tiamat

• kadim bir babil tanrıçasıdır, sümer mitolojisindeki karşılığı nammu'dur. ibranicede tehom diye bilinir.
  
  tiamat, dünya var olmadan önce var olan ilksel suları ve kaotik okyanusu temsil eden varlıktır. anlatıda, tanrı marduk tarafından mağlup edildiği ve marduk'un evreni yaratmak için tanrıça'nın bedenini kullandığı; tiamat'ın göğsünün, cennet ve dünya arasındaki boşluk hâline geldiği. ağlayan gözlerinin fırat ve dicle'nin kaynağına, kuyruğunun ise samanyolu galaksisine dönüştüğünden bahsedilir.
  
  tiamat, orijinal yaradılışın kaosu içinde kükreyen ve çalkanan tuzlu suyun "parıldayan" kişileştirilmesiydi. tiamat ve abzu kozmik uçurumu ilksel sularla doldurdular. anlatıya göre tiamat, "her şeyi yaratan ümmü-hubur"dur.
  
  tiamat, ilksel tatlı su tanrısı abzu ile birlikte panteonun tanrılarını üretmiştir. ilksel yaratılışın kaosunun sembolüdür, çok güzel bir kadın olarak tasvir edilir ve feminen güzelliği temsil eder.
  
  aynı zamanda toprak elementini simgeleyen ana tanrıçadır. tiamat'a dair mitosun iki bölümü olduğu öne sürülmektedir; birincisinde tiamat, tuzlu ve tatlı su arasındaki "kutsal evlilik" yoluyla, sayısız nesillerce kozmosu barışçıl bir şekilde yaratan yapıcı bir tanrıçadır. ikincisinde ise ilksel kaosun canavarca somutlaşan hâli olarak kabul edilir. bazı kaynaklar onu deniz yılanı ya da ejderha imgeleriyle özdeşleştirir.
  
  fiziksel özellikler/fenotip
  iki ayrı efsanede geçen fiziksel tanımları arasında derin farklar bulunur. ilkinde kuyruklu insan benzeri bir yapı tarif edilir; diğer formu benzersizdir, en yaygın kromatik ejderha türlerinin (siyah, mavi, yeşil, kırmızı, beyaz) örüntüde yer alan her ana renk için bir kafası vardır. her bir kafa birbirinden tamamen bağımsız olarak çalışabilir ve ilgili ejderha ırkının bir üyesinin özel güçlerine sahiptir. vücudu ayrıca ucunda zehirli bir iğne bulunan uzun bir kuyruk da dahil olmak üzere bir wyvern (kanatlı bipedal mitik ejderha) ile ortak özelliklere sahiptir.
  
  tiamat genellikle bir deniz yılanı veya ejderha olarak tanımlanır, ancak bir kısım asurolog bu tanımlamaya katılmaz ve "ejderha formunun tiamat'a kesin olarak atfedilemeyeceğini" savunur.
  
  tiamat'ın kişiliği de tartışmalıdır. başlangıçta kibirli, açgözlü, nefret dolu, kindardı. kendisine yapılan herhangi bir saygısızlığı asla affetmeyen ve daha çok güç odaklı bir figür olarak lanse edilmiştir. ancak diğer anlatılarda sakin ve ılımlı bir karakter olarak nitelenir. bu da dualist kozmolojiye uygun iki yönlü kişiliğin temsilidir.
  
  tarihçe:
  
  ilk nesil tanrıları doğurur; kocası abzu, onların kendisini öldürmeyi ve tahtını gasp etmeyi planladıklarını düşünerek daha sonra onlara savaş açar ve öldürülür. öfkelenen kadın da kocasının katillerine savaş açar ve devasa bir deniz ejderhasına dönüşür.
  
  tiamat daha sonra enki'nin oğlu fırtına tanrısı marduk tarafından öldürülür. marduk, diğer tüm tanrıların gücüyle yoğun bir savaştan sonra tiamat ve çocuklarının üstesinden gelebilmiştir.
  
  kesin zaferin ardından marduk, tiamat'ı ikiye böldü, kaburgalarından cennetin ve dünyanın tonozunu (gök kubbe) yaptı. ağlayan gözleri dicle ve fırat'ın kaynağı, kuyruğu samanyolu oldu. yaşlı tanrıların onayıyla kingu'dan kader tableti'ni aldı ve kendisini babil panteonunun başına geçirdi. kingu yakalandı ve daha sonra öldürüldü: kırmızı kanı dünya'nın kırmızı kiliyle karışarak, genç igigi tanrılarının hizmetkârı olarak yaratılan insanoğlunun bedenini oluşturacaktı.
  
  tiamat, "yaratılış'tan sonra dışarı çıkan bir rahim" idi ve babil mitolojisi'nin kökeniydi. bir "ana deniz "e dönüştürüldü ve yaşam üretmek için bir üreme alanı olarak kullanıldı, ancak dünyanın ortamı dengelendikten ve ekosistemler kurulduktan sonra, ters tarafta bir dünya'ya sürüldü; burası hayatsız, paralel dünya bile olmayan fantastik bir alandır.
  
  ekosistemin zaten kurulmuş olduğunu görünce, yaşamı rastgele tasarlayan ona gerek kalmadı ve zekâ kazanan yaşam formlarının uyduğu rotaya göre, onun artık bir engelden başka bir şey olmadığına hükmedildi. bundan sonra tiamat, ayna dünyada asıl dünyasına geri dönmek için beklemektedir.
  
  enûma eliş (antik mezopotamya yaratılış destanı) tiamat'ın akrep adamlar ve deniz insanları da dahil olmak üzere daha genel bir canavar listesi arasında ejderhalar ve yılanlar doğurduğunu belirtir, ancak onun şeklini bir ejderha olarak tanımlamaz; aynı efsaneyi içeren diğer kaynaklar ise ondan bu şekilde bahseder.
  
  tiamat efsanesi, bir kültür kahramanı ile bir khtonik (yer altı) veya su canavarı, yılan veya ejderha arasındaki savaş olan chaoskampf nosyonunun kaydedilmiş en eski versiyonlarından biridir. tiamat mitiyle doğrudan ya da dolaylı olarak bağlantılı olan diğer mitolojilerdeki chaoskampf motifleri arasında hitit illuyanka miti ve yunan geleneğinde apollo'nun delphi kâhinini ele geçirmek için gerekli bir eylem olarak python'u öldürmesi yer alır.
  
  daha önce değinildiği gibi bazı analizlere göre tiamat mitinin iki bölümü vardır; ilkinde tiamat yaratıcı tanrıçadır, tuzlu ve tatlı su arasındaki "kutsal evlilik" yoluyla, birbirini izleyen çağlar süresince kozmosu barışçıl bir şekilde yaratır. ikinci "kaoskampf "ta ise tiamat ilkel kaosun canavarca vücut bulmuş hâli olarak kabul edilir.
  
  bazı araştırmacılar tiamat'ın marduk tarafından öldürülmesini, iktidarın anaerkil yapıdan ataerkil yapıya geçtiği hipotezine kanıt olarak değerlendirmiştir. bu konuda büyük tanrıça teorisine ilişkin bir fikir birliği vardır. bu teoriye göre tiamat ve diğer antik canavar figürleri barışçıl, kadın merkezli dinlerin kadim yüksek tanrıları olarak sunulmuş ve şiddete başvurduklarında canavara dönüşmüşlerdir. tanrısal karakterlerin erkek bir kahraman tarafından yenilmeleri, erkek egemen dinlerin antik toplumu devirme biçimine karşılık geliyordu.