en önemli 100 çeviri
-
notos'un bu ay belirlediği tema. tam dedikleri gibi koleksiyonluk bir sayı.
-
listenin tamamı şöyledir:
1. kayıp zamanın izinde marcel proust, roza hakmen
2. don quijote cervantes, roza hakmen
3. ilyada homeros, azra erhat - a. kadir
4. ulysses james joyce, nevzat erkmen
5. odysseia homeros, azra erhat - a. kadir
6. yüzyıllık yalnızlık gabriel garcía márquez, seçkin selvi
7. ilahi komedya dante alighieri, rekin teksoy
8. niteliksiz adam robert musil, ahmet cemal
9. cyrano de bergerac edmond de rostand, sabri esat siyavuşgil
10. malte laurids brigge’nin notları rainer maria rilke, behçet necatigil – andreas tietze
11. mrs. dalloway virginia woolf, tomris uyar
12. körleşme elias canetti, ahmet cemal
13. gecenin sonuna yolculuk louis-ferdinand céline, yiğit bener
14. lolita vladimir nabokov, fatih özgüven
15. moby dick herman melville, mîna urgan - sabahattin eyüboğlu
16. kör baykuş sâdık hidâyet, behçet necatigil
17. gülün adı umberto eco, şadan karadeniz
18. küçük prens antoine de saint-exupéry, tomris uyar - cemal süreya
19. soneler shakespeare, talat sait halman
20. döşeğimde ölürken william faulkner, murat belge
21. vergilius’un ölümü hermann broch, ahmet cemal
22. ses ve öfke william faulkner, rasih güran
23. iskenderiye dörtlüsü lawrence durrell, ülker ince
24. kayboluş george perec, cemal yardımcı
25. kapital kark marx, mehmet selik-nail satlıgan-erkin özalp
26. dava franz kafka, kâmuran şipal
27. decameron giovanni boccaccio, rekin teksoy
28. suç ve ceza fyodor dostoyevski, hasan âli ediz
29. şato franz kafka, kâmuran şipal
30. binbir gece masalları, âlim şerif onaran
31. kavafis’ten yüz şiir, cevat çapan
32. minima moralia theodor adorno, orhan koçak-ahmet doğukan
33. devlet platon, m. ali cimcoz
34. hamlet william shakespeare, can yücel
35. kızıl ile kara stendhal, nurullah ataç
36. venedik’te ölüm thomas mann, behçet necatigil – andreas tietze
37. denemeler michel de montaigne, sabahattin eyüboğlu
38. sanatçının bir genç adam olarak portresi james joyce, murat belge
39. mesnevi mevlana, abdülbaki gölpınarlı
40. öyküler anton çehov, mehmet özgül
41. ulysses james joyce, armağan ekici
42. dublinliler james joyce, murat belge
43. robinson crusoe daniel defoe, akşit göktürk
44. çürümenin kitabı e. m. cioran, haldun bayrı
45. can andrey platonov, çetao kızılırmak
46. yüzüklerin efendisi j. r. r. tolkien, çiğdem erkal ipek-bülent somay
47. gargantua françois rabelais, sabahattin eyüboğlu- azra erhat- vedat günyol
48. mırıldandığım öyküler julio cortazar, tomris uyar
49. suç ve ceza fyodor dostoyevski, ergin altay
50. bahar noktası william shakespeare, can yücel
51. 1984 george orwell, celâl üster
52. foucault sarkacı umberto eco, şadan karadeniz
53. işte böyle dedi zerdüşt friedrich nietzsche, ahmet cemal
54. varolmanın dayanılmaz hafifliği milan kundera, fatih özgüven
55. öyküler edgar allan poe, hasan fehmi nemli
56. madam bovary gustave flaubert, tahsin yücel
57. karamazov kardeşler fyodor dostoyevski, nihal yalaza taluy
58. anna karenina lev tolstoy, ergin altay
59. çavdar tarlasında çocuklar j. d. salinger, coşkun yerli
60. harry potter j. k. rowling, sevin okyay- kutlukhan kutlu
61. sanatın öyküsü e. h. gombrich, bedrettin cömert
62. her boydan (derleme), can yücel
63. manila ıngeborg bachmann, ahmet cemal
64. sineklerin tanrısı william golding, mîna urgan
65. tristram shandy laurence sterne, nuran yavuz
66. ölen adam d. h. lawrence, bilge karasu
67. açlık knut hamsun, behçet necatigil
68. finnegan uyanması james joyce, fuat sevimay
69. dönüşüm franz kafka, ahmet cemal
70. evrenin yapısı lucretius, turgut uyar- tomris uyar
71. görünmez kentler ıtalo calvino, ışıl saatçioğlu
72. bir mayıs günü bırakıp gittin yannis ritsos, cevat çapan
73. ekmek arası charles bukowski, avi pardo
74. geceyarısı çocukları salman rushdie, aslı biçen
75. bir kış gecesi eğer bir yolcu ıtalo calvino, eren yücesan cendey
76. muhteşem gatsby f. scott fitzgerald, can yücel
77. ben bir başkasıdır arthur rimbaud, özdemir ince
78. pasajlar walter benjamin, ahmet cemal
79. yabancı albert camus, vedat günyol
80. yaşama uğraşı cesare pavese, cevat çapan
81. dörtlükler ömer hayyam, sabahattin eyüboğlu
82. bülbülü öldürmek harper lee, ülker ince
83. tractatus logico-philosophicus ludwig wittgenstein, oruç aruoba
84. görme biçimleri john berger, yurdanur salman
85. umut ilkesi ernst bloch, tanıl bora
86. kötülük çiçekleri charles baudelaire, sait maden
87. duygusal eğitim gustave flaubert, cemal süreya
88. masallar la fontaine, orhan veli kanık
89. oblomov ivan gonçarov, sabahattin eyüboğlu- erol güney
90. huzursuzluğun kitabı fernando pessoa, saadet özen
91. varlık ve zaman martin heidegger, kaan ökten
92. otobiyografi (neden, kiler, nefes, soğuk, çocuk) thomas bernhard, sezer duru
93. bulantı j. p. sartre, selahattin hilav
94. uyuyan adam george perec, sosi dolanoğlu
95. maldoror’un şarkıları comte de lautreamont, özdemir ince
96. oyunlar anton çehov, ataol behramoğlu
97. tanrıyı gören köpek dino buzzati, rekin teksoy
98. fransız teğmeninin kadını john fowles, aslı biçen
99. hernani victor hugo, cemil meriç
100. ethica baruch spinoza, çiğdem dürüşken -
iyi bir çeviri, ana dilinden yapılan çeviridir. üniversitede hem rusça derslerine, hem de türk dili derslerine giren kırgız kökenli bir hocamız bize rus klasiklerinin doğrudan rusça üzerinden çevirildiğini ve türkçelerinin, rusça olanları kadar çok iyi durumda olduğunu, bunun değerini bilmemiz gerektiğini söylemişti. türkiye'deki çoğu çevirinin çoğunlukla asıl dilinden değil, ingilizcesinden çevirildiğini göz önünde bulundurursak, önemini daha iyi anlayabiliriz sanırım. bu da böyle bir anektod olsun.
-
avi pardo ve ekmek arasının ortalamayı epeyce aşağı çektiği liste.
yerine yazılabilecek onca kitap var oysa. locus solus olabilir. şike -madde 22- levent denizci çevirisi olabilir.
nice başka kitap da bulabilirim onun yerine.
bir de çavdar tarlasında"nın adnan benk çevirisini tercih ederim kesinlikle. -
30. sıradaki binbir gece masalları çevirisinin listeye nasıl girdiğini merak ettim. çevirmen alim şerif onaran'ın başlığının ilk maddesine bir bakın siz de merak ederseniz.
çevirmen çok hacimli bu işi kendince büyük titizlikle yapmıştır, çeviri metninin dilbilgisi bakımından sorunlu olduğu da söylenemez. ancak masal dili diye bir şey vardır, kültürel çeviri diye bir şey vardır ve çevirmenin bunlardan haberi olmadığı âşikardır.
çevirmenin başlığında verilmiş örnekten gidersek: doğu ülkelerine ait hiçbir masalda kimse yaptığı sözleşmeyi notere gidip onaylatmaz. evet, bu batı dillerinde böyle ifade edilir (bu çevirinin kaynak metni arapça değildir, fransızca çevirisi üzerinden, ingilizce bir başka çeviriyle ve daha önceki kısmi türkçe çevirilerle de karşılaştırılarak yapılmıştır), ama türkçede ve hele eski devirlere ait masal dilinde yapılan bu iş, sözleşmeyi kadıya tescil ettirmektir. haydi tescil lafını eski buldunuz, kadıya gidip kayıt altına aldırtmaktır. bu çevirinin tamamı bunun gibi dilbilgisi bakımından doğru, ama kültürel bakımdan karşılığı olmayan ifadelerle örülüdür; üstelik bunların çoğu da bu örnektekinin aksine hiçbir tarih bilgisi bile gerektirmeyen basit masal ve gündelik dil kalıplarıdır.
çevirmen alim şerif onaran'ın belli bir alanda (sinema) birikimi zengin bir uzman olması ve bir yabancı dili bilmesi iyi çevirmen olmak için yeterli ve gerekli şartlar değildir. belli ki sinema alandaki birikimi ve itibarı bu çevirisini kabul ettirmesinin ve bastırmasının önünü açmıştır. ancak bu metnin bu şekilde basılmasına razı olan editörün de, bu listeye öneren ve alanların da mesleklerine ne kadar hâkim ve saygılı olduklarını gerçekten merak ediyorum.
çevirinin benim okumaya çalıştığım ve burada verilen örneği de içeren versiyonu 1990'lı yıllarda yapılan ilk baskısıydı. daha yakın zamanda yapı kredi yayınları gözden geçirilmiş yeni bir baskısını yapmış, onu görmedim. ancak yeni baskı bu kusurlarından arındırıldıysa, o çevirinin 2000'de vefat eden alim şerif onaran'a ne derecede ait olduğu tartışılır. -
naçizane fikrimle sadece klasik eserlerin önemini dikkate alan, ama çeviri kalitesini kıstas olarak almayan listedir.
klasik filoloji okurken homeros'un azra erhat çevirileri ile ingilizce çevirilerini orijinal eski yunanca metinle karşılaştırarak inceleme imkanı bulmuştum. bu çalışmayı yaptığımda da yirmi yıllık çevirmendim, amatör değil. azra erhat -a. kadir çevirileri orijinal metni manzum olarak türkçeye çevirerek önemli bir iş başarmıştır, fakat metni dönüştürürken homeros'un metninde önemli yere sahip ve sürekli tekrarlanan bir takım kavramları da silip atmıştır. en basit örnek olarak, homeros'un şiirinde ayrıntılı olarak verilen bir takım denizcilik birimlerini ve bazı soyut kavramları bu çeviri metinde kesinlikle bulamazsınız. açıkçası metnin bol dipnotlu ingilizce çevirisini elime alana kadar hiçbirinin metindeki varlığından haberim bile yoktu. ingilizce çeviriyi okuduğumda ise "benim türkçesinden okuduğum aynı metin miydi?" şaşkınlığına düştüm.
siyavuşgil'in cyrano çevirisi ise mükemmeldir. listedeki diğer değerli çevirmenlerin çabasını gözardı etmek amacında değilim, ama bu çeviriler ancak orijinal metinleri nedeniyle böyle bir listede yer alabilirler. yalnız en sondaki çiğdem dürüşken hocamızı tenzih ederim, orijinal metne zeval vermeden düzgün türkçeye çeviren nadir isimlerdendir.
can yücel'e laf söylemek haddime düşmez, ama hamlet çevirisi konusunda aynı fikirde olmamız mümkün değil: "to be or not to be" repliğini "bir ihtimal daha var, o da ölmek mi dersin" diye çevirmek kültürel bir dokunuş değil, zira kastedilen anlam bile ortadan kalkmış. bu türden abartılı yeniden yazımların (örneğin yine bir yaz gecesi rüyası'nın bahar noktası çevirisi) yazara ihanet olduğunu düşünüyorum.
gülün adı çevirisi için zaten şadan karadeniz başlığına bakmanız yeterli, dille savaşmaktan kitabı akıcı biçimde okuyamamıştık.
roza hakmen konusundaki yorumum içinse: #110679551
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap