mumya

• ölümden sonra yaşama inanan antik mısırlılar için mumyalamanın ne kadar önemli olduğunu biliyoruz ama hatırı sayılır derecede olacak ki, mumyalama işlemlerini titizlikle ve çok uzun süren ritüellerle yaparlar.
  onlara göre tanrıya ait olan tekrar tanrıya iade edilmelidir.
  
  mısırlılar ölülerine yani mumyalarına bu kadar saygı ve özen gösterirken, geçmiş yüzyıllarda bu mumyalar; sanat, ticaret, bilim ve eğlence sektöründe çok ilgi görmüş.
  öyle ki kaynaklara göre kağıt sağlamak için bile kullanılmışlar. bu kullanım ve istismarların çoğu, napolyon'un ülkeyi işgal etmesiyle başlamış.
  
  1830'lara gelindiğinde, üst sınıf batı avrupalılar ve amerikalılar hazine aramak için mısır'a akın etmeye başlamış ve mumyalar o dönem başlıca "ödül" haline gelmiş.
  
  mısırbilimci beverley rogers'ın belirttiğine göre, mumya çılgınlığı o kadar ilerlemiş ki, 1833'te peder géramb adlı bir keşiş dönemin mısır hükümdarı muhammed ali'ye, "mısır'dan dönen birinin bir elinde mumya, diğer elinde timsah olmadan avrupa'ya gitmesi pek saygın bir davranış olmaz" demiş.
  
  bugün bile heyecan uyandıran mumyaların akıl almaz kullanım alanları ise şu şekilde sıralanmış:
  
  1.mumyaların insanlar için ilaç yapımında kullanılması;
  ürkütücü gibi görünse de, avrupa'da insanlar tedavi için mumyaları yemiş. tarihçi richard sugg'a göre, "18. yüzyılın sonlarına kadar insan vücudu yaygın olarak kabul gören bir tedavi aracıydı. en popüler tedaviler et, kemik ya da kanın yanı sıra bazen insan kafataslarında bulunan çeşitli yosunları da içeriyordu."
  
  genellikle "mumia" (mumyaların mumyalandığı zift anlamına da gelen bir kelime) olarak satılan mumya, morarma ve diğer rahatsızlıkların tedavisi için cilde uygulanır veya toz haline getirilerek içeceklere karıştırılırdı.
  kullanım alanlarını şöyle sıralayabiliriz:
  *kan sulandırıcı.
  *ağrı kesici.
  *öksürük bastırıcı.
  *anti-inflamatuar
  *adet düzenleyici
  *yaraları iyileştirme...gibi
  
  mumyacılık o kadar büyük bir iş haline geldi ki, tıpkı günümüzde sahte ilaç pazarında olduğu gibi talebi karşılamak için idam edilen suçlulardan, kölelerden, dilencilerden ve develerden yapılan sahte mumyaların ticareti yapılmaya başlandı.
  
  2. insanların partilerde mumya kullanımı;
  19. yüzyıla gelindiğinde insanlar hastalıkları iyileştirmek için artık mumya tüketmiyorladı. victorialılar, rogers'a göre, özel partilerde eğlenmek için "mumya açma" partileri düzenliyorlardı.
  
  her şey giovanni belzoni adlı bir sirk sanatçısı ile başladı. 1821'de, piccadilly circus yakınlarında mısır antikalarından oluşan bir serginin parçası olarak halka açık bir mumya açma etkinliği düzenledi. etkinlik çok başarılı oldu; açılışa 2000'den fazla kişi katıldı. izleyicilerden biri de londralı cerrah ve akademisyen thomas pettigrew'du ve bu gösteriden o kadar etkilenmişti ki, genellikle bir konferansla birlikte halka açık, biletli mumya açma etkinliklerini düzenlemeye başladı.
  
  zaman zaman ciddi bir bilim unsuru olsa da pettigrew 1834'te mumya çalışmaları üzerine ilk kitap olan a history of egyptian mummies'i yazdı.
  
  3. mumyaların boya pigmenti olarak kullanılması;
  kulağa bir şehir efsanesi gibi geliyor ama değil: 16. yüzyıldan itibaren mumya kahvesi adı verilen ve öğütülmüş mumyalardan yapılan bir pigment avrupalı sanatçılar için popüler bir tercih haline geldi. eugène delacroix, ingiliz portreci sir william beechey gibi sanatçıları bu pigmenti kullanmış ve pre-raphaelites'in özel favorisi olmuştur. aslında herkes ne ile resim yaptığını bilmiyordu. ressam edward burne-jones bunu öğrendikten sonra arka bahçesinde bir tüp boya için küçük bir cenaze töreni düzenlemişti.
  
  4.mumyaların iç dekor olarak kullanılması;
  mısır'a yapılan geziler 19. yüzyılın üst sınıfları arasında o kadar popülerdi ki, mumyalar hatıra olarak eve döndüklerinde genellikle misafir odasında, çalışma odasında, hatta bazen yatak odalarında sergileniyordu. rogers, "yazar gustave flaubert'in masasının üzerinde bir mumya ayağı bulundurduğu bilinmektedir" diyor. mumyalar işyerlerinde de sergileniyordu. chicago'daki bir şekerleme dükkânı, 1886 yılında "musa'yı sazlıklarda bulan firavun'un kızı" olduğu söylenen bir mumyayı müşteri çekmek için sergilemiştir.
  
  5. insanların mumyaları gübre olarak kullanması;
  antik mısır'da tanrı ve tanrıçalara adak olarak sunulmak üzere milyonlarca hayvan mumyalanırdı. ibisler ve babunlar thoth için, yırtıcı kuşlar horus için ve kediler de tanrıça bastet için kutsaldı. özellikle kedi mumyaları o kadar çoktu ki, 19. yüzyılın sonlarında ingiliz şirketleri bu mumyaları tarımda kullanmak için mısır'dan satın aldı. bir hesaba göre, tek bir şirket 19 ton ağırlığında yaklaşık 180.000 kedi mumyası satın aldı ve bunlar daha sonra gübre haline getirilerek ingiltere'deki tarlalara serpildi. bu sevkiyattan elde edilen kafataslarından biri şu anda british museum'un doğa tarihi bölümünde bulunmaktadır.
  
  6.sahte kutsal emanet olarak mumyaların kullanılması;
  jeanne d'arc 1431'de kazığa bağlanıp yakıldıktan sonra, cellatları ondan geriye hiçbir iz kalmaması konusunda kararlıydı. cesedini ikinci kez yaktılar, sonra da kalanları seine nehri'ne attılar. ancak 1867'de paris'teki bir eczanenin tavan arasında "orleanslı bakire jeanne d'arc'ın kazığa oturtulmasından geriye kalanlar" etiketli bir kavanoz bulundu. kilise tarafından gerçek olduğu kabul edildi ve daha sonra tours başpiskoposluğu tarafından işletilen bir müzede sergilendi. ancak 2007 yılında adli tıp uzmanı philippe charlier tarafından yapılan testler, kavanozun içindekilerin joan'dan binlerce yıl öncesine ait olduğunu ortaya çıkardı: bunlar aslında eski mısır mumyalarından alınan bir insan kaburgası ve bir kedi uyluk kemiğiydi.
  
  7. bağış toplamak için mumyaların kullanılması;
  massachusetts general hospital, 1846 yılında eter kubbe olarak bilinen amfi tiyatroda modern anestezi kullanılarak gerçekleştirilen ilk halka açık ameliyatın yapıldığı yerdir. ancak burası aynı zamanda genellikle bir hastanede göremeyeceğiniz bir şeye de ev sahipliği yapıyor: bir mısır mumyasına.
  
  iyi korunmuş padihershef, massachusetts general'a 1823 yılında boston şehrinin bir hediyesi olarak geldi. mumya ilk olarak 19. yüzyılın başlarında hollandalı bir tüccar tarafından şehre hediye edilmişti (tüccarın mumyayı kayınvalidesini etkilemek için satın aldığı söyleniyor) ve mumya o zamanlar çiçeği burnunda olan massachusetts general hospital'a fon yaratmasına yardımcı olması için verilmiş ti. padihershef, boston'da bay doggett'in sanat deposu'nda sergilenmeye başlandı ve insanlar abd'deki ilk mısır mumyalarından birini görmek için 0,25 dolar ödedi. padihershef daha sonra hastane için daha fazla para toplamak amacıyla bir yıl süren bir doğu yakası turuna çıktı ve 16 ekim 1846'da tarih yazan ameliyata tanıklık etmek üzere eter kubbe'deki yerini aldı. mumya bugün hala oradadır.
  kaynak