı durumlarda görünmeden (örneğin sokakta bir ağacın ya da duvarın arkasına gizlenerek) gerçekleştirebilir. diğer durumlarda bu mümkün olmadığından araştırmacı gözlediği grup ya da topluma katılır ve hatta bir süre onlarla yaşayabilir. bu durumda katılımcı gözlem gerçekleştirmiş olur (hogg ve vaughan, 1995).
  
  doğal gözlem yoluyla pek çok sosyal davranış hakkında veri toplanabilir. öğretmenimizin dersi nasıl anlattığı; kız ve erkek üniversite öğrencilerinin kendi cinsiyetlerinden ve karşı cinsiyetten kişilerle konuşurken aralarında ne kadar fiziksel mesafe bırakmayı tercih ettiği; dolmuş şoförleri ya da özel araç sahiplerinin trafik polisi yokken trafik kurallarına ne kadar uyduğu; bir protesto kitlesi ve polis arasındaki gerilimin nasıl başladığı, geliştiği ve sonlandığı; futbol taraftarlarının stadyumda ne tür davranışlar gösterdiği, bunlardan sadece birkaçıdır.
  
  doğal gözlemin güçlü yanları:
  
  bu yöntem, doğal ortamında kendiliğinden ortaya çıkan bir davranışı araştırmada mükemmel bir yoldur (hogg ve vaughan, 1995).
  bu yöntemin kullanıldığı araştırmalar sık sık gerçek hayata uygulanabilen denencelerin geliştirilmesini sağlar, çünkü gözlenen gerçek hayattır (kağıtçıbaşı, 1999).
  
  doğal gözlemin sınırlılıkları:
  
  bu yöntemde çoğu kez sayısal veriler elde edilemez. bu da toplanan verileri standartlaştırma sorunu yaratabilir (kağıtçıbaşı, 1999).
  gözlenen davranış belirli bir zamana, yere ve bir grup insana bağlı olduğundan, yani yinelenmeyen ve sadece bir kez görülebilecek nitelikte olduğundan, genel sonuçlar çıkarılmamalıdır (morris, 2002).
  doğal gözlemin bir başka sınırlılığı “gözlemci etkisi” olarak adlandırılan durumdur. gözlenilen kişiler, gözlendiklerini bildiklerinde “doğal” olmayıp, “tepkisel” davranmaya başlar. bu tür durumlarda doğal gözlem amacına ulaşmamış olur.