dogma

• dini ya da seküler bir grubun doğruluğuna inandığı ve sorgulanmasından hoşlanmadığı inanç ya da düşüncelerdir.
  
  dogmaların ayırt edici özellikleri, sorgulanmadan doğru bellenmeleri ve sorgulanmaları durumunda tepki doğurmalarıdır.
  
  dogma kelimesi din ya da tabu anlamına gelmez. din ile dogma kavramları arasında bir kesişim vardır. yani bir din, dogmatik olabileceği gibi, olmayabilir de. tabu ise, bir inanç ya da düşünceye değil, belli bir davranışa atıfta bulunur ve yasaklama eksenli bir kavramdır. dini ya da seküler bir gerekçe ile yasak sayılan ve büyük tepki çeken her davranış tabu olarak görülebilir.
  
  ana tema:
  (bkz: islam/@derinsular)
• inak
• harika bi film.. sarkastik ve fantastik.. hatta bombastik de denebilir.. şaka bi yana güzel bi film.. izledikten sora beyin hücrelerindeki aktivasyonu hissediyo insan adeta.. good will hunting izleyen herkesin sırf o filmin yüzü suyu hürmetine izlemesi lazım..
• pek kimsenin seveceği bir tarzda değil. absürdlüğün yanında içerdiği din temalı şakalar izleyenlerin bakış açısına göre hoş olmayabilir. fakat direkt olarak buradan yok saymamak lazım. 'sorgulayıcı' bir nitelikte olduğunu da belirtmek gerek. yani kısacası güldürürken düşündürüyor.
  
  ben beğendim. çok iç gıdıklayıcı, hayret edilesi bir senaryosu yok. ancak replikler ve şakaları içeren o keskin diyaloglar son derece iyi hazırlanmış. 'siz buradan bakıyorsunuz ama hiç şuradan baktınız mı?' mesajı, zaten dikkatleri üzerine çekiyor.
  
  seveceğinizin garantisini pek tabii veremem ama mutlaka şans vermeniz gerekiyor.
• bkz #40654582
• (bkz: aksiyom)
• ---10 sene sonra okuyunca sırf yazmak için mi yazmışım bunu diye şaşırdım doğrusu. dogma olmaz mı ya, dogma her yerde, kendi jestlerimiz, sözlerimiz bile birer dogma adayıdır.---
  
  bana dogma diye bir şey yokmuş gibi geliyor. sanki dogmanın kendisi bir dogma olmuş gibi. acep kimse dememiş mi: dogma nedir arkadaş, aklın olduğu yerde dogma diye bir şey olur mu, diye? demişlerdir muhakkak, o kadar da değil he mi...
  
  dogmanın yayılmasının, kitlelere ben dogmayım diye bağırmasının müsebbibi kilise olsa gerek. dogmanın savunulması veyahut kıyasıya eleştirilmesi ekseri isevi toplumlarda vuku bulmuş. musevilerde de vardır belki dogma, fakat onlar inandıklarını dogma diye tepelemeye kalkmadıkları için, hatta inandıklarını kitabına gayetten uydurdukları için, onlarda dogma yerine var bomba! latife bir yana, kapalı bir ümmet ya, dogmatikliğe meyyal olabilir, malumatım yok, gördüğüm kadarı...
  
  kilise dedik, bilindiği gibi kilise kendini iktidar üzerinden tanımlamış vaktiyle. iktidarını sağlamlaştırmak için de şaşaalı kılıflar hazırlamış kendine. kilisenin dediği dedik, çaldığı düdük olmuş. çaldığı düdüğün adı da işte dogma.
  
  şimdi her sakallı amcamız olmadığı gibi, inanca dair her husus dogma değildir hülasa. islam'da hiçbir vakit iktidarı üzerine almış müstakil bir kurum teşekkül etmediği için, ürettiği her akideyi dogma kapsamında değerlendirmek hata olur. bakmayın şimdiki ahmak iktidarların sırtlarını islam'a dayamasına; hah buradan, yani gelen geçenin sırtını islam'a dayayabilmesinden de anlayabiliriz, bu dinde olmadığını tekelci bir kurumsallaşma... ha cahilliğin, zevksizliğin, hanzoluğun kol gezdiği yerlerde dogma da olur dogurma da, fakat konumuz o değil.
  
  mesela, "allah'tan başka ilah yoktur" önermesine bakalım. bu dogma mı? dikkatle bakarsak, bir kere gramer olarak dogma olmaya müsait değil. haydi grameri geçelim, pratiğe bakalım. isteyen gider araştırır, allah'tan başka ilah var mı yok mu diye, kim tutuyor değil mi? "allah'tan başka ilah aramak yasaktır" demediğine göre. öyle ya, istediğin kadar ara allah'tan başka ilah, bulursan senin olsun. bulamazsan da iman eder, bir akidenin hakkını vermiş olursun.
  
  gerçek manada dogma diye bir şey olaydı, dünyada ne put olurdu, ne idol, ne mitoloji, ne din... kilisenin yaktığı dogma da, malum ancak yatsıya kadar yandı. aslen bu da aklın olduğu yerde dogma diye bir şeyin olamayacağının apaçık kanıtı. aklın olduğu yerde diyorum, koşullu önerme. "dünyada akıldan daha az hiçbir şey yaratılmamıştır" demiş sevgili peygamberimiz. dogma mı bu, yoo gayet ampirik bir bilgi, ben buna hem kendimde hem çevremde şahidim. demek ki nerede akıl az, orada dogma çok.
• dogma gelişmemiş ve olgunlaşmamış insan zihninin bir hastalığıdır. herhangi bir inanç, din, düşünce dogmanın mevzuu olabilir. yani islam da, hristiyanlık da, ateizm de, pozitivizm de, hatta anti-dogmatizm bile bizatihi birer dogma haline dönüştürülebilir/dönüştürülmüştür.
  
  bu sebeple, dogmadan kurtulmak ancak yeterince olgunlaşmış bir insan zihnine inhisar eder. ancak insanların ekseriyeti böyle bir tasfiye ve arınma işleminden geçmedikleri ve geçmeye de müsait olmadıkları için ömürlerini belirli bir dogmanın kelepçeleri içinde tüketirler.
  
  aylarca gezindim, yıkık ve şaşkın,
  benliğim bir kazan ve aklım kepçe.
  deliler köyünden bir menzil aşkın,
  her fikir içimde bir çift kelepçe.
  
  (nfk)
  
  dogmatik insanla konuşacak bir şey yoktur. onlarla birlikte yalnızca başka dogmaların esaretinde olanlarla kavga etmeye gidebilirsiniz.
  
  netice-i kelam, benim dogmam seninkini döver.
• doğruluğu sınanmadan kabul edilmiş , doğruluğundan asla kuşku duyulmayan görüş yada öğreti .
• bunun gökten indiği iddia edilen versiyonları insanlıktaki geri kalmanın müsebbibidir.