dune

• dümdüz giden sürekli bir değişim eğer yeterince yavaşlamışsa, zamanı ve dikkat süresi çok kısa olan gözlemcilerce fark edilmeden devam eder.
  
  ll. leto
• filmin yorumlarını, incelemelerini okuyayım dedim ama başlık felsefe sınıfına dönmüş.
• filmi beğenmeyene şaşarım, efsane olmuş. mutlaka izleyiniz.
• zamanında şişe şişe tükettiğim, şimdi yanına bile yaklaşamadığım, şişenin dibinde
  kalanı açıp açıp kokladığım, dünyanın en güzel kokusunu içeren parfüm(üm)
• yarın tekrar imax'lere geliyor. üçüncü turu atıcaz galiba.
• rafine zevklerimiz…
  görsel
• "zamanın görüş alanı geniştir ama içinden geçerken dar bir kapıya dönüşür." (sf. 302)
• filme dün gittim, kitapları okumadığımdan sanırım pek ne olduğunu anlayamadım, kitapları alıp okumayı deneyeceğim.
  
  --- spoiler ---
  
  paul ile gurney'in dövüş eğitimi yaptıkları sahnede geçen şu diyalog güzeldi:
  
  p: bugün modum düşük, iyi dövüşemiyorum.
  g: gerçek savaş ortamında modum düşük bugün savaşmayalım mı diyeceksin? savaş moda bakmaz. her koşulda dövüşmen gerekir.
  
  bu diyalog aslında bana gündelik hayatla da ilgili bir çıkarım yapmamı sağladı. modumuz düşükken savaşmayı bırakmamalıyız.
  
  --- spoiler ---
• sözlükte genel olarak gördüğüm kadarıyla dune evreni hakkında baya atılıp tutulmuş birileri star wars özentisi bile demiş :d bende bu yüzünden bu entry'de dune'dan ilham alan ya da direkt çalan popüler kültür filmleri, kitapları ve dizilerini ve neleri aldıklarını yazmak istedim.
  
  1) tabii ki star wars birinci olmayı hak ediyordu böyle bir listede dfjk
  
  -> bu evrende arrakis çöl gezegeni = tattoine çöl gezegeni olmuş ?
  ->spice ise hiç değişime uğramamış george lucas bey adını bile değiştirmemiş yani öyle bir utanmazlık
  ->voice ise bu evrende karşımıza force olarak çıkıyor, telaffuzları da ayrıca baya yakın
  ->sandcrawlers da hiç ad değişimine uğramadan aynı kalmış
  ->sandworm = sarlacc (kocaman ve çok dişli ağızlı olup kumda yaşayan dev yaratıklar)
  ->bene gesserit = jedi
  ->prana bindu = jedi bendu
  -> leto ii atreides = jabba the hutt (kum solucanı imparator ve sümüklüböcek kral)
  -> tattoine insanları tıpkı fremenler gibi çöl kıyafetleri giyiniyor, hava filtreli maskeler takıyor ve pelerin giyiyorlar.
  ->paul'un kız kardeşi prenses alia ve luke skywalkerın kardeşi elia. luke ve elia'da paul ve alia gibi spiritüel ve psişik bir bağlantı paylaşıyor.
  
  görsel
  
  2) star trek
  
  -> mentatlar = vulcanlar
  -> vulcan çöl gezegeni = arrakis
  
  3) terminator
  
  -> izlediğimiz dune evreni buradaki herkesin düşündüğü gibi günümüzden 8000 bin yıl sonrasında değil butleryan cihadından 10 bin yıl sonraki zaman diliminde geçiyor. yani 10191 a.g. (after guild) yılında, bu da dune takvim sistemine göre space guildin (evrende ulaşımı sağlayan oluşum) kuruluşundan 10 bin yol sonra. günümüz ile space guildin kurulduğu yıl arasında ne kadar yıl olduğunu kimse bilmiyor, bilen tek kişi 35 yıl önce öldü. asıl konum butleryan cihadına gelirsem çoğu kişinin gözlemlediği gibi dune evreninde robotlar ya da yapay zekalar yok. çünkü dune evreninde bilinmeyen bir zamanda yapay zekalar öyle bir güç kazanmaya başlar ve gelişir ki durdurulamaz bir noktaya gelirler. öyle ki makineler bir zamanlar insanları bile yönetir. işte bu olayların sonucunda 200 b.g. (before guild) yılında insanlar ve makineler arasında 100 yıl boyunca sürecek (108 b.g. yılında bitiyor) bir savaşı içeren terminatör tipi bir kıyamet meydana gelir;
  
  dune evreninde terminatör evrenindeki skynetin aynısı olan yapay zeka topluluğu omnius vardır ve bu yapay zekanın tıpkı terminatör evreninde john connorun yönettiği insanlar tarafından yenilgiye uğratılana kadar on yıllar boyunca insanları köleleştirebilmek için bir robot ordusu topladığı gibi insan cihatçılar tarafından yenilgiye uğratılana kadar insanlığı köleleştirebilmek için yüzyıllar boyunca robot askerlerden oluşan bir ordu toplar.
  
  dune evreninde bu cihad o kadar önemlidir ki o.c. (orange catholic) incilinde " insan aklına benzer bir makine yapmayacaksın" diye bir ayet yer alır. insanları taklit edebilen ve insan gibi düşünebilen makineler yaratmak günah haline gelir. cihaddan sonra her türlü düşünen makine yasaklanır, onları yaratmak, kullanmak veya onlarla işbirliği yapmak işlenebilecek en büyük suçlardan biri haline gelir. bu makinelerin yerini ise özel olarak makine gibi yetiştirilen üstün insanlar olan mentatlar alır.
  
  kısacası eğer terminatör evreninde makineleri deviren insanların binlerce yıl sonra ne halde olduğuna bakmak isterseniz dune'u okuyup izleyebilirsiniz sdhjsl
  
  4) matrix
  
  -> dune'un makinelere karşı olan tarihi ve zion'un makinelere karşı savaşı
  ->neo'nun tıpkı paul gibi kör olduktan sonra bile görebilmesi.
  -> mentat mileg teg'in çevresini ağır çekimde algılayabilmesi gibi neo'da herkesin bildiği kurşun sahnesi gibi çevresini ağır çekimde algılayabiliyor.
  ->matrix bildiğimiz gibi william gibsonın neuromancer romanından, bu roman jodorowsky's dune dediğimiz çekilemeyen dune filminden esinlenilmiştir.
  ->pek çok kişiye göre matrix evreni dune evrenindeki butleryan cihadından önceki yani insanlığın makinelerin kölesi olduğu zamanı anlatmaktadır, tabii kesin bir bilgi yok.
  
  5) the wheel of time
  
  -> bene gesserit = aes sedai
  -> fremen = aiel
  -> paul atreides = rand al thor
  
  ayrıca dune'dan esinlendiği bilinen bazı filmler, kitaplar, oyunlar ve diziler:
  tremors, blade runner, alien, contact, dark angel, flash gordon, game of thrones, masters of the universe, neuromance, robotech, the fifth element, warhammer 40k, raiders of the lost ark
• "bütün devletler sürekli yenilenen bir sorundan mustariptir; güç, ruh hastası insanları çeker. mesele gücün insanları yozlaştırması değil, yozlaşabilecek insanları mıknatıs gibi çekmesidir. böyleleri şiddet yoluyla sarhoş olma eğilimindedir, ki bu duruma çabucak bağımlı olurlar."