öğrenildiğinde ufku iki katına çıkaran şeyler

• öğrenildiğinde ufku iki katına çıkaran kavramlar 17:
  
  yanılmaz arnold'a sahip olmak ne demek?
  türkiye de neden kuşaktan kuşağa aktarılan küçük işletme sayısı çok az.
  
  plajda gök yüzüne bakarak saatin kaç olduğunu nasıl öğrenirsiniz?
  
  gece kutup yıldızına bakarak saatin kaç olduğunu nasıl anlarsınız?
  
  ------------
  
  sahilde şezlongda oturuyorsunuz. güneş yavaş yavaş tepeden aşağı doğru iniyor. fakat daha güneşin denizin içine batmasına daha çok var. fakat ne kadar çok var? kaç saat sonra güneş batacak?
  
  bunu öğrenmenin cep telefonunuzun saatine bakmanın dışında farklı ve eğlenceli bir yolu daha var.
  
  sağ elinizi avcunuzu kendize bakacak şekilde açıp havaya kaldırıyorsunuz. sonra kolunuzu dirsekten büküyorsunuz. baş parmağınız açık diğer dört parmağınız kapalı. serçe parmağınızı ufuk çizgisi ile hizalıyorsunuz. ufuk çizgisi ile güneş arasındaki mesafeyi parmaklarınız yardımı ile ölçerek güneşin batmasına ne kadar süre kaldığını aşağı yukarı ölçebilirsiniz.
  
  her bir parmağınız 15 dk anlamına gelir.
  
  görsel
  
  görsel
  
  peki gece olduğunda saatin kaç olduğunu nasıl öğrenebiliriz. güneşin batış ufkuna olan uzaklığı ya da klasik güneşin gölgesinin kullanıldığı güneş saati ile gündüzleri zaman hakkında fikir sahibi olabiliyoruz. peki gece?
  
  bunun da bir yolu var.
  
  kutup yıldızı bu konuda size yardım eder.
  
  biliyorsunuz kutup yıldızı her zaman kuzeyi gösterir. yani konumu her zaman sabittir. diğer yıldızlar ise gece boyunca dünyanın dönüşü nedeniyle hareket eder. tıp kı ayın hareket etmesi gibi. bu durumu kullanarak saatin kaç olduğunu geceleri öğrenebiliriz.
  
  1. adım : kutup yıldızını bul. ve etrafında bir daire olduğunu hayal edin. bu daireyi 24 eşit parçaya bölün.
  
  2- ikinci adım: büyük ayı takım yıldızını bulun. büyük ayı takım yıldızının en belirgin yıldızları olan büyük kepçenin kare şeklindeki başını klasik bir saatin akrebi olduğunu düşünerek saatin kaç olduğunu tahmin edebilirsiniz.
  
  görsel
  
  burada dikkat edilecek kutup yıldızı saati saat yönünün tersine hareket eder. her bir saatte akrep normal saatteki gibi 30 derece hareket etmez. 15 derece hareket eder. bu yüzden saatimizi 12 ye değil 24'e bölmemiz gereklidir.
  
  -------------------
  
  bunlar saati tahmin etmek için kullanılacak ve yaklaşık olarak sonuç elde etmenizi sağlayacak yöntemlerdir. peki daha hassas bir zaman ölçümüne ihtiyacınız varsa!
  örneğin bir demir yolu şirketisiniz.
  ankaradan bir tren yola çıktı. adana'dan da yola çıktı. eskişehir hizasında bu iki trenin çarpışmamasından emin olmak için zamanı daha hassas olarak ölçebilmeniz gereklidir.
  
  sadece demir yolu şirketinin yöneticisi değil tüm makinistler zamanı hassas biçimde ölçebilmeli ve hepsinin saati aynı şekilde ayarlanmış olmalıdır.
  
  greenwich gözlem istasyonunun 0º 0' 0" doğu/ boylamında olduğunu biliyorsunuzdur. dünyadaki tüm ülkeler saatlerini greenwich gözlem istasyonuna olan uzaklığına göre belirler.
  
  greenwich gözlem istasyonunun tüm dünyadaki saatlerin ayarlandığı sıfır noktası olarak seçilmesinin nedeni ülke çapında herkesin saatinin aynı anda aynı zamanı göstermesi gerekliliğini ilk hisseden ülkenin ingiltere olmasından kaynaklıdır.
  
  sebebi ise ingiltere demir yolları çalışanlarının ve yolcularının saate ihtiyaç duymalarıdır. demir yolu ile sıradan halkın saat ihtiyacının ortaya çıkması arasındaki ilişki aslında neredeyse her devlette görülür.
  
  örneğin bir çoğumuzun elinde dede yadigarı tcdd'ın hediyesi serkisof cep saatleri vardır.
  
  tcdd'nin dağıttığı saatler genel olarak bir rus firması olan serkisof olarak adlandıırılsa da aslında saat verilen personelin demiryolları içerisindeki hiyerarşik yapısına göre, geniş bir marka ve kalite yelpazesinde saatler personele dağıtılmıştır.
  
  bu saatleri tren yolu çalışanları çalışma hayatı boyunca üzerlerine zimmetli olarak kullanmışlardır. eğer emekli olmadan işten ayrılırlarsa yeni personele devredilmiş ama çalışan emekli olana kadar tcdd'de çalışmışsa emekli olduklarında zarif bir teşekkür hediyesi olarak çalışana hediye olarak verilirdi.
  
  tcdd'nin dağıtmış olduğu cep saati markalarını kaliteleri açısından sıralayacak olursak,
  
  omega,zenith,tissot,cortebert,vetur,nacar,singer,hislon ve serkisof olarak sıralayabiliriz. bu ana markalar dışında belirli dönemlerde farklı markalara ait cep saatleride dağıtılmıştır.
  
  mesela tcdd cep saatli dediğimizde ilk akla gelen ürün olan bu saat mesela serkisof değil işveç markası golana'ya aittir.
  
  görsel
  
  görsel
  
  ---------------
  
  şimdi biraz zamanda yolculuğa çıkalım.
  
  yıl 1836 ingiltere
  
  demiryolu tüm ülkeyi kapsayacak şekilde gelişmiş. sıradan halkın hem bir ihtiyaç hemde bir statü sembolü olarak saatlere ilgisi artmış. londra başta olmak üzere bir çok kentte çok sayıda saatçi ortaya çıkmış.
  
  o yıllarda pilli saatler henüz ortaya çıkamadığı için tüm saatler kurmalı saatlerdi. bu hem saatlerin daha sık arıza yapmasına yol açıyor hemde ayarının çok daha kolay bozulmasına neden oluyordu.
  
  bu yüzden saat satıcılığı ve tamirciliği büyük bir iş kolu haline gelmişti. insanlar saatçilerin vitrinlerinde yer alan saatleri hem ilgiyle inceler hemde kendi saatlerini ayarlamak için oradaki saatleri kullanırmış.
  
  bu durum halk arasında bir tür obsesyon halini almış. sokağın başındaki saatçide saatlerini ayarlıyorlar sokağın ortasındaki saatçi de kontrol ediyorlarmış. ya da 2 gün önce saati ayarladı. ama pahalı ve kaliteli bir saate sahip olmalarına rağmen 6 dk geri kalmışsa buna inanmıyor diğer saatçilerin vitrinlerindeki saatle de kontrol ediyorlarmış.
  
  bu yüzden bir saat satıcısının vitrinindeki saatin ulusal saat olarak kabul edilen greenwich gözlem istasyonunun saati ile aynı olması çok önemli bir prestij unsuru haline gelmiş.
  
  kendi vitrin saati bile ayarsız olan bir saatçiden kim alış veriş yapmak istesin ki!
  
  işte bu durumu fark eden john henry bellville kendisine bir iş icaat etti.
  saatleri ayarlama enstitüsü
  
  görsel
  
  john henry her sabah greenwich gözlemevi'ne gitti saatini greenwich mean time'a ayarladı. daha sonra arabasına binecek ve servise abone olan müşterilerini gezerek saatin o anda tam olarak kaç olduğu bilgisini veriyordu.
  
  200'e yakın müşterisi vardı. çoğu saatçi ya da ünlü aristokratların evlerindeki saati ayarlayan kahyalardan oluşan bu müşterilere anlık olarak saatin tam olarak kaç olduğu bilgisini ise yanılmaz arnold lakaplı cep saatine bakarak öğreniyordu.
  
  john arnold cep kronometresi: üretim no. 485/786
  
  görsel
  
  görsel
  
  saat sussex dükü için üretilmiş bir saattir ve altın bir kılıfı vardır. john henry saati aldıktan sonra altın kılıfını hırsızların dikkatini çekmemesi için gümüş olanıyla değiştirmiştir.
  
  her gün yeniden ayarlanan ve çok kaliteli olduğu için gün içinde neredeyse hiç geri kalmayan bu saat uzun yıllar boyunca belville ailesine kuşaktan kuşağa aktarılacak doğru zamanın kaç olduğu bilgisini satma imkanı sağlamıştır.
  
  john henry bu hizmeti 1856'daki ölümüne kadar sürdürdü. dul eşi maria'ya geçim kaynağı olarak çalışmayı sürdürme ayrıcalığı verildi ve 1892'de seksenlerindeyken emekli olana kadar işi sürdürdü. ruth belville daha sonra işi devraldı. işi 1940'a kadar sürdürdükten sonra emekli oldu.
  
  belville ailesi arnold lakaplı saatleri sayesinde 100 yıldan fazla süreyle doğru zamanı sattılar. ama onların asıl sattıkları şey güvendi.
  
  tüm londra nasılsa bize göre saatini ayarlıyor. bugün de greenwich'e gitmeyim. hergün zaten arnold 40 saniye geri kalıyor. bugünde saati kendim ayarlayım dememesi. hergün o yolu kat edip saati ayarlamaları. arnold'un bakımını yaptırmaları. her müşterisine bizzat kendisi uğrayıp saati bizzat kendisi ayarlamasıydı.
  
  yanılmaz arnold lakaplı saat güvenilirdi ama belville ailesi o saatten daha güvenilirdi.
  
  önce telgraf sonrasında telefon gibi teknolojiler hayatımıza girmiş olmasına rağmen insanlar yanılmaz arnold'a güvenmeye saatlerini ona göre ayarlamaya devam ettiler.
  
  peki buradaki maharet yanılmaz arnold lakaplı saatte mi? yoksa ona sahip olan belville ailesinin işlerine olan sadakatinde mi?
  
  rot başı kilit somunu eksik ibaresiyle aracım, araç muayenesinden geçmemişti. dün otosanayide abartısız ondan fazla oto tamircisine gittim.
  
  kimi ufak bir iş olduğu için tamir etmeye yanaşmadı. kimi binlerce liralık masraf çıkaracak ek kusurlar bulmaya çalıştı. koskoca otosanayide yanılmaz arnold'a sahip usta bulamadım.
  
  aslında bir çoğunda yanılmaz arnold vardı. işi nasıl yapacaklarına dair güvenilir bilgiye sahiptiler. ama o bilginin gereğini yapacak iş ahlakına sahip değildiler.
  
  onlarca tamirci gezdikten sonra eksik olan kilit somunu yerine vidalanmasını sağladım. işi yapan usta o gün ise halime acıyıp yaptı. yarın gitsem muhtemelen yapmaz. o an iyi anına denk geldi ve yaptı.
  
  türkiye'de neden yüz yıldan fazla yaşayan küçük işletmeler yok? sorun arnold'a sahip olmamak değil, iyi bir fikire sahip olmamakta değil.
  
  yanılmaz arnold'a sahip olup onu değerli kılacak güvenilir insan, güvenilir iş etiğine sahip olmamak asıl sorun.
  
  bu olmadığında ustalık becerileri, ticari zeka, hepsi anlık fayda sağlıyor. fakat kuşaklar boyu sürecek bir kar kapısı kurmak malesef bu yöntemle mümkün olmuyor.
  
  saat gibi çalışan bir işe sahip olmak mı istiyorsunuz?
  
  kendinize bir yanılmaz arnould bulun ve ona çok iyi bakın. ne iş yaparsanız yapın asıl sattığınız şeyin güven olduğunu unutmayın