yirminci yüzyıl biterken türkiye
-
yirminci asır ülkemizin kurulduğu ve dünyanın köklü değişimler yaşadığı bir yüzyıl oldu. tarihsel birikim yirminci yüzyılın ve aynı zamanda ikinci binyılın sonundaki atmosferi belirlerken günümüz dünyasını ve türkiyesini de şekillendirdi. bu nedenle yirminci yüzyılın son on yılını hatırlamak, doksanlı yıllarda nasıl bir türkiye olduğunu anlamak, günümüzü ve geçmişi kavrayabilmek için ömemlidir. o yılları, yirminci yüzyılın son kısmı olduğu kadar, yakın türkiye tarihini özetleyen ve günümüzdeki gelişmeleri de temelden etkileyen bir dönem olarak görmek gerekir.
doksanlı yıllarda nasıl bir günlük yaşam vardı, insanların gözünde dünya nasıldı, ne yenir, ne içilir, ne dinlenir, ne izlenir, ne okunur, nasıl düşünülür, nasıl hissedilir bunu anlayabilmek, bu konuda bir fikir edinebilmek için o yıllara bir göz atalım. günlük hayatı ilk etkileyen faktör ekonomi olduğundan ilk etapta özet olarak o dönemin ekonomisini mercek altına alalım. işte yirminci yüzyılın ve ikinci binyılın son yılında dünyanın en büyük 18'inci ekonomisi olan türkiye'nin genel tablosu:
-gayri safi milli hasıla: 200,5 milyar usd (1998 dönemi nihaî verisi)
-kişi başına gsmh: 3160 usd
-büyüme oranı: %3,9
*(http://www.unescoetxea.org/…conomic/gnp/databig.htm)
-enflasyon oranı (1999 ortalaması): %64,7
*(https://www.inflation.eu/…nflation-turkey-1999.aspx)
doksanlı yıllar, turgut özal'ın öncülüğündeki hükümet döneminde, 1989 yılında dışa açık sermaye hareketlerinin serbest bırakılması sonucunda ekonominin sıcak para hareketlerinden yoğun şekilde etkilendiği, tansu çiller'in başbakan olduğu dönemde alınan 5 nisan 1994 kararları sonrasında büyük bir ekonomik krizin patlak verdiği, mart 1995'te aet ile gümrük birliği anlaşması'nın yapıldığı, ekonominin yüksek enflasyon ve orta gelir tuzağı sarmalından bir türlü kurtulamadığı, büyümeyi finanse etmek için yoğun şekilde kaynak arayışının söz konusu olduğu, bunun için sık sık imf'nin kapısının çalındığı, kayıt dışı ekonominin etkisiyle devletin vergi gelirlerini arttırmakta sorun yaşadığı bir dönem oldu.
seksenli yılların sonunda kendini yeniden hissettirmeye başlayan yüksek enflasyon sorunu bu dönemde de devam etmiş, özellikle 1996 yılında erbakan'ın liderliğinde kurulan refahyol hükümetinin uyguladığı para ve maliye politikaları enflasyonist eğilimi güçlendirmiş, 1997 yılında kurulan mesut yılmaz liderliğindeki anasol hükümeti'nin enflasyonu frenleme çabaları ve maliye bakanı zekeriya temizel'in vergi denetimini arttırmaya yönelik olarak 1998 yılında aldığı yasal önlemler ise piyasalarda olumlu karşılanmamıştı. böylece 1999 yılının ikinci çeyreğinde bülent ecevit liderliğinde yeni kurulan dsp-mhp-anap koalisyonunda görev alan maliye bakanı sümer oral, bütçe kanunları yoluyla piyasayı rahatlatıcı politikalara yöneldi, ancak bu durum kamusal açıkları arttırdığından kamu borç krizine neden oldu ve böylece yeni bir durgunluk döneminin de önünü açtı. vergi yasalarının bütçe kanunları ile yürürlükten kaldırılmasına yönelik çalışmalar anayasaya aykırı olduğundan, yargı erki ile yürütme erki arasında sürtüşmeler ortaya çıktı.
siyasi partilerin birbirleriyle mücadele ettiği ortam tam anlamıyla tam rekabet piyasası gibiydi. seksenli yıllarda pek çok parti özel reklamcı ve danışmanlardan fikir alarak logolarını oluşturmuştu. anap'ın logosunda türkiye bir bal peteği olarak resmedilmiş, üzerinde bir arı çalışmaktaydı. dyp 60'lı yıllardaki adalet partisi'nin kırat sembolünü, şaha kalkmış at olarak güncellemişti. dsp ise barış güvercini logosu ile hem barış ve demokrasiye atıfta bulunarak sol seçmeni çekmekte, hem de kıbrıs barış harekatı'na gönderme yaparak milliyetçi reflekslerden de oy toplamaktaydı. ancak bütün o partiler bir yana, türk silahlı kuvvetleri bu dönemde ülke gündemini etkileyen, siyaseti perde arkasından yönlendiren, kemalist devlet yapısını ve laik düzeni koruyan bir güç olarak varlığını sürdürdü. özellikle 12 eylül dönemi yasalarıyla ihdas edilen yetkilerden aldığı güçle, milli güvenlik kurulu adlı organ üzerinden hükümetlerin kararlarına yasal yollardan yönlendirmelerde bulunabilen ordu, hem uluslararası alanda hem de iç politikada en önemli aktörlerin başında gelmekteydi.
türkiye'nin askeri varlığı onu nato ülkeleri içerisinde abd'den sonra en büyük orduya sahip güç haline getirmişti. aralık 1998 itibariyle türkiye'nin savunma harcamaları 7,2 milyar usd (yaklaşık 1,8 katrilyon tl) idi. milli gelirin %3,6'sı, devlet bütçesi'nin %12,1'i savunma harcamalarına aktarılıyordu. ordu düzenli olarak modernize ediliyor, gerek yerli imkanlarla, gerekse ithalat yoluyla yeni silahlarla teçhiz ediliyordu.
*(https://1997-2001.state.gov/…al/arms/98_amiex3.html)
konvansiyonel silahlarla donatılmış olmakla birlikte kara kuvvetleri mgm-140 gibi stratejik avantajlar sağlayan karadan karaya füzelere, çok sayıda taarruz helikopterine (bkz: ah-1 cobra), deniz kuvvetleri modern savaş gemilerine (bkz: perry sınıfı fırkateyn), hava kuvvetleri bazı bölümleri yerli imkanlarla lisanslı olarak üretilen modern savaş uçaklarına (bkz: f-16) sahipti. kara kuvvetleri nato'da us army'den sonraki en büyük kara ordusu idi, deniz kuvvetleri akdeniz'deki en büyük denizaltı filosuna sahipti, türk donanması akdeniz'de, somali'de ve adriyatik denizinde nato ve birleşmiş milletler'in kendisine verdiği görevleri başarıyla yerine getirmekteydi. kıbrıs'ta girne, arnavutluk'ta paşalimanı deniz üssü ve aksaz'da inşaatı tamamlanan yeni deniz üssü, yanı sıra büyük bir harp filosu ve lojistik destek gemilerine sahip olan deniz kuvvetleri komutanlığı ege'de, kıbrıs'ta ve doğu akdeniz'de türkiye'yi önemli bir denge unsuru haline getirmekteydi. deniz kuvvetleri'nin envanterinde harpoon, sea skua gibi güdümlü mermiler bulunmaktaydı. hava kuvvetleri israil ile yapılan anlaşma kapsamında f-4 uçaklarını popeye füzeleri ile donatmıştı. aselsan termal kameralar, radarlar vb. pek çok askeri ekipmanı üretmekteydi. o dönemde bir iç güvenlik tehdidi olan pkk ile onu dışarıdan destekleyen suriye ve yunanistan türkiye için temel güvenlik tehditlerini teşkil etmekte olduğundan, ordu ülkenin en önemli varlığı olarak algılanmaktaydı.
hakkari dağ ve komando tugayı'nın 1994 yılında trt'deki tanıtımı:
https://www.youtube.com/watch?v=r2z42ey5_eu
türk deniz kuvvetleri harp filosu komutanlığı ve denizaltı filosu konutanlığı'nın tanıtımını yapan yıldızlar adlı programın mart 1999'da atv'deki yayını:
https://www.youtube.com/watch?v=vv7bbi85z0y
1998 istanbul vatan caddesi'nde kara kuvvetleri komutanlığı'nın askeri geçit töreni:
https://www.youtube.com/watch?v=prt4uawudjy
yabancı ülkelerden temin edilen silahların yanında yerli imkanlarla da pek çok modernizasyon projesi gerçekleştirildi:
155mm'lik m52t kundağı motorlu obüs savunma havacılık dergisi temmuz 1999 sayısı
https://eksiup.com/p/bv399989azm2
ah1p cobra taarruz helikopteri modernizasyonu 1998 savunma havacılık dergisi 5.sayı:
https://eksiup.com/p/qg3999938aj3
1998 yılında türk silahlı kuvvetleri'ni mercek altına alan bir yabancı tv programı:
https://www.youtube.com/watch?v=gycsqw6retq
türkiye "hazır ol cenge sulh-u salah istiyorsan" atasözünü doğrularcasına, ordusunu güçlü tutmakta, her zaman savaşa hazır kalmakta ancak o savaş tehdidi hiçbir şekilde gerçekleşmiyor gibi algılanmaktaydı. gerçekte türkiye sık sık kuzey ırak'a yönelik olarak icra ettiği sınır ötesi operasyonlarla, hem görünürde barış, hem de fiili anlamda düşük yoğunluklu savaş koşullarını yaşamaktaydı. bu da türkiye'de ordunun ülke içinde politik pazarlık gücünü kuvvetlendirmekte ve yüksek askeri harcamaların kamuoyunda doğal karşılanmasına yol açmaktaydı. bu da 90'lı yılların politik atmosferini, kırılgan bir ekonomi, zayıf koalisyon hükümetleri ve güçlü bir ordu şeklinde resmetmekteydi. yunanistan ege'de istediği gibi egemenliği tartışmalı adaları işgal edememekte, suriye gerektiğinde masaya oturtulabilmekteydi. diğer yandan, arnavutluk, makedonya ve kosova'daki türk askeri varlığı da yunanistan açısından ek bir baskı unsuru olarak algılanmaktaydı. diğer yandan kıbrıs'ta kolordu seviyesindeki türk kara ordusu unsurları, yanı sıra türk hava kuvvetleri'nin anadolu'ya yakın olması neticesinde ada üzerindeki tartışmasız hava sahası hakimiyeti, ege'de meydana gelebilecek bir çatışmada kıbrıs rum kesimini bir rehine konumuna getirmekteydi. türkiye'nin bosna, kosova, arnavutluk ve makedonya'daki askeri varlığı yunanistan'ı sardığı gibi, rusya ve bağlaşığı yugoslavya'yı da tehdit ettiği için, o dönemde abd'nin elini rahatlatan bu durum, yunanistan'ın tarihsel düşmanı türkiye'ye karşı, suriye, ermenistan ve rusya ile stratejik açıdan çıkarlarını ortak hale getirmekteydi. türkiye kendisini sarmaya çalışan yunanistan'a karşı makedonya ve suriye'ye karşı da israil ile askeri açıdan ortaklıklar kurma yoluna gitti.
böylece türkiye'nin güvenlik politikalarında bulunduğu konum açısından ordusu gerek iç, gerekse dış politikada kamuoyu nezdinde en çok saygı gören, en çok güvenilen kurumlardan biri olarak algılanmakta ve ülkenin varlığının teminatı olarak görülmekteydi. pek çok kişiye göre "ülke batsa bile ordu onu zaten kurtarır"dı. bütün bunlarla birlikte, politik belirsizlikler ve yüksek enflasyon, doksanlı yılların karakterini temelden etkiledi. ama hiçbir zaman ülke iç savaş noktasına gelmedi, hiçbir zaman "işgal" tehlikesi yaşamadı. devlet yasalar çerçevesinde kendisine karşı gördüğü her tehdidi içte polis ve jandarma araclığıyla, dışta ordusu aracılığıyla bertaraf etmekteydi. bununla birlikte yasaların yetersiz kaldığı noktada işin içine derin devlet girmekteydi. 90'lı yılların bu bağlamda karanlık bir yönü de vardı, faili meçhul cinayetler olağan bir hal almıştı. yani aslında öyle çok da parlak bir dönem değildi. ancak yine de insanlar günümüzdekinden daha mutluydu. bir kere şimdi olan çoğu şey o zamanlarda da vardı. o zamanlara bir göz atalım. mesela geçenlerde birileri o dönemde ankara'da havaalanı olmadığını, derme çatma biryer olduğunu iddia etmişti. ankara esenboğa havalimanı'nın 1999 yılından görüntüleri:
görsel
görsel
görsel
görsel
görsel
insanların evinde fırın, buzdolabı, televizyon olmadığını iddia ettiler, ancak insanlar bunları gazetelerden kupon biriktirerek bile temin edebilmekteydi, 1997 yılında gazeteden biriktirdiği kuponlarla televizyon alan vatandaşlar:
görsel
yine o dönemde gazetelerden kuponla verilen
roadstar walkman 2 ağustos 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/pv399931pwbe
roadstar müzik seti 2 ağustos 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/t93999545d3e
kumtel setüstü fırın 4 ağustos 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/ix4000235a4o
herşey yerli olarak üretilebiliyordu ve petrol rafinerileri, köprüler, limanlar, barajlar yabancı şirketlere değil devlete aitti,
aliağa petrol rafinerisi ve petkim tesisleri 1997:
https://eksiup.com/p/tc3999952ntc
atatürk barajı gap 18 nisan 1996
https://eksiup.com/p/xd399958ahvb
tofaş fabrikası bursa 4 temmuz 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/4z400017px48
o403 fatih sultan mehmet köprüsü'nden geçiyor 1998:
https://eksiup.com/p/zi3999974wu7
turizm en önemli döviz kaynaklarından biriydi
dedeman otel antalya milliyet gazetesi 30 mayıs 1999:
https://eksiup.com/p/9z39998269zd
kuşadası 1998:
https://www.youtube.com/watch?v=wvbuh_52pnm
t.c. kültür ve turizmbakanlığı'nın 1999 tükiye tanıtım filmi:
https://www.youtube.com/watch?v=k0z84eyoqyi
bu dönemde türkiye kültürünü dünyaya daha çok tanıtmak için yoğun çabalar harcadı. şebnem paker'in ülkemiz adına seslendirdiği "dinle" adlı türkçe şarkıyla eurovision şarkı yarışmasında 1997 yılında ilk defa dereceye girilmesi coşkuyla karşılandı:
https://www.youtube.com/watch?v=laynvkpwp1m
yerli fastfood döner ülke sınırlarını aştı ve küreselleşmeye başladı. almanya'daki bir döner lokantası 29 eylül 1998 milliyet
https://eksiup.com/p/mx4000383nyp
yerli lastik markamız vardı, yabancı şirketlerin elinde değildi. petlas 18 mart 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/7e399955u4xd
internetin ne olduğunu çok az insan anlayabiliyordu, bu yüzden internet nedir, web nedir bunları anlatan tv programları yayımlanıyordu. 19 temmuz 1998 tarihli trt 2 internet tv programı:
https://www.youtube.com/watch?v=pc5kvizdd1a
herkesin evinde bilgisayar ve internet yoktu. ancak herkesin evinde televizyon vardı. pek çok evdeki televizyon alıcısında teletekst üzerinden güncel ve anlık bilgiler alınabilmekteydi. 23 aralık 1994 milliyet:
https://eksiup.com/p/ne400057ziqm
internete dial up ile bağlanıldığından çok pahalı ve yavaş bir hizmet olarak görülüyordu. bu yüzden araştırma yapmak için en popüler araç gazetelerin verdiği alfabetik ve tematik ansiklopedilerdi...
junior larousse 28 ekim 1993 milliyet:
https://eksiup.com/p/wr400061kwvd
memo larousse 9 mayıs 1991 milliyet:
https://eksiup.com/p/ts400062ovzw
thema larousse 28 ekim 1993 milliyet:
https://eksiup.com/p/j9400063bzw9
iki tane gsm operatörü vardı, cep telefonu alanlar ikisinden birini seçiyordu...
turkcell 19 şubat 1994 milliyet:
https://eksiup.com/p/sh399956gyja
telsim 3 ağustos 1994 milliyet:
https://eksiup.com/p/jc399957yk6s
insanların elinde nokia, ericsson gibi telefonlar vardı ama, yerli olarak aselsan da cep telefonu üretimi yapıyordu. 18 mart 1999 tarihli milliyet gazetesi aselsan 1919 cep telefonu reklamı:
https://eksiup.com/p/br4000529fan
ama çoğu insan aselsan'ın değil nokia'nın telefonlarını tercih ederdi. özellikle nokia 6110 o dönemin en lüks telefonuydu. bu telefonun sahipleri boş vakitlerinde yılan adlı efsane oyunu oynardı. 11 nisan 1999 milliyet:
https://eksiup.com/p/93400065p85o
cep telefonu dışında bütün telekomünikasyon ağı türk telekom'un elindeydi, sabit hat abonelikleri türk telekom tekelindeydi. türk telekom ankesörlü telefon mayıs 1998-sıcağı sıcağına programı:
https://eksiup.com/p/5s4000025evo
sıcağı sıcağı'na adında bir televizyon programı vardı. türkiye'deki ilk reality show programıydı. sıcağı sıcağına final bölümü eylül 1998:
https://www.youtube.com/watch?v=_5bofnut2_w
şimdi olduğu gibi o zamanlarda da avm'ler mağazalar ve hipermarketler vardı...
ilk hipermarket migros atrium istanbul, 19 mayıs 1991 milliyet:
https://eksiup.com/p/ci4000782jyk
çarşı mağazası 10 mayıs 1999 milliyet
https://eksiup.com/p/vn399833qwst
afyon özdilek avm 23 haziran 1999 milliyet:
https://eksiup.com/p/8o399972iq86
atakule avm 9 haziran 1996 milliyet:
https://eksiup.com/p/j5399973iopk
bilkent plaza 23 ekim 1994 milliyet:
https://eksiup.com/p/qi399979pi6j
capitol istanbul 20 eylül 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/3w399974jzb2
galleria istanbul 18 mart 1990 milliyet:
https://eksiup.com/p/4o399975daqm
profilo avm istanbul 12 mayıs 1999 milliyet:
https://eksiup.com/p/vo3999773eaz
medya şimdiki gibi tek bir elde toplanmamıştı ve biraz daha bağımsızdı. trt hükümetin görüşlerine uygun bir şekilde gündemi görürken, atv, kanal d, show tv ve inter star gibi kanallardan da gündem takip edilebiliyordu.
1999 yılı atv haber bülteni'nden görüntüler:
https://www.youtube.com/watch?v=vc31lvzst_y
kanal d haber bülteni mart 1999:
https://www.youtube.com/watch?v=n-wimltg-em
futbol şimdiki gibi endüstrileşmemişti. maçlar daha bir heyecanlıydı, şampiyonlar ligi'ni izlerken titreyenlerin sayısı az değildi. 30 eylül 1998 tarihli galatasaray athletic bilbao maçı (o dönemlerde şampiyonlar ligi maçları inter star'da ücretsiz izlenebiliyordu):
https://www.youtube.com/watch?v=ygrk3bbjaoa
reklamlar ayrı eğlenceliydi. interstar reklam arası 22 temmuz 1998:
https://www.youtube.com/watch?v=pg-965jh6m4
cine 5 adında paralı bir kanal, televizyonda reklam arasız ve yeni vizyona girmiş sinema filmlerini ve lig maçlarını veriyordu. yayınları şifreli olduğu için dekoderle izlenebiliyordu. mel gibson'ın 1999 payback filmi türkçe dublajlı:
https://www.youtube.com/watch?v=0tf4d6itvgc
cine 5 dekoderi şöyle birşeydi, 30 eylül 1994 milliyet:
https://eksiup.com/p/j6400055nryk
diziler de en az şimdiki kadar güzel ve heyecanlıydı:
nisan 1994'te yayımlanan süper baba dizisinin 31'inci bölümü:
https://www.youtube.com/watch?v=uunic9oxyl8
mafya ve derin devlet temalı bir dizi olan deli yürek'in 5 ocak 1999 tarihli 13'üncü bölümü:
https://www.youtube.com/watch?v=04x-x_mih4s
şener şen'in oynadığı ikinci bahar dizisi'nin ilk olarak 29 ekim 1998 tarihinde yayımlanan birinci bölümü:
https://www.youtube.com/watch?v=mkx39kedhqq
şener şen 90'lı yıllarda türk sinemasının yeniden dirilişine de imza atmıştı. 1996 yılında gösterime giren eşkiya adlı film oscar'a aday gösterildi:
https://www.youtube.com/watch?v=asa8bwjgndg
90 yıllarda hayat sanki biraz daha eğlenceliydi, daha çok gülüyorduk, daha çok eğleniyorduk...
cem yılmaz 1998 izmir gösterisinden görüntüler:
https://www.youtube.com/watch?v=zf96xskpjxk
https://www.youtube.com/watch?v=cxig_ezqdkk
ayrıca cem yılmaz'ın mazhar alanson ile birlikte yollara düştüğü herşey çok güzel olacak adındaki filmi de 1998 yılında gösterime girmişti:
https://www.youtube.com/watch?v=f-00cvnpn6k
eskiden yol mu vardı diyenler oluyor, şu anda kullandığımız otobanların çoğu 90'lı yıllarda inşa edildi. mesela izmir-aydın otobanı, adana-tarsus otobanı 1998 yılında tamamlandı, ankara çevreyolu, bolu dağı tüneli hariç ankara-istanbul otobanı 90'lı yıllarda bitirilmişti.
28 ekim 1992 tarihli milliyet gazetesi küpürü:
görsel
milliyet gazetesi'nin 2 temmuz 1998 tarihli izmir-aydın otoyolu'nun tamamlanmasına ilişkin haberi:
https://web.archive.org/…8/07/02/siyaset/siy01.html
erişim kontrollü yollarda otomatik geçiş sistemi o zamanlarda çıkmıştı, 29 haziran 1999 tarihli milliyet gazetesi küpürü:
görsel
halkın ödediği vergilerle maaşını alan cumhurbaşkanı'nın uçağı gap adlı küçük birbusiness jetti ve gayet de yeterliydi. cumhurbaşkanı demirel 4 mart 1999'da özel uçağından inerken
https://eksiup.com/p/p4399960v2z6
cumhurbaşkanı halkın vergileriyle inşa edilmiş lüks saraylarda değil, nispeten daha mütevazı bir konut olan çankaya köşkü'nde yaşardı, çankaya köşkü 1997 yılından bir fotoğraf:
https://eksiup.com/p/xi400082w8v4
halkın erişebildiği birinci basamak sağlık hizmetleri sunan modern sağlık ocakları vardı. 2 nisan 1997 tarihli sıcağı sıcağına programından bir sağlık ocağı görüntüsü:
https://eksiup.com/p/fw3999657wkm
ayrıca özel hastaneler de açılmaktaydı. bayındır hastanesi gazete reklamı 23 haziran 1992 milliyet:
https://eksiup.com/p/gn399961sow8
şans oyunlarında hile döndüğü, danışıklı dövüş yapıldığı iddiaları henüz gündemde değildi...
sayısal loto- milliyet 13 haziran 1999:
https://eksiup.com/p/i4399970qb2m
iddaa yoktu ama spor toto vardı 4 mayıs 1993 tarihli milliyet gazetesi küpürü:
https://eksiup.com/p/y5399971pzqe
kredi kartı ödemeleri genellikle imprinter cihazları üzerinden manuel olarak yapılıyordu:
iş bankası kredi kartı reklamı- milliyet gazetesi 6 mayıs 1995:
https://eksiup.com/p/z7399964d8zr
ama elektronik-online çalışan kartlı ödeme sistemleri de yaygınlaşmaktaydı, milliyet gazetesi'nin 19 kasım 1997 tarihli haberi:
https://eksiup.com/p/8n3999668mtn
marketlerdeki raflarda şimdi olan herşey ve çok daha fazlası yine vardı, o yılların unutulmaz ürünleri:
ülker king top 26 eylül 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/zj33343458jr
ipana floristat diş macunu 6 haziran 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/58333449vkrq
tadelle gofret 25 ekim 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/5k3998294ab2
arko traş köpüğü 7 şubat 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/8o3998308iz6
permatik sistem ve arko tıraş kolonyası 9 ocak 1999 milliyet:
https://eksiup.com/p/6v3998323m49
permatik banyo 22 kasım 1997 milliyet:
https://eksiup.com/p/xf400043kgzm
banvit 4 temmuz 1998 milliyet
https://eksiup.com/p/vd399834wfx6
billur tuz 30 mart 1997 milliyet
https://eksiup.com/p/eo399837n4uq
bonibon 4 temmuz 1998 milliyet
https://eksiup.com/p/hs399838xvog
pril limonlu bulaşık deterjanı 13 şubat 1999 milliyet
https://eksiup.com/p/5y399843u84e
ace limonlu çamaşır suyu 13 şubat 1999 milliyet
https://eksiup.com/p/qp399844m4yj
jet kimya lavabo açıcı 16 ağustos 1997 milliyet:
https://eksiup.com/p/5k4000456j2g
çaykur turist çayı 20 temmuz 1997 milliyet:
https://eksiup.com/p/2v399845naog
selen demlik poşet çay 13 şubat 1999 milliyet:
https://eksiup.com/p/sc3998483amx
cif deterjan 13 şubat 1999 milliyet:
https://eksiup.com/p/iq3998462jwc
yudum ayçiçek yağı 22 kasım 1997 milliyet
https://eksiup.com/p/nb3998504f3y
komili zeytinyağı 13 şubat1999 milliyet
https://eksiup.com/p/wp399930uc7j
altın kaymaklı tikveşli yoğurt 13 şubat 1999 milliyet
https://eksiup.com/p/6z399852xu2v
ülker çikolata çeşitleri 19 aralık 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/8s399853g569
pınar sucuk birtat yoğurt süperfresh ton 12 aralık 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/o73998557mhy
dalin şampuan 21 haziran 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/pg399861pe2s
bal küpü toz şeker 26 eylül 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/pm399862ady8
uludağ gazoz 30 ağustos 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/pq3998646p4j
axe deodorant çeşitleri 26 eylül 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/hv399865exib
reward rollon15 haziran 1997 milliyet:
https://eksiup.com/p/g839986652za
diet bisküvi 4 temmuz 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/ps399897r2oe
eti kremalı bisküvi 6 haziran 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/ej400047s5bk
magnum dondurma 10 haziran 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/5i399900b5i9
sarelle krokantlı fındık ezmesi 25 ekim 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/eq399945h8k9
oba makarna 12 aralık 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/7w400151wajr
süper fresh hazır pizza 13 şubat 1999 milliyet:
https://eksiup.com/p/9m400152hpvj
orkid ultra 13 şubat 1999 milliyet:
https://eksiup.com/p/aj400153kfnt
hunca ve rejoice şampuan, alomatik deterjan, jagler jöle 25 ekim 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/be399946f83j
eker yayık ayran 6 haziran 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/3h3998985or7
fasulye 6 haziran 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/hs39990147vp
güral porselen tabak çanak 12 aralık 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/ve3999029wrv
özdilek havlu 23 ağustos 1995 milliyet:
https://eksiup.com/p/o9399903dx5g
ipana flouristat 6 haziran 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/ro399905mac6
dimes meyve suları 26 eylül 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/8y400149869q
capri sun 15 ağustos 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/ng400150ywst
jacobs monarch kahve 13 şubat 1999 milliyet:
https://eksiup.com/p/2v399923h92j
nescafe gold ve coffemate kahve kreması 26.09.1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/2n399927va8w
powerbull enerji içeceği 13 şubat 1999 milliyet:
https://eksiup.com/p/mk399953dixy
söke un 30 mart 1997 milliyet:
https://eksiup.com/p/xw3999334dfa
solo tuvalet kağıdı 15 ağustos 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/er399940ojsc
solo kağıt havlu ve tuvalet kağıdı 6 haziran 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/fo3999424nf9
selpak ıslak mendil 9 ocak 1999 milliyet:
https://eksiup.com/p/an3999445iyb
kosla halı şampuanı 9 mayıs 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/w5399949crks
komili banyo sabunu 22 kasım 1997 milliyet:
https://eksiup.com/p/j9399952z24k
duru kalıp sabun 4 ekim 1997 milliyet:
https://eksiup.com/p/gh399948cm6t
duru sıvı sabun 13 şubat 1999 milliyet:
https://eksiup.com/p/8q3999476pk9
proteks antibakteriyel sıvı sabun 26 eylül 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/dt399943r6j3
meyveli soda 9 ocak 1999 milliyet:
https://eksiup.com/p/4a399941kbgc
erikli su 26 eylül 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/d5399858q4bf
sütaş tereyağı 25 ekim 1998 milliyet:
https://eksiup.com/p/4v399939xywm
koroplast buzdolabı poşeti 13 şubat 1999 milliyet:
https://eksiup.com/p/ko3999243fed
koroplast büzgülü çöp torbası 13 şubat 1999 milliyet:
https://eksiup.com/p/kn3999259t4e
paşabahçe sürahi 16 haziran 1995 milliyet:
https://eksiup.com/p/xd399951n67h
termos 28 nisan 1995 milliyet:
https://eksiup.com/p/xg399938yap4
mavi jeans 26 mart 1993 milliyet:
https://eksiup.com/p/c93999299qfd
akmen kundura ayakkabı 19 kasım 1998:
https://eksiup.com/p/sm399968msxj
fotoğraf makinesi 4 temmuz 1998:
https://eksiup.com/p/a6399860xio8
kumtel elektrikli ızgara 29 mayıs 1999:
https://eksiup.com/p/x34000226he4
beko şofben 3 aralık 1995 milliyet:
https://eksiup.com/p/cb400019chwi
tofaş doğan slx 27 ocak 1994 milliyet:
https://eksiup.com/p/dr400018wid2
(bkz: 1999 fiyat listesi)
(bkz: eskiden kimlik belgeleri nasıldı?#109521452)
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap