borsaya başlayacaklara öneriler

• 10 senelik uzun vade yatırımcısı olarak ben de, baslamayı dusunen arkadaslara bazı başlangıç seviyesinde tavsiyelerde bulunmak istiyorum:
  
  1) öncelikle başlamayı düşünenlere orta vadeli (benim için 1-2 yıl) veya uzun vadeli (5-10 yıl) yatırım felsefesini öneririm. kısa vadeli yatırımlar birkaç istisna hariç genelde hüsranla biter.
  
  2) elinizde birikmiş ana paranız varsa, bence (bakın bence diyorum), mart-nisan 2020 dönemindeki ciddi geri çekilme gibi firsatlar olmadıkça, tek seferde tüm paranızla yatırım yapmayın. unutmayın vadeniz ne olursa olsun mal alıştan kazanılır.
  
  3) bir sonraki düşüşün ne zaman olacağını bilemeyeceğiniz için en güvenli yöntem aylık alımlar yapmaktır. mesela yatırım yapmak için elinizde 50.000-250.000 nakitiniz mi var? bunu en az 12 parcaya bölün ve her ay belirlediğiniz hisselerden almaya başlayın. aylık alım size alım yapacağınız vadede yükseliş ve düşüşlerin ortalamasını yakalama şansı verir.
  
  4) peki hangi hisseleri alacağız. ben şahsen portfoyumun kabaca yarısını hali hazırda büyümüş, belli piyasa değerine ulaşmış ve temettü veren şirketlerden oluşturmuştum. kalan yarısı ise büyüme hikayesi olan daha düşük piyasa değerli ve daha hızlı büyüyeceğini düşündüğüm şirketler.
  
  5) hisse seçimi yaparken detaylarda bogulmadan once bir etrafınıza bakın. dünyada türkiyede neler oluyor anlamaya çalışın. kıraathane önünde oturan kasketli emmiler gibi uzun uzun ufka bakın ve düşünün. mesela corona dönemini ele alalım. corona bir salgın hastalık, insanları eve hapsetti. bu ekonomiyi nasil etkiler?
  
  öncelikle ilaç hisseleri olumlu etkilenebilir...insanlar asla yemeden içmeden kesilmez. hatta tüm gün evde daha da çok yiyebilirler. gıda, hazır gıda ve konserve üreten şirketler avantajlı olabilir değil mi?
  
  peki bu gıda maddelerini nasil alacağız? malum insanlar evden çıkamadı. tabi ki marketlerden. peki en avantajlı market hangisi? internetten alımı ve eve teslimi mümkün kılan market zinciri olabilir mesela.
  
  daha da derin düşünelim, evlere gida siparişi veriyoruz peki bunlar neyin içinde geliyor? evet ambalajlama sektörü :) mutlaka onlarda olumlu etkilenmiştir.
  
  şimdi kabaca 1 şubattan bugüne bu sektörlere ait bazı şirketlerin 5 aylık getirilerine bakalım
  
  deva holding (ilaç): 75%
  eczacıbaşı (ilaç): 42%
  
  migros (market): 40-45%
  bim (market): 39%
  
  olmuksan (ambalaj): 36%
  
  peki coronadan sonra ne olabilir? hayat normalleşmeye başladıkça? ben işin uzmanı değil sadece basit sade bir yatırımcı olarak ertelenen taleplerin yavaş yavaş satınalınacağını (beyaz eşya, otomotiv), inanilmaz düşük faizlerle konut sektorunun canlanacağını (gayrimenkul yatırım ortaklıkları), toplu taşıma yerine bireysel araç kullanımının tekrar yükselişe geçeceğini (akaryakıt), online ticaretin büyümeye devam edeceğini görebiliyorum.
  
  yukarıdaki getiriler neredeyse yarım yıl bile olmayan bir süre için hiç fena değil. fakat bu sektörlerde faaliyet gösteren tüm şirketler için getiriler bu kadar iyi mi oldu? bakmadım ama muhtemelen hayır. işte bu noktada hisse seçimi devreye giriyor.
  
  6) işin en zor kısmı şirket seçmek daha doğrusu seçebilmek. bu nokta, yatırımcı adayının kendini geliştirmesi gereken en önemli nokta. bu aşamada bazı temel bilgileri edinmeniz gerekecek. çok aşırı detaylı olmada bilanco okumanız gerekiyor. bilançolar sanıldığı gibi aşırı karmaşık yapılar değiller. mesela işbu entrynin yazıldığı tarih itibariyle 2020'nin 1. çeyrek sonuçları geldi.
  
  iş yatırım websitesine girin ve analiz sekmesi altından mali tablolarını görmek istediğiniz şirketi seçin.
  
  https://www.isyatirim.com.tr/…sayfalar/default.aspx
  
  burada kutular çıkacaktır. ordaki kutuların ilkini 2020 / 3 aylık (yani birinci çeyrek), ikinci kutuyu 2019 / 3 aylık seçerseniz 2020 yılının ilk çeyreği ile 2019 yilinin ilk çeyrek rakamlarını karşılaştırırsınız. burda kabaca iki çeyrek arasında satışların, net karın, esas faaliyet karının, favök, borçların vs... artma azalma durumlarını görebilirsiniz.
  
  bu noktada sadece 2020 ve 2019 ilk çeyreklerini karlıştırmak tabi ki yeterli değildir. zaten diğer kutularda bunun için var. 2020'nin ilk çeyreği ile bir önceki çeyreği (yani 2019 / 12) de hatta daha önceki yillar da karlılaştırılmalı ve kar / borçların uzun vadeli seyri izlenmeli. karlar, satışlar artma, borclar ise azalma trendinde ise ne ala :)
  
  şirket seçimi yaparken borsa istanbuldaki tüm şirketleri incelememiz beklenemez doğal olarak. en başta 10-15 şirket belirlenip bunlar özelinde bir inceleme yapıabilir. yatırımcı adayına mutlaka ama mutlaka araştırmak istediği şirketlerin faaliyet raporlarını okumasını tavsiye ediyorum. bu faaliyet raporları, borsaya acık tüm sirketlerin internet sitelerinde "yatırımcı iliskileri" sekmesi altında bulunur. bu şirketler genelde mevcut durumlarını, kısa ve uzun vadeli planlarını, bekledikleri gelişmeleri ve hedeflerini bu faaliyet raporlarında ve yatırımcı sunumlarında ortaya koyarlar. sizin aylarca zaman harcayıp bulamayacağınız bilgiler, bu 20-30 sayfalık raporlar içinde kompakt bir şekilde size sunulur.
  
  7) çarpanlar
  isyatırım websitesinin analiz sekmesinde herhangibir hisseye tıkladığınızda karşınıza çıkan ilk sekmede finansal oranlar gözünüze çarpabilir. bunların en yaygın kullanılanlarından bazıları şunladır:
  
  *f/k: fiyat kazanç demek. hisse senedi fiyatının, hisse başına kar rakamına oranıdır. hisse senetlerindeki f/k oranı bize yatırımımızın kendisini amorti edeceği süreyi verir ve bu oran ne kadar düşük olursa hisse için ödenen paranın geri dönüşünün o kadar kısa olduğunu gösterir. sektör ve şirketler bazında değişsede ortalama "10" civarı f/k normal kabul edilir. bu noktada her düşük f/k'li şirket ucuz, her yuksek f/k li sirkette kesin pahali demek mümkün değildir. şirketin hikayesine bakmak, derinine inmek lazımdır.
  
  *pd/dd: piyasa değeri defter değeri oranı. şirketin piyasa değeri ile muhasebesel değerini karşılaştırmak için kullanılır. pd/dd'nin 1'in altında olması şirketin tüm net varlıklarının oldugundan daha az fiyatlandığını gösterir.
  
  *özsermaya karlılığı: net karın öz sermayaye oranıdır ve benim için en önemli seçim kriterlerinden birisidir. bunun yüksek olması makbuldur :) tercihen 25% üstü olan şirketler radarıma girer
  
  *net borç / pd: net borcun şirketin piyasa değerine oranıdır. eee tabiki düşük olması beklenir ki şirket finansal borcların ve faizlerin altında ezilmesin.
  
  8) sonuç
  *aylık alım yapmak
  *ihtiyacın olmayan parayla yatırım yapmak
  *riski bölmek adına tercihen farkli sektör ve farkli holdinglerin hisselerini almak
  *bol bol faaliyet raporu okumak. yalın ve herkesin anlayabileceği sadelikte kaleme alınan faaliyet raporları, radarınıza aldığınız şirketlerin hikayelerini öğrenebilmek için çok ama çok önemli.