mağara alegorisi

• francis bacon'ın novum organum'daki insanın gelişimini kısıtlayan maddeleri sıralarken kullandığı bir alegoridir. idola specus yani mağara idolüdür bu. söylemek istediği ise; insanın sonradan aldığı kültür ve eğitimin onda küçük bir mağara yaratması ve sonunda kendi yarattığı bu mağaradan çıkamamasıdır. ona göre insan kendi küçük dünyasında değil, evrensel dünyada yaşamalıdır. aksi durumda ilerleme kaydedemez (novum organum i.xlii: "idola specus sunt idola hominis individui. habet enim unusquisque (praeter aberrationes naturae humanae in genere) specum sive cavernam quandam individuam, quae lumen naturae frangit et corrumpit: vel propter naturam cujusque propriam et singularem; vel propter educationem et conversationem cum aliis; vel propter lectionem librorum, et authoritates eorum quos quisque colit et miratur; vel propter differentias impressionum, prout occurrunt in animo praeoccupato et praedisposito, aut in animo aequo et sedato, vel ejusmodi: ut plane spiritus humanus (prout disponitur in hominibus singulis) sit res varia, et omnino perturbata, et quasi fortuita. unde bene heraclitus, homines scientias quaerere in minoribus mundis, et non in majore sive communi.").
  
  bir sohbette çiğdem dürüşken hocamız çok güzel belirtmişti; bacon'ın böyle düşünmesi doğaldır, zira bu çağ aynı zamanda "in partes exteras" yani yurt dışına çıkışların, seyahatların çağıdır. bacon'ın daha küçük yaşta (1576'da, 16 yaşındayken) fransa'ya, bilgisini arttırmak üzere kraliçe elizabeth'in fransa büyükelçisi sir amyas paulet'in yanına siyaset öğrensin diye yollanmış olmasında da bir pay vardır muhakkak bu denli açılım ve yeni yerlerle birlikte, yeni insanlara da hükmedebilmenin önemini görmesinde ya da atılımı insanın küçük mağarasında yankılanan bir ses olarak tahayyül edememesinde.
  
  (bkz: francis bacon/@jimi the kewl)
  (bkz: nam et ipsa scientia potestas est/@jimi the kewl)