• 1976 haziran'ini temmuz'a baglayan gunlerde, fko'ye bagli militanlarin [bir grup alman rfa'cinin da destegiyle], tel aviv-paris seferini yapmakta olan bir air france ucagini, uganda'nin entebbe kenti havaalanina indirmeleri, sonrasinda israil'in hic beklenmedik bir operasyon ile 1 saat icinde, 1 asker ve 2 yolcu kaybiyla, tum militanlari olu olarak ele gecirmesi ile sonuclanan, insanin dudagini ucuklatan askeri operasyon. filmi de cekilmistir. filmin adi raid on entebbe.
    israil, teroristlerin yahudi olmayan yolculari salivermeleri ve hapisteki filistinli gerillalari salivermeleri icin kendilerine 48 saat sure vermeleri uzerine, muzakerelere baslamayi kabul ettiler zaman kazanmak amaciyla. bu arada israil ordusunun en secme 100 askeri hazirlandi, gizli bir misyonla uganda'ya dogru yola cikti. israil hukumetinin baskin planindan, ancak ucaklar yola ciktiktan sonra haberi oldu. gece yarisi saatlerinde entebbe havaalanina inen askerlerin, rehineleri kurtarmalari, 8 militani oldurmeleri sadece 58 dakika surdu. olayda tek olen asker, operasyonun basindaki komutan olmustur, ki o da sonradan israil basbakani da olan benjamin netanyahu'nun biraderi yonatan netanyahu'dur.
  • bunun muadili mısır komandolarının iki operasyonu vardır, italyan ordusu misali basında geyik malzemesi formatında anılır her uçak kaçırma eyleminde:

    19 şubat 1978: lefkoşe'nin larnaka havaalanı'nda, rum uçağını 11 mısırlı yolcu ve 4 kişilik mürettebatıyla rehin alan iki filistinli gerillaya mısırlı komandolar operasyon yaptı. rum yetkililerinden izin alınmadan yapılan operasyon sırasında rum askerleri ateş açtı. kargaşada 15 mısır askeri öldü, 15'i yaralandı. yolcular kurtuldu, korsanlar yakalandı.

    23 kasım 1985: mısır uçağı 97 yolcusuyla malta'ya kaçırıldı. la valetta havaalanı'nda mısır komandolarınca düzenlenen operasyonda ikisi korsan 60 kişi öldü.
  • olaydan 31 yıl sonra ortaya çıkan gizli belgelere göre israil istihbaratının uçak kaçırma planları hakkında bilgisi olduğu hatta entebbe havaalanı'nda keşif operasyonu dahi yaptıkları ortaya çıktı. bu olayla israil terör tehtidi altında olduğu tezini kuvvetlendirdi ve fkönün terörü desteklediğini kanıtlayarak uluslararası arenada yalnızlaşmasını sağladı.
  • tel aviv- paris seferi yapan bir air france uçağının fkö ve beider meinhoff ortaklaşa çalışması sonucu uganda nın entebbe havaalanına kaçırılması sonucu yapılan kurtarma operasyonu. ilk önce libya nın bingazi havaalanına inen uçak kaddafi tarafından yakıt ikmali yapılmasına izin verilerek idi amin in devlet başkanlığı yaptığı uganda ya indi ve burada bazı tutuklu teröristlerin salıverilmesi isteğiyle pazarlık başladı. ilk başta israil hükümeti pazarlığa yanaşmadı ancak verilen sürenin dolmasına yakın isteklerin yerine getirileceğini söyledi. bu sırada israil in seçkin bir komando birliği yaklaşık 4800 km lik bir uzaklığa asker kurtarma operasyonu yapmak için harekete geçmişti. böyle büyük ve tarihi bir operasyonu gerçekleştirmek için uganda, öncesinde bu havaalanını israilli mühendisere yaptırmış ve uganda ordusu israilli askerler tarafından eğitilmişti. burada şahsi fikrime göre uganda da böyle bir olayın olması ve sonrasında idi amin in başına bir şey gelmemesi çok ilgi çekicidir. bir başka iyi fırsat teröristlerin yolcuları israil vatandaşı olanlar ve olmayanlar diye ayırması israil li olmayanları salıvermeleriydi. böylece her türlü bilgiye rahatlıkla ulaşıldı. israil uçakları mısır, suudi arabistan ve sudan hava sahasıdna bulunan radarlara yakalanmamak için kızıldeniz üstünde yaklaşık 2000 km boyunca yaklaşık 30 metre yükseklikte uçtu. yapılan operasyon sonuunda benim bildiğim yolculardan ölen olmadı. sadece komandolardan israil in önemli bir devlet adamı olan benjamin netanyahu nın kardeşi öldürüldü ve dünya tarhinin en iyi kurtarma harekatı olarak yerini aldı.
  • 3 temmuz 1976 cumartesi gecesi gerçekle$mi$tir..
    * planlama a$amasında "operation thunderbolt" olarak adlandırılan, ancak operasyonda ölen tek israilli asker olan o zamanki sayeret matkal'ın ba$ı, balık burcu yonathan netanyahu'nun anısına "operation yonatan" olarak adlandırılmı$tır.
    * 27 haziran 1976 pazar, gece 00:30 sularında 244 yolcusu ve 12 mürettabatıyla atina'dan paris'e havalanan a300'ü kaçıran teröristler, (bir kadın rehineyi bırakmak ve yakıt ikmali yapmak üzere) uçağın rotasını bingazi'ye doğru çevirmi$ler ve bu libya $ehrinde yedi saat kalmı$lardır.
    * uçak 03:15'te entebbe uluslararası havalimanı'na varmı$tır.
    * uçaktaki 4 teröriste entebbe'de 3 ki$i daha eklenmi$tir.
    * talepleri, israil hapishanelerindeki 40 adet, kenya, fransa, isviçre ve almanya'daki 13 adet tutuklunun salıverilmesiydi.
    * tutsakların önemli bir kısmını bırakan teröristler, sadece israilli ve yahudi olanları rehin tutmu$ ve öldürmekle tehdit etmi$tir. ancak ba$ta kaptan michel bacos olmak üzere mürettebat uçağı terk etmemi$ ve yolcuların kendi sorumlulukları altında olduğunu belirtmi$tir.
    (devamı yakında..)
  • bu baskının en trajik yanlarından biri de uçağın kaçırılması sırasında diplomat olan oğluyla beraber paris'e gitmek üzere uçakta bulunan, rehinelerle teröristler arasında tercümanlık da yapan dora bloch adlı israilli(osmanlı hakimiyetindeki topraklarda doğmuş ve aynı zamanda da ingiliz vatandaşı da olan) yaşlı bir kadının, uçakta hastalandığı için kaldırıldığı hastanede bizzat idi amin'in emri üzerine güvenlik şefi tarafından infaz ettirilmiş olmasıdır. kadıncağızın cesedi aylar sonra bir şeker tarlasında bulunmuş. ayrıca baskın sırasında jean-jacques maimoni adlı genç bir rehine, israilliler tarafından terörist zannedilerek öldürülmüş; ida borochovitch ve pasco cohen adlı iki rehine de çapraz ateşte kalarak hayatlarını kaybetmişler.

    ayrıca yapılan kurtarma operasyonundan ziyade operasyon öncesi üzerinde tartışılan kurtarma planları epey ilginçtir.

    tel aviv-paris seferini yapan air france uçağı teröristler tarafından kaçırılıp önce libya lideri kaddafi'nin onayıyla bingazi'ye inerek yakıt ikmali yapar, daha sonra da yeniden havalanarak uganda'nın entebbe havaalanında 2 gün sürecek bir rehine krizine neden olur.

    arap ve alman teröristler; entebbe'ye herhangi bir uçak inmeye çalışırsa bütün rehineleri öldürecekleri tehdidinde bulunmuşlardır. ancak rehine krizi devam ederken saldırganları da iki kez ziyaret eden uganda devlet başkanı idi amin; afrika birliği örgütü'nün toplantısı dolayısıyla 2 günlüğüne mauritius'a uçacağından amin'in uçağı için bir istisna yapmayı kabul ederler.

    bu ziyareti haber alan israilliler; idi amin'in kullandığı uçağın benzerini temin edip amin'in başkanlık uçağını taklit ederler. paraşütçü birliğinden fizik olarak idi amin'e benzeyen bir asker bulunur. bu askerin vücudu siyaha boyanarak idi amin'in dublörü yapılacaktır. operasyonu yapacak diğer komandoların bir kısmı da vücutlarını boyayarak uganda askeri üniformalarını da giyip uganda askeri rolü yapmak için hazırlanırken bir başka grup askerin de amin'in filistinli korumaları kılığına girmesiyle birlikte sahte idi amin uçağı için iniş izni alıp operasyonu gerçekleştireceklerdi.

    risk yüksek olduğu için bu fikirden vazgeçilirken ikinci bir plan ortaya atılmış. buna göre de idi amin'in oğlunun uçak meraklısı olmasından faydalanılacaktır. bu bilgi israilliler'e idi amin'in yakın dostu olan israilli albay baruch bar-lev tarafından verilmiştir.(şu fotoğrafta idi amin ile moşe dayan el sıkışırken arkada duran kır saçlı adam baruch bar-lev'dir. bu fotoğrafta da ikili başbaşa keyifli bir sohbet ederken.)

    bar-lev sayesinde amin'in oğlunun çok istediği model olan tek kişilik bir uçak ayarlanarak bir kargo uçağı ile birlikte iyi niyet göstergesi olarak idi amin'e yollanacaktır. ancak uçakta sürpriz bir hediye(!) daha olacaktır; uçağa gizlenen israilli komandolar. bildiğiniz truva uçağı yani.

    ancak olası başarısızlık halinde; olaya idi amin'in oğlu da alet edileceğinden, amin'in tepki gösterip bütün rehinelerin öldürülmesine destek çıkabileceğinden endişe edilidği için bu plandan da vazgeçilmiş.

    daha sonra ilk planda tartışılan sahte konvoy fikrinin daha sade bir haline dönülerek gizlenmek için operasyonun gece yapılmasına karar verilir ve idi amin'in makam aracı olan siyah mercedes'in bir benzeri ve sahte filistinli korumaların kullanacağı 2 adet land rover hazırlanır. plana göre; 4 adet c-130 hercules uçağı entebbe'ye doğru uçaçak, öndeki uçak sürpriz bir saldırı için sahte konvoyu bırakacak ve arkasından gelen uçaklarla rehineler alınacaktı. entebbe havaalanının karartılmış olma ihtimaline karşılık c-130'lara o dönem henüz prototip aşamasında olan gece görüşü ekipmanları eklendi ve sina çölü üzerinde iniş denemeleri yapıldı. siyah mercedes'li sahte konvoy planlandığı gibi entebbe'ye inmeyi başardı. ancak gözden kaçan nokta idi amin'in makam aracını yakın dönemde değiştirip 600 pullman landaulet model, limuzin tipi başka bir beyaz mercedes kullanmaya başlamasıdır. ugandalılar da bunu fark edip konvoyu durmaya zorlayınca çatışma başlar. operasyon sırasında israil'in tek kaybı binyamin netanyahu'nun harvard'da felsefe eğitimi de gören ve asker arkadaşları arasında ''kılıcın ve kutsal kitabın adamı'' olarak adlandırılan kardeşi yonatan netanyahu olur; 5 asker yaralanır, 3 rehine operasyon sırasında ölürken yazımın başında belirttiğim dora block da hastanede infaz edilir. ''yıldırım operasyonu'' adı verilen bu operasyona daha sonra yonatan netanyahu'nun anısına ''mivtsa yonatan''(yonatan operasyonu) adı verilir.

    bu arada operasyon öncesinde teröristlerin serbest bıraktığı israilli veya yahudi olmayan 148 rehine, fransa'da fransız ve israilli istihbarat birimleri tarafından ortak sorguya alınmış. hatta havaalanı ve korsanlarla ilgili detaylar alabilmek için bazı rehinelere hipnoz ve yalan makinesi gibi yöntemler uygulanmış. amaç olası bir kurtarma operasyonunda hatayı en az indirmek. bu arada entebbe havalimanı'nı israilli bir firma inşa etmiş ancak daha sonra bir başka italyan firması tarafından restorasyon çalışmaları yapıldığı için israilli firmanın elindeki planların güncellenmesi için italyan firmasına da sızılmış.

    ilginç noktalardan biri de; yine richard deacon'ın ''israil gizli servisi'' adlı kitabında yazanlara göre; israilli yetkililerin kurtarma operasyonundan önce hem israil devleti'nin hem de idi amin'in yıldız haritalarını incelettirip kurtarma operasyonunun olumlu sonuçlanabileceğine kanaat getirmiş olmaları. sonuç ''siki tutarak giriyoruz entebbe'ye!'' de çıkabilirdi mazallah! *(yazar notu: istihbarat servisleri bu astroloji, yıldız falı vs. işlerle zannedildiğinden daha ilgili. mesela cia de güney vietnam'da ortak hareket etmek istediği devlet başkanı ngo dinh diem için yıldız haritaları çıkartmış, daha sonra da basında vietnam'ın geleceğinin diem'le çok parlak olduğuna dair haberler yaptırmış. gerçi daha sonra diem'e karşı darbeyi destekleyip adamın kardeşiyle beraber infaz edilmesine göz yumdular ama o kadarcık olur *!)

    entebbe olayı'ndaki air france'a ait airbus a300 tipi uçak(yazar notu: tarihte kaçırılan ilk air france uçağı budur. daha sonra 1994'te bir başka air france uçağı bu kez cezayirliler tarafından kaçırılmıştır.) uzun yıllar boyunca entebbe havaalanı'nda sergilendi. hatta 1999'da öcalan'ı türkiye'ye getirmek için kenya'ya giden mit ekibinin bulunduğu uçak da uganda'nın entebbe havaalanında entebbe baskını'ndaki uçağı gören bir yerde bir süre bekledikten sonra ekip, victoria gölü civarındaki bir otelde konaklayıp kenya'ya geçmişti. ayrıca israilliler entebbe'deki kurtarma planının istihbarat ayağını kenya üzerinden yürütmüş; kurtarılan rehineleri taşıyan uçak hem nairobi'de yakıt ikmali yapmış, hem de havaalanında kurulan sahra hastanesinde rehinelere ilk tıbbi müdahale yapılmıştır. mossad da buna karşılık çin gizli servisi'nin afrika'daki faaliyetlerinin raporlarını kenyalılar'la paylaşmıştır. bu şekilde başlayan dostluk sayesinde mossad'ın kenya'ya yerleşmesi yıllar sonra öcalan'ın kenya-muthaiga'daki yunan büyükelçilik rezidansı'nda kaldığı günlerde israilliler tarafından da tespit edilmesine kadar uzanacaktı.(yazar notu: öcalan'ın kenya'dan getirilmesi sırasında mossad'ın suriye, rusya ve kenya'da öcalan'ın yerini tespit etmek dışında önemli bir rolü yoktu, kamuoyunda konuşulanların aksine. zaten suriye ve rusya'daki yerlerini yetkililerimiz de biliyordu, kenya'yı da israilliler'den önce amerikalılar iletmiş ilk olarak.) idi amin de kenya'nın israil'e yaptığı bu yardıma sinirlenip uganda'da yaşayan bütün kenyalılar'ın öldürülmesi emrini verince 250 civarı kenyalı öldürüldü, diğerleri ise canını kurtarmak için ülkeden kaçmayı başardı.

    idi amin de gerçekten ayrı bir vakaymış bu arada. havaalanındaki rehineleri ziyaret ettiği sırada rehinelerden biri ''sayın başkan'' diyerek kendisine seslenince ''ben ekselansları, mareşal, doktor, tanrı tarafından sizin kurtarıcınız olarak yollanmış başkan idi amin dada'yım!'' diyerek kadını terslemiş. ''ekonomistim!'' demeyi unuttu herhalde ama kesin ekonomistlik de vardır. *

    son olarak dikkat çekici birkaç bilgi daha vereyim; bu operasyonu israil'deki karargahtan idare eden komutan olan yekutiel adam(lakabı da ''kuti'' bu arada, evcil hayvan ismi gibi * ); ilerleyen yıllarda mossad başkanı olarak atanır ancak aşırı sağcı fikirleri yüzünden mossad'da oluşan endişe, kendisinin 1982'deki lübnan işgali'nde bir filistinli militan tarafından öldürülmesine kadar uzanır. ''hile yolu'' adlı kitabıyla tanınan eski mossad ajanı victor ostrovsky; bir röportajında yekutiel adam'ın bizzat mossad organizasyonuyla, teşkilatın başına geçmemesi için ortadan kaldırıldığını iddia ediyor. bu arada ölümünden sonra adam'ın ismi, sayeret matkal komandolarının eğitim gördüğü israil ordusu kontrterör merkezine verilmiştir. yine kurtarılan rehineleri taşıyan c-130 hercules one tipi kargo uçaklarının birinin komutanı, molla mustafa barzani'nin peşmergelerini de eğiten mossad ekibinden biri olan uri sagi'dir.

    bu konuda çekilen birkaç filmi izleme fırsatım olmadı maalesef ama dikkatimi çeken nokta operasyonun hemen ardından, 2 yıl içinde, biri televizyon filmi olarak üzere bu operasyonla ilgili 3 film çekilmiş olması. bu da israilliler'in ''lohamah psichologit'' dedikleri psikolojik savaş ve propaganda unsurlarını ne kadar ustaca kullandığını gösteriyor bir kez daha.

    edit: foto linkler'i yenilendi.
  • istihbarat nasıl elde edilir, operasyon nasıl planlanır ve gerçekleştirilir sorularının cevabıdır.
    malesef biz hala bir uçağımız düştüğünde nasıl düşürüldüğünü aylar geçmeden anlayamayacak kapasitede iken elin oğlu bambaşka bir ülkede böylesine başarılı bir operasyon yapma kapasitesine - istihbarat paylaşma becerisine 70ler de kavuşmuş.
  • belgeselini hassiktirlerle izlediğim baskın. hani israil'in böyle bir seyden haberi var mıydı yok muydu bilmiyorum ama saglam iş çıkarmışlar.
    yanlız silahla 4 yolcu uçağa binecek
    4 tane israil ucağı uganda'ya inecek
    düşman ülkelerinin üzerinden geçecekler
    yolda patır pıtır askerleri öldürecekler
    teröristler eyleme geçmeyecek..ölümü bekliyorlar
    ugandalı askerler sayıca cok olmasına ve güçlü silahlarla olmasına rağmen sadece bir asker ölecek
    ölen askerde operasyonun basındaki adam olacak
    tüm operasyon 59 dakika da gerçekleşecek
    yaslı bir kadın 74 yaşındaki kadını oğlu ölüme terkedecek
    israil askeri yanlışlıkla bir genc israilliyi vuracak
    gavatlığı 7 cihana nam salmış uganda lideri sessiz kalacak

    senaryo yazarlığı giriş dersinin amentüsü olur...
  • dün 44. yıldönümü olan 20. yüzyılın en büyük istihbarat ve askeri taktik operasyonlarından biri. 27 haziran 1976’da tel aviv, atina, paris seferini yapan ve 260 kişinin bulunduğu uçak filistinli ve alman teröristler tarafından kaçırılmış ve bütün olaylar gelişmeye başlamıştır.

    uçak yakıt ikmali için önce libya'ya, ardından uganda'nın entebbe şehrine gider ve burada uçağa giren 3 teröristle birlikte toplam 7 kişilik bir terör hücresi oluşur. burada uçaktaki rehine sayısı 106'ya düşüyor; çünkü yahudi olmayan herkes tahliye ediliyor. uçakta sadece israil vatandaşı olmasa da yahudi olanlar ve inmeyi reddeden uçak mürettebatı kalıyor. israil, kenya, fransa, isviçre ve batı almanya'da bulunan 53 filistinli teröristin serbest bırakılması için görüşmelerin başlaması talebi iletilir.

    4 temmuz'da ise israil komandoları şaşkınlık verici bir kurtarma operasyonu başlatır. operasyonun şaşırtıcı tarafı ise uganda hükümetinin teröristleri desteklemesi ve askerlerin uçağı koruması. bu süreçte israil hükümeti müzakerelere başlar; ancak serbest bırakılan rehinelerle görüşülüp hemen havalimanı krokisi, askerlerin yerleşimi ve teröristlerin fiziksel özellikleri gibi detaylar ortaya çıkartılır. uganda sınır komşuları operasyon için israil'e destek vermiyor olmasına rağmen, kenya havalimanını israil ordusuna açar ve operasyona onay verir.

    53 dakika süren operasyon kargo uçağı kamuflesiyle başlar ve uçaktan inen zırhlı araçlardaki israilli 100 komando iner. bu sırada hızlıca rehinelerin tutulduğu salona ilerlenir ve askerler ibranice rehinelere israil devletini temsil ettiklerini ve hemen yere yatmalarını emreder. bu emir nedeniyle rehinelerin zarar görmesi minimal seviyede tutulmuştur ve çatışmalarda 45 uganda askeriyle birlikte teröristler öldürülmüştür. saldırıları engellemek için bir adet uganda savaş uçağı da imha edilmiş ve hemen kargo uçağına bindirilen rehineler 1 saat bile geçmeden kurtarılmış ve israil topraklarına bırakılmıştır.

    bu süreçte sadece 1 israil askeri keskin nişancı kurşunuyla hayatını kaybetmiş ve 4 rehine çeşitli nedenlerle yaşamını yitirmiştir. bu denli büyük bir kurtarma operasyonunun, bir ordu korumasında olan teröristlere karşı böylesine az hasarla atlatılmış olması da tarihe geçmiştir.
  • sanılanın aksine uçağı kızıl ordu fraksiyonu değil revolutionare zellen ve pflp ye mensup militanlar kaçırdı.sayeret matkal adındaki israil özel birliğin kurtarma operasyonu başarıyla sonuçlanmasına rağmen timin başında bulunan yonatan netanyahu ölmüştür.

    hazır baskından bahsediyorken radikal sol örgütlerin imza attığı bir diğer önemli eylem olan opec baskını nıda unutmamak gerekir bence.

    konuyla alakalı simalara gelirsek.

    (bkz: wadie haddad)
    (bkz: brigitte kuhlmann)
hesabın var mı? giriş yap