day of the dead

• --- spoiler ---
  
  1968 yılında night of the living dead ile george a romero ileride vazgeçilmez klişeler haline gelecek olan zombi filmleri kurallarını koymuştu. genellikle bir kısmı diğer kısmını iyi tanımayan insanlardan oluşan bir topluluk, neden ortalıkta dolandıkları belli olmayan zombiler tarafından girilebilme ihtimali yüksek olan kapalı bir mekan, sevilen insanın ısırılması neticesi yavaş yavaş zombiye dönüşmesi ile seven kişinin yaşadığı ikilem ve zombi olan sevdiceğin "artık sen o değilsin" mantığıyla öldürülmesi, final sahnesinde zombilerin mekana dolaşarak ziyafet çekmesi... ilk filmi önemli ve değerli yapan da budur.
  
  1978 yılında dead serisinin ikinci filmi çekildi aynı kişi tarafından: dawn of the dead. peki ilk filmden farkı neydi? tek fark bu sefer kapalı mekan ev değil bir alışveriş merkeziydi. fırsattan istifade ederek tüketim toplumu eleştirisi de yapılmış olabilir. ancak insan şöyle düşünmeden edemiyor. misal ben sadece erkeklerin zombi olduğu geride kalan yaşayan kadınların da genelevde zombiler tarafından kıstırıldığı bir film yazıp; bunu da feminist altyapıyla süslersem erkek egemen toplum eleştirisi niteliği kazanır mı film? demek istediğim romero abimiz önce fikri bulup sonra bunu eleştirel hale getirecek senaryo süslemeleri yapmıştır. eleştirel fikrin üstüne olaylar örgüsünü koymamıştır. ha filme cuk oturmuştur orası ayrı konu.
  
  1985 senesinde serinin son filmi day of the dead geldi. baştan söyleyeyim dawn of the dead'den daha iyi buluyorum kendisini. zira romero'nun türe yenilik getirerek kendi koyduğu kuralları, sınırları yıkma çabası filmin tümüne sinmiştir. her şeyden önce seçilen mekan kesinlikle içeriden birinin yardımı olmadan elini bacağını sokarak aşılamayacak biçimde zombi geçirmezdir. elemanlardan biri ısırılıyor ancak zombiye dönüşmüyor. türün olmazsa olmazı "aman allahım gönlümü verdiğim insan zombi oluyor oh shit senin beynini patlatmak zorundayım" dramatizmine yer verilmemiş. ayrıca teknik açıdan sade olan ilk iki filme göre makyaj ve efekt açıdan gösterişlidir. 1982 yapımlı the thing'i bilmesem eşsiz sıfatını yapıştırıverirdim bu özelliğine.
  
  filmin bir diğer farklılığı da sözlükte militarizm tartışması estirmiş olan "yaşayanların dayanışması" klişesi. kapalı mekanda sıkıştırılan insanlar arasında ufak tefek gerginlikler yaşansa dahi aralarında esaslı bir kötü adam mevcut olmaz normalde. romero en az dışarıdaki zombiler kadar tehlikeli bir yaşayan insan tehlikesi yaratmak istemiş. türün bir klişesini yıkmak için sinemanın klasik kafayı yemiş saldırgan askerler temasını kullanmıştır. kendisinin militarizmi eleştirmek gibi bir derdi olduğunu zannetmiyorum. öykünün gelişimin, gerilimini ve akıcılığını sağlamak adına fasilitenin içindeki askerlerin kötü olması "mecburi" istikametti. zira dawn of the dead filminde de iki tane asker var ama adamlar halim selim insanlar. neden? çünkü senaryonun selameti için iyi olmaları gerekiyor. filmin sonunda her birinin zombilerce parça pincik edilmelerinin sebebi de doğal olarak askeri kimlikleri değil kötü olmalarıdır. biraz önceki mağaza örneğinde belirttiğim gibi romero bulduğu fikri eleştirel alt metinle kamufle etmeye çalışmıştır ancak tam olarak başaramamıştır. bu yüzden militarizme tavrı net olarak okunamamaktadır.
  
  hepsi aynı bokun suyu olarak resmedilen isimsiz zombilerden birinin "bub" olarak büyüteç altına alınması filmin getirdiği bir diğer özgünlüktür. bub'ın insanlığı tekrar öğrenmesine paralel askerlerin insanlığını kaybetmeleri de enfestir. ayrıca ilk filmin olumsuz, ikincisinin belirsiz bitmesinden olsa gerek bu film mutlu sonlanmaktadır.
  
  sonuç olarak; romero'nun kendini tekrar etmemek ve geliştirmek için elinden geleni yaptığı filmdir. kendisinden sonra yapılan birçok zombi filmine detayda ve öyküde ilham kaynağı olmuştur. zombi bebek görüntüsü ve kürekle ağzından yukarısı kopartılan kafa abartılarak brain dead'de kullanılmıştır. medeni zombi bub, shaun of the dead'in finaline esin kaynaklığı yapmıştır. kıyametvari atmosferi, çılgın bilimadamı ve helikopteri olan çitlerle çevrili yeraltı karargahı da daha geçen sene vizyonda olan resident evil extinction'da birebir kullanılmıştır. eminim bilmediğim birçok filme de katkısı olmuştur. "zombie movies top 10"uma kafadan giriş yapmıştır.
  
  --- spoiler ---