spinoza üzerine onbir ders

• merhum ulus baker hoca’nın enfes çevirisiyle, önce öteki yayınevi ve ardından bu günlerde makyaj malzemesi satıcısı kabalcı yayınları arasında çıkmış bir adet gilles deleuze kitabı olup, gilles deleuze’ün 1972 ilâ 1986 yılları arasında verdiği derslerin bant kayıtlarının deşifre edilmesinden oluşuyor ancak, ulus baker öyle biz dizmiş ki bu dersleri, kronolojinin dışına çıkmış ancak, baruch spinoza gibi gayet derecede zor ve gilles deleuze gibi söylemi (yazını da böyledir, şizofrenik) gayet geniş bir alana yayılan iki filozoftan birinin diğerini şerh etmesine değil de farklı bir yöntemle anlatmasına dair ‘çok zor’ bir kitap, biraz daha anlaşılabilir olmuş. bu açıdan, uzun süre ali akay tercümeleriyle idare etmek zorunda olanlar için, devasa bir okyanustur ulus baker tercümeleri.
  
  kitap, toplamda 11 ders notundan oluşuyor ve spinoza’nın etika’sı üzerine (hassaten deleuze’ün hayran olduğu 4. ve 5. kitap üzerine elbette) çokça sarfı mesai harcanmış derslerden oluşuyor. deleuze, bu dersleri öyle garip bir metotla işlemiş ki, bazen durup, “her şey yolunda değil mi?” diye sormayı da ihmal etmiyor. kitap, ders bant kayıtlarının deşifresinden müteşekkil olduğu için, arada gülmekten gözlerden yaşlar getirecek kadar komik pasajlar da var ancak, fevkalade zor bir kitap. cevher (spinoza cevherleri), varlık, duygu, duygulanış, ahlak, süre, ödev, işlev ve teoloji ile örülü bir kitap.
  
  ancak, sağlam bir spinoza’cı olan deleuze, bu kitapta fazlasıyla âşık ve taraflı duruyor. sağlam bir nietzsche ve spinoza hayranı olan deleuze’ün, spinoza ve nietzsche arasında bağlantılar (hatırlanacağı üzere deleuze köksap’ı da kendi düzleminde, yani içkinlik düzlemi içerisinde kavramsallaştırmıştır) bir harika.
  
  gerçekten, çok zor bir kitap bu, boğucu.. ama yavaş yavaş içine girdikçe bir şeyler belirmeye başlıyor, sonra çok ağır adımlarla ilerlenebiliyor, gayet zorlu bir yol. gerekli midir? işte bu yüzden sorular farklı tonlar taşırlar ve gerekli olup olmadığı gerekli değildir bu kitabın.
  
  bunun yanında zaten bu kitabı (ve her kitabı) ezberlemek ya da deleuze seviyesinde bir spinoza okuması yapabilmek değildir önemli olan. burada önemli olan ritimlerdir, ‘ritim yakalamak’ asli amaç olmalıdır.