döngele

• kırsal bölgelerde yağmurun yağmadığı vakitler rüzgarın topak halinde önünde sürüklediği çalı, dal ve yaprak parçaları.
• (bkz: töngelen)
• kahramanmaraş merkeze bağlı beldedir.
• westernlerdeki, kasabaya genel bakış sahnesinde, yuvarlanarak caddeyi geçen şeyin bizdeki adıdır. çukurova'da bolca bulunur herhalde ki yaşar kemal'in çoğu kitabında ismi geçer.
• (bkz: western filmlerindeki yuvarlanan çalı)
• --- spoiler ---
  
  ...bir de başka, yukardaki gibi bütün memleketçe bilinmeyen, yalnız bölgelerce kullanılan sözcükler var. biri benim başıma geldi. cumhutiyette şimdi çıkmakta olan romanıma^* bilinmeyen bir sözcükle başlamak zorunda kaldım. bir romancı için bu, o kadar iyi değil. bu sözcük, "döngele" sözcüğüydü. aradım, taradım, acaba şu istanbul'da şunların yazı dilinde döngeleye ne derler, dedim. ne osmanlıcasında, ne de türkçesinde böyle bir sözcüğü, onun karşılığını bulamadım. istanbullulara da sordum, bilmediler. döngele insan başı büyüklüğünde, bozkırda yetişen bir dikendir. tarif ettim. böyle bir diken istanbulda yok ki adı olsun, dediler.. eee... ben ne yapayım şimdi? bu sözcüğü kayseri'nin avşarlarından, antebin barak türkmenlerinden, torosun köylüsünden başkası kullanmıyor, bilmiyor diye ben de kullanmayayım mı? latincesini, grekçesini bulup onları mı yazayım romanıma? istanbul'da bu diken yoksa, adı konmamışsa günah benim mi? efendiler, ister istemez döngele sözcüğünü kabulleneceksiniz. çünkü yeryüzünde döngele var. (yaşar kemal, ağacın çürüğü, sayfa 24 - 25)
  
  --- spoiler ---
• kovboy filmlerinde ruzgarla birlikte ortalarda dolanan diken ya da cali bitkisi. yasar kemal'in ortadirek romaninin baslangicinda da cukurovada pamuk hasadinin yaklastigini haber veren bitki olarak tanimlanir.
• cihan aktaş'tan döngeleli bir cümle: “aynı anda pek çok farklı düzlemde düşünebilmeyi sağlayan açık uçlu hareket, döngelelerle muhabbet kuşlarını, menekşelerle atmacaları aynı düzlemde buluşturur.” (taraf gazetesi, 20.9.2010)
• gelip kapıya dayanmasıyla ünlüdür. geldiğinde alıp götürmek gerekir.
• "dongele geldi kapiya dayandi. al gotur dongeleyi."
  (bkz: yasar kemalin cukurovasi)