• dil bilimci roman jakobson tarafından iletişimin yapısalcı çözümlemeleri arasında kullanılan dil sanatı. dil bilimi açısından mecaz-ı mürsel tanımlamalarında kullanılmasının yanısıra görsel metinlerin okunmasında da gerçeğini temsil öğe konumunda kullanılır.

    örnek vermek gerekirse; bir görsel medya içeriğinde bir kişiye ait çok lüks otomobil olması, yat olması ya da hizmetçilerinin olması o kişinin zenginliği temsil eden bir düzdeğişmece olarak adlandırılabilir.
  • benzetme amacı güdülmeksizin, bir sözcüğün türlü ilişkilerle bir başka sözcük yerine ve kendi anlamı dışında kullanılması söz sanatı*. düzdeğişmece yapıldığında, eğretilemede olduğu gibi bir söz başka bir söz yerine kullanılır ancak, söylenen ile kastedilen arasında benzerlik ilişkisi yoktur.

    sözce'ye göre birçok türleri var: a) kabı, içindekinin yerinde kullanma. ör. sobayı yaktım. b) sonucu, nedenin yerine kullanma. ör. bereket yağıyor. c) bütünü parçanın yerine kullanma. ör. tırnağımı kestim. ç) geneli, özelin yerine kullanmak: at yerine hayvan demek gibi. ör. hayvanı eyerlemek. d) aracın, yaptığı iş yerine kullanılması. ör. türk dili e) somut adı soyut kavram yerine kullanmak. ör. onun kolu uzundur.

    (bkz: ad aktarması)
    (bkz: mecaz-ı mürsel)*
    (bkz: değişmece)
  • benzetme amacı güdülmeden bir kavramın başka bir kavram yerine kullanılması.

    *sanatçı-yapıt:
    "bu hafta şükrü erbaş'ı okuyacağım" cümlesinde "şiirlerini" yerine kişinin adını kullanmak.
    "sürekli bülent ortaçgil dinliyorum" cümlesinde "şarkıları" yerine kişinin adını kullanmak.

    *parça-bütün:
    "ay yıldız göklerde dalgalanıyordu" cümlesinde bayrak yerine "ay yıldız" tanımını kullanmak.

    *bütün yerine parçayı anlatmak:
    "arkadaşım karşı apartmana taşındı" cümlesinde "daire" yerine binanın tamamının adını kullanmak
    "ellerine oje sürmüş" cümlesinde "tırnak" yerine, bağlı olduğu organın adını kullanmak.

    *içsellik-dışsallık:
    "odaya ayağını çıkarıp gir" cümlesinde "ayakkabı" yerine "ayak" kelimesini kullanmak.

    *eşya-insan:
    "basınımızın etkili kalemlerindendir" cümlesinde yazar yerine "kalem"kelimesini kullanmak.

    *neden-sonuç:
    "yağan bereket çiftçileri güldürdü" cümlesinde "yağmur " u neden "bereket"i sonuç olarak kullanmak.

    *yer-insan:
    "konuyu evle görüşeceğim" cümlesinde "aile bireyleri" yerine "ev" kelimesini kullanmak.

    *insan- yer:
    "bir süre bizde oturdu" cümlesinde "bizim ev" yerine "bizde" kelimesini kullanmak

    *kent-anlaşma:
    "sevr yenilgi, lozan kurtuluş" cümlesinde anlaşmalar yerine, yapıldığı yerin ismini kullanmak.

    *yön-ülke:
    "batı ırak'a ambargo uyguluyor" cümlesinde batı ülkerleri yeine batı kelimesini kullanmak,

    *yön-insan:
    "doğu'nun yatırıma ihtiyacı var" cümlesinde insanlar yerine doğu kelimesini kullanmak.

    *yön-bölge:
    "güney truizmle geçiniyor" cümlesinde güney bölgesi yerine güney kelimesini kullanmak.

    *başkent-yönetim:
    "atina ile ankara görüşmeler yapıyor" cümlesinde hükümetler yerine ülke adlarını kullanmak.

    gibi örnekleri vardır.
  • (bkz: metonymy)
  • (bkz: ad aktarmasi)
hesabın var mı? giriş yap