ecocide

• ecocide; çevre tahribatı, çevre soykırımı, çevre yıkımı, çevre kıyımı gibi ifadelerle açıklanabilir.
  
  bu kelimenin çıkış noktası aslında bir trajedidir. ekosistemlere verdiğimiz kitlesel zararların kısa ve uzun vadede ortaya koyduğu sonuçların bir ceza mekanizmasına neden bağlanmadığı hususu üzerinde yoğunlaşılmaktadır.
  
  "çevresel katliamlar neden uluslarasarası bir suç sayılmasın ki?" sorusu ile yola çıkılan bir süreçten ibaret esasen.
  
  şu anda, uluslararası ceza mahkemesi'nin (ucm) roma statüsü dört suçu listeliyor:
  -soykırım
  -insanlığa karşı suçlar
  -savaş suçları
  -saldırganlık suçları
  listeye beşinci bir suç olarak ecocide eklenmesi hedeflenmektedir.
  
  uluslararası ceza mahkemesi roma statüsü'nde savaş suçları ile ilgili olarak çevreye verilen zarardan açıkça bahseden tek bir hüküm bulunmaktadır.
  madde 8(2)(b)(iv) şunları yapmayı suç haline getirir: "kasti olarak bir saldırıya geçip böyle bir saldırının tesadüfi olarak sivillerin hayat kaybına veya yaralanmalarına veya sivil nesnelerin tahribine yol açacağı veya maddi ve doğrudan askeri fayda sağlayacağı umularak açık bir biçimde doğal çevrede yaygın, uzun vadeli ve şiddetli tahribat yaratacağı bilincinde olmak."
  
  2010 yılında, çevre avukatı polly higgins , roma statüsü'nün ecocide suçunu içerecek şekilde değiştirilmesini önermiştir. ecocide'ı şöyle tanımlamıştır: "belirli bir bölgenin ekosistemlerine, insan gücü veya başka herhangi bir nedenle, o bölgenin sakinlerinin ciddi şekilde etkilenmesi ve geniş çapta zarar görmesi, yok edilmesi veya kaybına neden olmak".
  
  bu tanım, kişilerin, şirketlerin ve/veya devletin neden olduğu zararları içermektedir. aynı zamanda 'diğer nedenlerden' kaynaklanan çevresel yıkımı da içermektedir.(yani, insan faaliyetinin neden olması gerekmeyen zararlar). amaç, doğal olarak meydana gelen afetleri azaltmaya veya önlemeye özen gösterme görevinin yanı sıra insan kaynaklı çevre kıyımları için cezai sorumluluk oluşturmaktır.
  
  ecocide ceza kanununun neleri ele alabileceğine dair bazı örnekler:
  
  okyanus hasarları:
  1- endüstriyel balıkçılık
  okyanus tabanını tarayarak tüm ekosistemleri yok eden derin deniz dibi trolü gibi uygulamalar ; ilişkili çoklu tür kaybı ile aşırı avlanma . yıkıcı etkisi
  
  2-petrol sızıntıları
  pek çok örnek var ama en kötüsü, 57.500 mil kareden (149.000 km²) daha geniş bir alana yayılan ve tahmini 1.100 mil (1.770 km) kıyı şeridi 2010 yılında kirleten deepwater horizon petrol sızıntısıdır. deepwater horizon
  
  3-plastik kirliliği
  plastik üretimi, nakliyesi ve atık endüstrileri, her yere yayılan bu plastik çorbada büyük rol oynuyor. plastic soup
  
  4-derin deniz madenciliği
  maden endüstrisi , pasifik'teki fiziksel bozulma ve kirliliği sebep olmaktadır. derin deniz madenciliği
  
  ormansızlaşma:
  1- endüstriyel hayvancılık
  sığır eti üretimi için kurulan çiftlikler, amazon ormanlarının yok olmasının en büyük nedenleri arasındadır. amazon ormanları
  
  2-maden çıkarma
  bakır, demir cevheri ve altın madenciliğ, ve daha nicesi. amazon ormanları tahribatı
  
  3- petrol sondajları
  hepsi ormansızlaşmaya katkıda bulunur ve ayrıca arazi ve nehir sistemlerinin kirlenmesi yoluyla ek zararlar yaratır. amazon'da petrol ve gaz çıkartma
  
  4-palm yağı ve odun üretimi
  bunlar endonezya ve malezya'daki ormansızlaşmanın temel nedenleridir . endonezya ormanları
  
  arazi ve su kirliliği:
  1-petrol sızıntıları
  nijer deltası'na dökülen yağların yarattığı tahribat nijerya petrol sızıntısı bölgeyi dünyadaki en kirlenmiş bölgelerden arasına sokmaktadır.
  
  2- tekstil kimyasalları
  tekstil endüstrisinin atık su yoluyla, örneğin boyama ve tabaklamadan kaynaklanan büyük kirletici etkisi vardır.
  
  3-tarımsal kirlilik
  sentetik gübreler, kullanılan pestisitler, atıkların toprağa verilmesi, yanlış işleme ve sulamak teknikleri. endüstriyel tarımın toprağa etkileri
  
  4- böcek popülasyonlarına etkisi
  böcek popülasyonlarının tümü endüstriyel tarımın sonuçlarından etkilenmektedir. böcek popülasyonlarındaki düşüş
  
  hava kirliliği:
  - kimyasal endüstrisinin kirleticileri
  bhopal gaz trajedisi
  
  -kimyasal silah kullanımı
  agent orange ecocide kavramının ilk kullanılılabileceği olaylardandır.agent orange
  
  -radyoaktif kirlilik
  en büyük örnekleri çernobil ve fukuşima gibi nükleer kazalardır. çernobil felaketi ve fukuşima felaketi
  
  -petrol endüstrisi
  yapılan araştırmada petro endüstrinin de radyoaktif oluşumlara sebep olduğu ortaya çıkmıştır. radyoaktif etkiler
  
  -endüstriyel emisyonlar
  ağır metal işlemi yapan tesisler başta olmak üzere neredeyse her üretim sektörünün kirletici emisyonlar üzerinde çok büyük payı var. norilsk nickel
  
  bu örneklere pek tabi kesinlikle kanal istanbul'da verilebilir. büyük ölçekli ve asla geri dönüşü olmayan tatlı su ve deniz ekosistemi ile oradaki tüm habitatı yerle bir edecek bir projedir. bir diğeri daha dün yaşadığımız manavgat orman yangını ve diğer yangınlar.
  
  mesela amazon ormanları yanarken brezilya başkanının diğer ülkelerden yardımı reddederek için için yanmasına seyirci kalan tutumları kesinlikle bir ecocide. yaşadığımız gezegende bilerek yada afet yaşanarak meydana gelen tüm olaylarda tek bir canlının bile bundan zarar görmesine seyirci kalmak, müdahale etmemek yada oluşacak sonuçları bilerek bu eylemi gerçekleştirmek artık uluslararası bir suç olmalıdır.
  
  her ne kadar devletlerin uluslararası çevresel tahribatlar nedeniyle sorumluluğunun söz konusu olduğu kabul edilse de iklim değişikliği ve çevrenin korunması amacıyla devletlerin sorumluluğu tek başına zarar vermemek değildir. devletlerin çevrenin ağır tahribatına sebep olmama yükümlülüğünün yanında iklim krizinin olası etkilerine karşı önlemler alma yükümlülüğü bulunmaktadır. iklim değişikliğinin çok boyutlu ve küresel etkisi ele alındığında ortaya çıkan zararların durdurulması ve onarımı için uluslararası hukukta devletlerin sorumluluğu ve bireysel cezai sorumluluğun kapsamını geliştirecek korumaların getirilmesi, var olan hukuki boşlukların doldurulması gerekmektedir. devletlerin kendi eylem ve ihmallerinden kaynaklanan sorumluluğunun kapsamının belirlenmemesi sadece devletlerin eylemleri açısından değil özel hukuk kişilerinin eylemlerinden dolayı sorumlu tutulabilmesi açısından da bir hukuki boşluk doğurmaktadır. çok uluslu firmalar aleyhine verilen bazı yerel mahkeme kararlarının da yetersiz görülmesi sebebiyle ecocide uluslararası yargılanabilirlik kapsamına alınmadıkça verilen yerel kararların çözüm olmayacağı görüşü bulunmaktadır.
  
  her geçen gün gündemde daha çok yer alan “iklim adaleti” ve “iklim krizi” odaklı olaylar, çevrenin ağır tahribatına ilişkin taleplerin artmasına sebep olsa da yargılanabilirlik açısından “ecocide” kavramına ilişkin bir kabul ve dava örneği görülmemektedir. uluslararası sorumluluk bakımından ecocide kavramının henüz suç kapsamına girdiği kabul edilmese de, kavramı suç kapsamına alıp mevcut iç hukukuna uygulayan ülkeler bulunmaktadır. ( 2016 yılında uluslararası ceza mahkemesi (ıcc) savcılığı (otp) tarafından da kabul edilmiştir) örnekler
  
  kavramın uluslararası suç olarak kabulü için yeterli argümanlar olmamasına rağmen kavramın kullanılırlığı, kabul edilirliği ve hakkında yapılan uluslararası hukuk çalışmalarının artacağı aşikardır.
  
  gezegenimizin herhangi bir yerinde yaşanan bu çevresel felaketler isterse bizden kilometrelerce uzakta olsun hepimiz tek bir atmosferde yaşıyoruz. hepimiz aynı su döngüsünü kullanıyoruz. burada yaşanan en ufak bir tahribat doğrudan ya da dolaylı, hemen şimdi ya da yüzyıllar sonra bir şekilde bize etkisini gösterecektir.
  
  yaşanan bu olaylara karşı caydrıcı tek bir mekanizma olabilir o da ecocide artık bir suç haline gelmelidir.
  
  çevre adaleti atlası buradan dünyanın herhangi bir yerinde nasıl bir çevresel kıyımı yaşandığını gösteren tüm faaliyetleri ve olayları bulabilirsiniz.