istanbul

• pierre loti’ye göre türkler tarafından enfes ve eşi bulunmaz bir şekle dönüştürülen, bu yüzden türklere minnettar olunması gereken şehirdir.
  
  “türklere karşı minnettar olmalıdır. istanbul’la edirne’yi herkesin bildiği o enfes beldeler şekline onlar soktular. eğer onlar olmasaydı, lalettayin bir boğazdan ibaret kalacağı muhakkak olan boğaziçi’ni, her iki sahilince dağıttıkları harikulade güzelliklerle; saraylar, camiler, akıp giden sulara yarı yarıya batmış esrarengiz edalı kâşanelerle, dünyada misli bulunmaz bir levha şekline onlar dönüştürdüler. o süratli, gürültülü sularının üstüne o kadar güzellikleri; kayıkçıların parlak kisveleri, binlerce altın yaldızlı kayıklarla kıçları şatolar gibi yükselen büyük yelkenlilerin o tatlı zarafetlerini hep onlar yarattılar. bütün bunları bugün ecnebiden ve rum, ermeni, yahudi gibi osmanlı halklarından bir takım insanların tahribatıyla ne kadar berbat olduklarını bilmez değilim. hâlbuki oraya gelip yerleşen ve anlaşılmaz bir garabetle her biri kendi menfaatine çalışarak yavaş yavaş bütün bu letafeti zevale erdiren bu anasır, bir taraftan da aynı letafetten biraz bir şey anlar gibi olmuşturlar. çünkü kendileri de o cereyana kapılmıştırlar. sakın, islam merkezlerinin bu bitmez tükenmez cazibesi türkler gittikten sonra da devam edecek zannolunmasın; hayır, bütün bu cazibeyi onlar geldikleri zaman getirmişlerdi ve hiç şüphesiz ki kovulacakları o uğursuz günde de yine beraber götüreceklerdir.” (pierre loti, türkler ve ermeniler, s. 11)