weapons of the weak

• weapons of weak kavramına bu adı vermeden batı avrupa ortaçağ feodalizminde görülmekle beraber prekapitalist toplumların hepsine de teşmil edilebilen "bin yılda bir gelen ayaklanmalardan" , özellikle köylülerin günlük ve sessiz direniş biçimlerine atfen köylü ayaklanmalarına ilk dikkati çeken march bloch olmuştu. hatta bloch bu sessiz ve günlük direnişlerin geri dönülemez bir şekilde hakim sistemi, iktidarı, ilişki biçimlerini dolayısıyla b.avrupa feodalizmini nasıl içten içe değiştirdiği ispat da etmiştir:
  angaryaya dayalı doğrudan işletmecilikten ürün-rantdan para-ranta giden bir süreci nasıl zorladıklarını bunun da nasıl toplumu devleti derinden etkilediğini göstermek gibi...
  
  bizde ise bu sürece ilk kafa yoran kişi sanırım huricihan islamoğlu oldu. onun "devlet ve köylü" adlı kitabı köylününü artı ürününü kaptırmamaktan tutunda öşür vergisini düşürme, sipahiye çeşitli biçimlerde karşı çıkma örnekleriyle köylülerin osmanlı toplumunun günlük pratiklerini değiştirme potansiyelini araştırır. aynı şekilde amy singer da doktora tezinin kitaplaşmış hali olan "kadılar, kullar, kudüslü köylüler" de bunu araştırır ve örnekler.
  
  ama yine de weak' dan köylüleri anlıyorsak eğer (ki öyledir en azından madun çalışmalarına kadar) bloch'dan scott'a islamoğlu'dan singer'a kadar bu tür konuları çalışanlarında epey dikkat ettiği bir kavram var: köylü ayaklanması. kavramdan saf bir classe contre classe ya da köylünün bilinçli bir şekilde feodal bey'e, sipahiye karşı çıkıyorum'un aranmaması gerektiği ile her kurallar düzeyinde karşı koymayı da isyan olarak işaretlememek lazım geldiği...
  
  günlük ve sessiz direniş; ayak sürtme, vergi kaçırma, karşı koyma, ayaklanma köylüleri bir sınıf olmaya götüren sürecin başlangıcı da yapabilir` : e.p. thompson` ama bu başlangıca götürmeyebilir de, osmanlı köylüleri gibi...