endüstri mühendisliği

• birçok farklı alana yönelebilme esnekliği ve çok iyi iş imkanları sağlayan bir bölümdür. ama tarihteki en eski mühendislik falan degildir.
  
  (bkz: piramit)
  (bkz: mö2500)
  (bkz: inşaat mühendisliği)
  
  gelen mesajlar uzerine duzeltme: en eski muhendislik budur sudur tartismasi zaten cok anlamli degil; insaat muhendisligini sadece endustri muhendisliginden daha eski disiplinlere net bir ornek olarak verdim.
• üniversite öğrencisiyken bir amcayla aramda geçen muhabbet:
  
  amca: ne okuyorsun bakayım?
  
  ben: endüstri mühendisliği.
  
  amca: 2 yıllık mı?
  
  ben: yok amca 4 yıllık.
  
  amca: bizim yeğende endüstri meslek lisesinde okuyor meslektaş sayılırsınız :)
  
  ben: (bkz: tabi lan manyak mısın)
  
  tanım: mezun olduğum lisans bölümü.
• kendisi hakkinda bilgi kirliligi cok yuksek boyutlara ulasmis. o yuzden okuyan eden birisi olarak yazayim dedim. tercih edecek/etmeyecek arkadaslara da yardimi dokunur umarim.
  
  oncelikle sunu soyleyim. bu bolum 90'larin sonunda turkiye'de anlasilamayan bir sebepten oturu populerlesmeye basladi. oss/oys'de yuksek puan yapan ogrencilerin girmesiyle zeki ve boyle oldugunu gostermeyi seven, ve de dolayisiyla diger bolum ogrencilerini kizdiran bir ogrenci profiline sahip oldu. bundan sonrasi ise komedi. endustri muhendisliginin em'sinden anlamayan, bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olan insanlarin komik kacan soylemleriyle elestiriliyor. ogrenci profiline kizan adam bolumun muhendislik olmadigini soyluyor, bir tek turkiye'de oldugunu, amerika'da bulunmadigini soyluyor. hatta sozluk yazarlarindan, entrylerini hatirlayamasam da, em ogrencilerinin yazdigi ufak programlar yuzunden bolume sallayan adamlar bulunmaktaydi. neyse bunlari gecelim ve bilgi kirliligi yaratan elestirileri yanitlayalim.
  
  - em muhendislik degilki. iktisat/isletme'nin matematiklisi
  
  simdi size iki adet muhendislik tanimi yapayim:
  
  1. muhendis dedigin uretime girer. gomlegine makina yagi bulasir birader.
  2. muhendislik, uretim/ulasim/servis sektoru gibi endustrinin cesitli alanlarinda insanlar/sirketler'in karsilastigi problemleri matematiksel yontemlerle ele alir, modeller ve cozum onerisi uretir.
  
  eger muhendislik taniminiz 1 ise, evet em'lerin cogu zaman muhendislik yapmadigini soyleyebiliriz. eger muhendislik taniminiz 2'deki gibiyse em en saglam muhendislik alanlarindan biridir.
  
  - em sadece turkiye'de var. amerika'da esamesi okunmuyor
  
  em ve yogunlukla ele aldigi muhendislik araclarindan operations research, management science, statistics, systems engineering gibi alanlarda amerika'da zibille bolum mevcuttur. turkiye'de hatiri sayilir bir em bolumunden cikip iyi bir ortalama ve referansla bu okullara kapagi atabilirsiniz. amerika'daki saglam muhendislik okullarindan bir kac ornek:
  
  georgia tech, school of industrial and systems engineering: http://www.isye.gatech.edu/
  uc berkeley, department of industrial engineering and operations research: http://www.ieor.berkeley.edu/
  stanford, management science and engineering: http://www.stanford.edu/dept/msande/
  penn state, industrial and manufacturing engineering: http://www.ie.psu.edu/
  university of michigan, industrial and operations engineering: http://ioe.engin.umich.edu/
  university of pittsburgh, industrial engineering: http://www.engineering.pitt.edu/industrial/
  
  - napiyo simdi bu endustri muhendisleri?
  
  bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olmanin aci orneklerini bu sorunun asagilayici bir tavir icinde soruldugunda gorebilirsiniz. cevremde doktora yapan arkadaslarim, hocalarim ve kendimin calistigi bazi projelerden ornekler vereyim:
  
  1. us airways'in bilet fiyatlandirma ve overbooking diye tabir edilen normalden fazla bilet satma stratejilerinin belirlenmesi.
  2. intel'in 1000'lerle sayilan islemci urun katalogundaki urun taleplerinin tahminin yapilip, oldukca karasik uretim haritasinin basindaki degeri milyon dolarla olculecek "wafer" denen malzemelerin her gun kac tane uretime girmesi gerektigini belirleyen modelleri olusturmak.
  3. haitili depremzedeler icin yemek dagitimi planlanmasi.
  4. amerika'da bir amusement park'in simulasyonu, ve park icinde bulunan insanlarin daha cok zaman gecirmesini saglayacak stratejiler olusturulmasi.
  5. mayo clinicde ameliyatlarin ve ameliyat odalarinin cizelgelenmesi.
  6. cesitli kanser hastalari icin hastanin yasam kalitesini arttiracak tedavi surecleri planlanmasi.
  
  daha farkli seyler gormek isteyenler yukarida verdigim bolum linklerinden gidip yapilan arastirmalara gozatabilirler.
  
  - em'ler her seyi biraz biliyor ama hicbir seyi tam olarak bilmiyor.
  
  sunu acikca soylemekte fayda var. turkiye'de esamesi okunmayan bir universiteden mezun olursaniz, hangi bolumu okursaniz okuyun hic bir sey bilmemeniz icin bir engel yok. ama yukarida verdigim 6 ornek'teki research alt yapisini olusturacak yoneylem arastirmasi, istatistik ve olasilik gibi bilim dallarini kombine olarak bilen ve onu uygulamaya geciren em bolumunden baska birisi olamaz. eger us airways'in bilet fiyatlandirma stratejilerini belirleyebilecek olan adam, intel'in uretim planlamasinda calisabilecek olan adam isletmeci/makina/bilgisayar/elektronik muhendisi olabilseydi zaten em denen bolume ne gerek vardi?
  
  "her seyi biraz biraz bilme" konusuna geleyim. yukarida ornek verdigim 6 farkli uygulama alanina bakarsaniz uretim'den servis'e, saglik'tan eglence'ye kadar birbirinden farkli alan gorursunuz. bu alanlarda calisacak ve ileride calisma olasiligi olan adam'in nasil olmasini bekliyorsunuz ki? az biraz iktisat egitimi alacak, biraz kod yazacak, biraz da uretim islerini bilecek ki, is basa dustugunde 0'dan bir setup yapmak zorunda kalmayacak. ileride yonetici olursa cevresindeki calisma arkadaslarinin ne dedigini anlayacak. iletisimini kuvvetlendirecek. ha bu demek degildir ki bu adam bu farkli alanlardaki hepsini birden basli basina yapsin. ben misal tezimdeki calismalarim icin pek cok ufak program yazmaktayim. amiyane tabirle "biraz kodlama biliyorum". yazdigim kodu goren bilgisayar muhendisleri buyuk ihtimal dalga gecerler, ama isimi goruyor.
  
  - em bolumu teknik degil.
  
  bu teknik tanimi nedir ne degildir bilmiyorum ama zannediyorum burada bahsedilen hardcore matematik kullanimi. bu konuda bir doktora ogrencisi olarak agzimi acip gozumu yumabilirim. onun yerine bolumde alinan matematik egitimin nerede nasil kullanildigi konusunda ufak aciklamalarda bulunayim:
  
  calculus: her muhendisin ihtiyaci bu terane, en basit non-linear optimizasyon'dan tutun da kuyruk teorisindeki problemlere, envanter yonetimindeki modellere kadar pek cok alanda ise yariyor. temelini saglam kavramakta fayda var.
  lineer cebir: adam akilli bilmeden lineer/integer/mixed integer optimizasyon'un o'sunu yapamazsiniz.
  olasilik: stokastik process'lerin ve stochastic operations research'un temel diregi. anlamasi guc, uyulamasi tuhaf bir olgudur.
  dif: em'lerin cok yogun kullanmadigini dusunuyorum. stokastik process'lerde transient analysis denen bazi konularda kullanilmakta.
  istatistik: basta simulasyon olmak uzere bir em olarak uyguladiginiz yontemlerin ne denli iyi calisip/calismadigini bilimsel olarak test eder. kalite yonetiminin temelindedir.
  
  saygilar.
• aşağıdaki iki farklı kelime grubundan rasgele birer kelime seçilip birleştirildiğinde kelime öbeğinin 4 yıllık eğitimi boyunca herhangi bir ders konusu olabilme olasılığı %75 olan bölüm:^***
  
  operations
  production
  system
  manufacturing
  work
  quality
  strategic
  inventory
  resource
  
  management
  planning
  design
  research
  study
  control
  process
  systems
  engineering
• tekerlegi bulanlar basit makine biliminden yaralandigi icin en eski muhendislik makine muhendisligidir.
  
  edit: gerci atesi bulanlar kimya biliminden yararlaniyor, kimya muhendisligi en eskisi olabilir.
• endüstri mühendisleri berlin teknik üniversitesinin hazırladığı bir broşürde ördek olarak tasvir edilmişlerdir. uçabilirler, yürüyebilirler, yüzebilirler. ama hiç birini doğru düzgün yapamazlar.
• bu bölümü 4 sene okudum, iki sene de yüksek lisans yaptım, bir senedir de çalışıyorum. halen daha ne yaptığımı bilmiyorum.
• vay vay, işletmecinin matematik bileni, bilgisayarcının malzemeyi de tanıyanı, kağıt mühendisi, inşaatçının kız göreni, yedi fakültenin hükümdarı, fabrikanın koruyucusu, breaker of chains, mother of dragons... lan hakkında neler yazılıyor, insan gerçekten hayret ediyor.
  
  on yedi yıl önce mezun olmuş antika bir endüstri mühendisi olarak iş tanımını rahat rahat söyleyebilirim; sistem tasarlar. bu sistem iki makine arasındaki en verimli yol da olabilir, bir şehrin altyapı planı da, bir erp projesinin en sıkıntılı algoritması da olabilir, herhangi bir son mamulün kalıbındaki küçük bir düzeltme de.
  
  bunları gaipten sallamıyorum. gayri mütevazı birkaç örnek vereceğim, kusura bakmayın. üretim hattındaki ardışık iki makinenin giriş çıkışları arasına basit bir cam kabin yapılmasını sağlayarak ısıl işlem gören camların dayanıklılığının %40 artmasını^* sağladım. filistin'de görevdeyken gazze'nin su alt yapı planına sadece google haritalar yardımı ile birkaç revize önerip şehrin %80'ine tekrar su ulaşmasının hızlanmasına katkım olmuştu. ayrıca yeri gelmişken saygıyla anacağım şahane insan “sir can çoğun“ hocadan aklımda kalan imal usulleri ve malzeme bilgisiyle zaten ambargo yüzünden çok büyük malzeme sıkıntısı çeken şehirde yerel işçilerle tse standardında pvc boru yapılmasını sağlamıştık. başka, ülkenin en büyük erp projelerinin birkaçının^*** iş geliştirme, test ve entegrasyon aşamalarında görev yaptım. mesela yine, gecenin köründe evden çağrılıp makinenin altına girerek duran üretim bandını tekrar hayata geçirdim. bunları hep "merak etmem" sayesinde yaptım.
  
  velhasıl, teşbihte hata olmaz, endüstri mühendisi "akıllı mühendis"tir. asli görevi "telefon araması"dır^* ama internete de girer, kamerası da vardır, müzik de çalar. akıllı telefonun arama yapması için kameraya ihtiyacı yokken, iyi bir endüstri mühendisinin malzemeyi bilmek, kodlamadan anlamak, teknik resim okuyabilmek gibi yetkinliklere ihtiyacı vardır. üstelik, arama yapmak için kamera elzem değildir ama kameralı bir telefon sizin görüntülü konuşmanızı sağlar. iyi bir endüstri mühendisi de işte tam bu işe yarar.
  
  şimdi böyle yazdım ama bizim bölümün öğrencisi bebeler ve dahası bu bölümü düşünenler kendini hemen "iphone 11 sx duble plus" sanmasın. size ölümlü bir kulunuz olarak bir tavsiyem var;
  
  bölüm benim okuduğum dönemde fakültedeki okuması en kolay bölümdü, büyük ihtimalle hala da öyledir. eğer sınavı kazanıp girebilirseniz, kolaylıkla endüstri mühendisi diplomanızı duvarınıza asabilirsiniz. ama analitik düşünme yeteneğiniz sınırlıysa, problem çözmeyi sevmiyorsanız ve farklı disiplinlerde gelişmeye kapalıysanız endüstri mühendisliği yazmayın. bu kriterlerin ilk ikisi zaten eşyanın tabiatı gereği mühendislik kavramının elifbası ama disiplinler arası hem geçişkenlik hem de bağ kurma ihtiyacı diğer mühendisliklerde bu kadar baskın olarak gerekli değil. bir işletmecinin size bakınca "matematik bilen işletmeci" görmesi, bir makine mühendisinin sizi "makinecinin sözelcisi" olarak tanımlaması olması gereken zaten. eğer öyleyse bilin ki doğru yoldasınız. gerisi fasa fiso.
  
  bir inşaatçı veya elektronikçi size bakınca nefes alan bir canlı görecek.
  dikkatli olun :)
• makine muhendisligi kokenli biri olarak, bok atanlara bir cift lafim olacak muhendisliktir.
  
  is hayatinda en sevimsiz ve verimsiz insanlar baskalarinin meslek ve islerine surekli bok atan insanlardir. genelde de bu insanlar baskalarinin islerine burnunu sokmaktan kendi islerini de dogru duzgun yapamazlar.
  
  uretimde muhendis olarak calisip "satistakiler altinda arabayla gezsinler anca", "pazarlama dedigin ofiste sabah aksam geyik" "endustri muhendisligi muhendislik bile degil" diye konusup duran adamlar yillarini ayni pozisyonlarda gecirip; baska pozisyonlarin ne is yaptigini, nasil yaptigini anlamaya calisan, her meslegin iyi taraflarini ogrenmeye calisan insanlar takir takir yukselirken "herife bak beraber basladik ben burdayim adam genel mudur yardimcisi oldu. kesin tanidik var amk" diye aglarlar.
  
  adamlarin meslegine bok atacaginiza, madem o kadar kolay, siz de 2 gunde ogrenin, ya da gidin calisirken yuksek lisans falan yapin. baska mesleklere bok atarak kendi mesleginizin degerini arttiramazsiniz. hem sizin hem baskasinin meslegine hakim adam sizden her zaman daha degerli olur.
• endüstri mühendisi olan üretim şefine atarlanan makina mühendisi koşarak ekşi sözlüğe gelir, makina mühendisliğinin alt dallarından biridir yazar, egosunu rahatlatır, olur biter.