pazırık kurganı

• rudenko ve gryaznov adlı iki bilim insanı tarafından 1947 ve 1949 yılları arasında yapılan kazılarda (tabii sonraki yıllarda da devam etmiş kazılar, pek çok kurgan var çünkü), pazırık denilen yerde, tamamen donmuş kurganlar içinde halılar (biri meşhur pazırık halısı bir de daha küçük bir halı), giyim eşyaları, ayakkabılar, arabalar, mumyalanmış kadın ve erkek cesetleri, at koşumları, müzik aletleri ve süs eşyaları bulundu.
  
  [haritada rusya, kazakistan, moğolistan ve çin’in (gerçi orası da çin değil uygur bölgesi) birbirine en yakın olduğu yeri bulun, pazırık kurganları işte orada, rusya tarafında, burası aynı zamanda altay özerk cumhuriyeti toprakları]
  
  dünyanın bilinen ve bulunan en eski düğümlü halısı olması nedeniyle bu bölgeyi ve kazı çalışmalarını meşhur eden doğal olarak pazırık halısı oldu. kimisinin iskitlerden kimisinin hunlardan kalma dediği bu türk halısı (evet, iskitler türktür) arkeoloji dünyasının en büyük keşiflerinden biri. (burada pazırık halısı başlığında kaç düğüm olduğundan tut halıdaki atların kuyruğuna kadar uzun uzun anlatılmış, tekrara hacet yok)
  
  benim asıl üzerinde durmak istediğim kurganda bulunan dövmeli mumyalar. birlikte gömüldükleri değerli eşyalardan yola çıkarak önemli insanlar olduğunu tahmin ettiğimiz kadın ve erkek mumyaları için rudenko keşiften sonraki notlarına beyaz ırktan olduklarını yazmış...
  
  bulundukları bölgedeki nehirler yüzünden kurgana dolan suların zamanla donması sonucu bugüne kadar çok iyi korunarak gelen bu mumyaların (aynı mantık pazırık halısı için de geçerli çünkü yünün bu kadar zaman çürümeden kalması başka türlü mümkün değil) en ilgi çekici yanı vücutlarının dövmeyle kaplı olması.
  
  dövmeler; geyik, keçi kuş, at, eşek, balık, kaplan vs gibi hayvanların fantastik figürlere dönüştürülmüş betimlemeleri ve düşsel yaratıklar şeklinde… ki türk kurgan ve mezarlarında dövmeye ilk kez rastlanmıyor.
  
  zaten dövmelerdeki işçilik taa o zamanlarda bu işi profesyonel hale getirdiklerinin kanıtı. kullanılan yöntem konusundaki genel kanı ise, çoğunlukla kömür, is, yağ ve bitki özsuyu karışımından oluştuğu kabul edilebilecek bir boyanın, iğnelerle deri altına enjekte edildiği şeklinde…
  
  1993 tarihinde yine aynı bölgede polosmak’ın yapmış olduğu arkeolojik kazıda üzerinde dövmeler bulunan 2500 yıllık bir mumya bulunuyor. buz prensesi, buz bakiresi ya da altay prensesi diye adlandırılan bu mumya da diğerleri gibi dövmelerle süslenmiş ve tıpkı diğerleri gibi atlarıyla birlikte gömülmüş. (pazırık kurganları, buz prensesi, kazakistan’daki berel kurganları vs hepsi pazırık kültürü ürünü)
  
  bu mumyada bana en anlamlı gelen detaylardan biri de yüzünün doğuya dönük olarak gömülmesi ki yine hunlardan beri (öncesi de var mutlaka da kaynak yok işte) hakanların sabahları doğuya dönerek bir çeşit güneşi selamlama ya da gök tanrıya dua ritüeli gerçekleştirdiğini biliyoruz.
  
  özellikle prensesin omuz kısmındaki geyik dövmesi son derece estetik yapılmış ve uzmanlar pazırık dövmelerinden daha profesyonel olduğunu söylüyor.
  
  pazırık halısı'nın dövmeli sahipleri
  
  pazırık dokuma ve dövme
  
  altay prensesi