344 entry daha
  • 2019 sunumundan (#92721825) bu yana biraz yol katetmiş olan şirkettir. lakin sunumdan anlaşıldığı kadarı ile ortada abartılacak veya nörobilimsel açıdan tatmin edici sayılacak gelişme yoktur. musk'ın vizyonu teoride mantıklı olsa da, sunumda aşılması gereken pratik sorunlara pek değinilmemiştir. highlightları izlemek isteyen biri bu videoya göz atabilir.

    terakkinin mahiyetine bakalım.

    * * *
    - enerji problemi:

    bundan daha birkaç yıl öncesine kadar biyomühendislerin mikroelektrot arraylerin tasarımına dair canını sıkan engellerden biri enerjiydi. aslında bir alternatif olarak bunu daha önce rice university'de manyetoelektrik dönüştürücülerle halledenler oldu. fakat manyetoelektrik dönüştürücüyle elde edilen enerjinin doğrudan şarjla elde edilen enerji ile eşdeğer olup olmadığı da ayrı bir tartışma konusuydu. neuralink'in cihazı telefon gibi geceleri şarj edilebilecek.

    * * *
    - dizayn değişimi:

    2020 tasarımı 2019'daki prototipe göre daha kullanışlı görünüyor. geçen seneki kulak arkası dizaynı değiştirilmiş, kafatasına yerleştiren yeni bir tasarım yapılmış. kulak arkası dizaynı fazla büyük ve belirgindi, şimdiki görsel olarak rahatsız edici durmuyor.

    * * *
    - reversibilite:

    şirket her ne kadar implantın çıkarıldığı bir domuzun ne kadar "sağlıklı" göründüğü ile övünmüş olsa da bu septik yaklaşılması gereken bir konu. söz konusu hayvanlar olduğunda, psikolojik tesirler hususunda temkinli olmak gerekiyor. ortada cihazın bağımlılık gibi sorunların tedavisinde de kullanılacağı gibi bir iddia varken uzun vadeli değişim yaratan bir modifikasyonun olmayacağı söylemi havada kalıyor. uzun vadeli bir değişim yaratılmadan bağımlılık tedavi edilemez. bu da reversibiliteyi sorgulamayı gerektirir.

    * * *
    - gliozis:

    potansiyel bir dizayn problemi. kesin olarak elimine edilemediği takdirde uzun vadeli stabilite sağlanamayabilir. yerleştirilecek olan parçaların hepsi vücut için yabancı maddedir. mikroglia aktive olduktan sonra ilerleyen haftalarda reaktif astrositlerin akümülasyonu izlenecektir.

    thomas jefferson university hospital'ın nöroşirürji departmanından chengyuan wu'nun ve andrew campbell'in araştırmalarından açıklayıcı bir görsel:

    şekil a

    bunun aşılması için şimdilik önerilen popüler yöntemler kaplamalar ve ultra ince tasarımlardır. neuralink kullandığı ipliklerin 4 mikrometre olduğunu daha önce açıklamıştı. materyal olarak karbon-fiberin kullanımı iyi bir önlem olabilir. (ilgilenenler için link)

    - beyin aktivitesini anlamlandırmak ve teknolojik cihazlara komut vermek:

    yeni bir olgu değil, beyin sinyalleri yıllardır bilgisayar ortamına aktarılabiliyordu. belirli eylemlerin makine öğrenmesi ile belirli aktivitelerle ilişkilendirilmesi, bu sayede düşünerek teknolojik cihazlara çeşitli komutlar verebilmek: bunlar daha önce de defalarca yapılmış olan şeylerdi.

    implantın düşünceler aracılığı ile teknolojik cihazlara komut vermeyi mümkün kılması kolaylıkla başarılabilir. domuzu bu konuda eğitmeleri mümkün değildi. gelecek sunumda bir insanın düşünerek teknolojik cihazları açıp kapattığına, insanların aralarında yalnızca düşünerek haberleştiğine şahit olursak bu hiç şaşırtıcı bir gelişme olmayacak. mit'de daha önce düşünerek satranç bile oynandı.

    * * *
    - tıbbi uygulama:

    musk'ın terapötik kullanımdan bahsederken örnek olarak verdiği sorunların spektrumu fazla genişti. bunlar hafıza kaybı, işitme kaybı, körlük, felç, depresyon, insomni, yoğun ağrı/acı, bağımlılık, inme, beyin hasarı gibi sorunlardı.

    tahmin edebileceğiniz gibi, tüm bu problemlerin bir sürü sub-type'ı vardır.

    körlüğün tek bir çeşidi, tek bir etiyolojisi yoktur. prematüre doğan ve retinasında ileri düzeyde bir gelişim sorunu olan bebeği düşünelim. bu bebek büyüdüğünde sizin gördüğünüz gibi rüyalar görmeyecektir. sizin bu sorunu çözebilecek kadar ileriye gitmeniz demek, zihin felsefesindeki qualia problemini çözmeniz demektir. fakat diyabetik retinopati riski olan bir hastayı, görselleri bci aracılığı ile sinyallerle eşleştiren bir cihazla iyileştirmek mümkün kılınabilir. işitme kaybı konusunda da buna benzer ayrımlar geçerlidir.

    depresyon tartışmalı bir mevzudur. bir ağır depresyonda olup yataktan kalkamadığı dönemler geçiren, belçika'da ötanazi talep eden hastalar vardır; bir de rutin işlerini yerine getirmekte hiçbir sıkıntı yaşamazken sürekli hayatın zorluğundan dem vuranlar vardır. kimisinin sorunu tiamin eksikliğidir, antidepresan kullanır yaramaz. kimisi stresli bir okul/iş döneminden geçiyordur, kimisinde duygu durum bozukluğu vardır, kimisinde tümör çıkmıştır, kimisi bir sevdiğini kaybetmiştir, kimisi ptsd belirtileri gösteriyordur.

    bu kadar alakasız insan profili nasıl tek bir mekanizma ile tedavi edilebilir? dopamin, norepinefrin ve serotonin re-uptake'ini elektrik sinyali ile inhibe ederek mi? veya transkraniyal manyetik stimülasyon mantığına benzer bir mantık ile işleyecek invasiv bir metot ile mi?

    sunumda işin nörobilimsel boyutunun biraz netleştirilmesi güzel olabilirdi.

    demans da türlü türlü sebeplerle ortaya çıkabilir. otoimmün bir sorundan kaynaklanan miyelinizasyon sorunu nasıl çiple çözümlenebilir? beyin bir elektrik devresi ise miyelinizasyon sorunu olan devre rezistansı gereğinden yüksek olan bir devredir. burada sorun sinyalin alınmamasında değildir. şayet bunun ardındaki fikir, unutkan bir insan için bilgisayarda timer kurmak ve telefonun yaptığını çiple yapmak ise bu reel bir tedavi sayılmayacaktır.

    bu örnekler çoğaltılabilir fakat nihayetinde hastalıkların sub-type'larının olduğu, bu sub-type'ların aralarından cihazla tedavi edilebilecek ve edilemeyecek olanların çıkacağı akılda tutulmalıdır.

    * * *
    - insan duyularını genişletme:

    pazarlama için harika bir malzeme olsa da, fantastik beklentilere girmeden evvel şunun anlaşılması lazım: insan pentakromat veya tetrakromat değil. insanın lorenzini ampulleri yok. reel bir genişletme için anatomik ve fizyolojik altyapının sağlanması şart, bu sonradan görme kaybı yaşayan hastanın verilerini makine öğrenmesi ile kodlamaya ve geri göndermeye benzemez.

    qualia problemi en ince detayına kadar çözümlenmedikçe, her spesifik elektrokimyasal durum karşılık geldiği algı ile eşleştirilmedikçe ve o spesifik elektrokimyasal durumun özdeşi canlının kendi içinde taklit edilmedikçe, 100,000 hz 'lik sesin de her canlı için "nasıl işitilmesi gerektiği" gibi objektif bir ölçek söz konusu olup da beyinde simüle edilemeyecektir. 100,000 hz'lik sesin nasıl algılanacağını yaratan materyal fenomenler canlının kendi içindedir.

    bu tartışmanın da varacağı yer wittgenstein'ın böceğidir. mevcut bilgi ve teknoloji ile yapılması muhtemel olan büyük olasılıkla şu olacaktır: geliştirildiği takdirde, cihaz insanda olmayan duyusal verileri algılayabilecek kabiliyete sahip olacak ve bu verileri insanın anlayacağı dile convert edecektir. burada reel bir qualia tecrübesi aktarılmış olmayacaktır.

    * * *

    musk sunumun başında "para dilenmiyoruz, yalnızca projede çalışacak profesyoneller arıyoruz." ana fikrini insanlara aşıladı, fakat sadece profesyonel arayan adam pek çok yönü eksik olan bir sistemi harikaymış gibi pazarlamak yerine sistemde çözümlenmesi gereken sorunlara değinirdi ki o sorunları çözümleyebilecek olan profesyonellerin dikkatini çeksin.

    musk, tüm sorunları sinir sistemindeki elektrik sinyallerini nöral implant aracılığı ile modifiye ederek çözümleyebileceğini iddia ediyor.

    elektrik sinyallerini nöral implant aracılığı ile modifiye ederek çözümleyebileceği pek çok sorunun olabileceğini inkar etmiyorum, özellikle yapılmış pek çok örneği halihazırda varken. görme kaybı olan hastalar için yüz binlerce dolara satılan kameralı cihazlardan sonra birkaç bin dolarlık implantlar milyonlarca insana umut olabilir.

    buna mukabil, çipe tüm nörolojik sorunları tarihe karıştıracak bir sihirli değnek gibi bakmamak realist olan duruştur.

    nihayetinde elon musk'ın iş etiğini takdir etmesem de, (kendisi ne yazık ki covid sürecinde çalışanlarını insan olarak görmediğini kanıtladı) bu teknolojilerin homo sapiensin geneline yayılması ve ucuzlaması faydalı olacaktır. eleştirilecek yönleri bol olsa da elon musk güzel bir vizyonla yola çıkmıştır, her derde deva olamasa bile milyonların hayatını kurtarabilir.

    projenin başarılı olmasını ve hitap edeceği müstehlik kitlesinin mali nedenlerden ötürü çok kısıtlı kalmamasını umarım.
103 entry daha
hesabın var mı? giriş yap