amerika birleşik devletleri

• abd 188.592 vaka sayisi, 4.055 olu sayisi ile su an dunyada ilk sirada. peki, dunyanin en zengin ulkesinden biri de olsaniz bu olcekteki pandemiye karsi hazirlikli olamiyor musunuz? yoksa alinabilecek onlemler vardi ama siz mi almadiniz?
  
  2016'da abd'nin ebola gibi bir salgina hazirlikli olmadigi ortaya cikinca pentagon'dan white house'a transfer olan national security aide christopher kirchhoff'e ebola'dan ogrenilen dersler (lessons learned study on ebola) raporu hazirlama gorevi verildi. raporda ppe (personal protective equipment), dezenfeksiyon ve karantina altina alinanlar icin sosyal hizmetlerde eksiklikler oldugu, minumum planlamanin ebola'dan cok daha buyuk veya iki kat daha zor bir salgin soz konusu oldugunda yeterli olmayacagi soylendi.
  bunun ustune obama, donemin chief of staff'i ron klain( ebola czar) tarafindan yonetilen ebola task force kurdu ve kongre, abd ve bati afrika'daki ebola tedavisi ve onleme cabalarini odemek icin $5.4b emergency fund ayirdi. klain'in obama'ya baskisi sonucu gelecekteki salginlara hazirlanmak ve bunlarin pandemi haline gelmesini onlemek icin obama wh'da sadece bununla ilgilenen bir ofis (directorate for global health security and biodefense) kurdu. ofis yetkililerince 69 sayfalik 'playbook for early response to high-consequence emerging infectious disease threats and biological incidents' kilavuzu hazirlandi.
  trump'in secilmesinden sonra obama ofisinden yetkililer inauguration'den 7 gun once trump yonetimini bu kilavuzun varligindan haberdar edip hem kilavuzun hem de stratejilerin gelistirilmesi gerektigini soylediler ama trump yonetimi uyarilari gormezden gelerek kilavuzu rafa kaldirdi. tom bossert'in basinda oldugu obama'nin kurdugu ofis 2018'e kadar faaliyette kaldiysa da 2018'de bolton national security advisor oldugunda bu ofisi dagitma karari aldi. ron klain bu kararin getirecegi sonuclar konusunda herkesi uyardiysa da ise yaramadi.
  bolton ofisi dagitmakla kalmayip pandemi ve biyolojik saldirilara karsi savunma stratejisi cagrisi yapan tom bossert'i de kovdu. bunlara neden olarak national security council'in paraya ihtiyaci oldugu ve federal government'i kucultmek gerektigi soylendi. ayni nedenlerle
  cdc ve nih'in butcesini kesmeyi de onerdiler ama kongre izin vermedi.
  
  2019'da department of health and human services tarafindan 'crimson contagion' ismi verilen kurgusal bir pandemi senaryosu hazirlanip ocak ve agustos aylari arasinda dort asamada oynandi. bu senaryoya gore cin'i ziyaret eden 35 turist grubu cin'deki grip salginina yakalandi. cesitli solunum semptomlari ve yukselen ates sikayetleri ile birlikte cin'den avustralya, kuveyt, malezya, tayland, ingiltere, ispanya ve abd'ye uctular. turist grubundan chicago'lu 52 yasindaki bir adam eve dondugunde halsizdi ve kuru kuru oksuyordu. ayni gun 17 yasindaki oglu chicago'da halka acik bir etkinlige gitti ve abd'deki hastalik zinciri basladi. 47 gun sonra ise who salgin ilan etti ama artik cok gecti cunku 7.7 milyon insan hastaneye kaldirildi ve 586 bin kisi oldu. 110 milyon amerikalinin ise gelecek gunlerde hastalanmasi bekleniyordu.
  cdc social isolation icin kilavuz kurallari yayinlayip ofis calisanlarina evden calismalarini soyledi, eyaletlere okul acilis tarihlerini ertelemelerini tavsiye etti. antiviral ilaclarin, kisisel koruyucu ekipmanlarin ve solunum cihazlarinin eksikligini gidermek icin washington'a cok sayida sikayet gittiginde ortalik karisti. eyaletler federal government'in farklı birimlerinden cesitli seyler talep etmeye basladilar ve burokratik kaosa yol actilar.
  bu senaryonun sonunda hazirlanan ve 'not to be disclosed' olarak isaretlenen
  taslak raporda tedavisi olmayan bir virus karsisinda federal fon kaynaklarinin yetersiz kalacagi, defense production act'in nasil uygulanacagi konusunda karisiklik olacagi, personal protective equipment, drugs ve solunum cihazi shortage'i yasanacagi, bunlari hizli bir sekilde uretecek araclara sahip olunmadigi, bunlarin yurt disindan gelecegi goz onune alindiginda uzun bir sure tibbi malzeme eksikligi cekilecegi soylendi.
  
  yani federal hukumet olasi bir pandemide yasanacaklar konusunda hatri sayilir bir bilgiye sahipti. onlem alabilirdi, almadi. hazirlik yapabilirdi, yapmadi. ustune trump yonetimi corona'nin boyutunu ciddiye almadi. trump "this is like a flu. it’s going to disappear. one day, it’s like a miracle, it will disappear." diyerek virusu kucumsemeye ve onemsizlestirmeye devam ederek halki yanlis bilgilendirdi. guney kore'nin bir haftada yaptigi test sayisi 66 bin iken abd'de test kitlerinin hatali olmasi ve yeterli sayida test kiti olmamasi sebebi ile bu sayiya ulasmak yaklasik 3 hafta surdu. trump sureci iyi yonetemedigini ve beceriksizligini kabul etmek yerine her narsisistik kisilik bozukluguna sahip bireyin oynadigi blame game'i oynayarak sucu cin'e atti. ekonomik basariyi olumsuz yonde etkileyebilecek her seyi kabul etmekten kacti.