prut savaşı

• rus çarı 1. petro (bkz: deli petro) tuna'ya kadar inerek rumeli'deki hrıstiyan ahaliyi isyana teşvik ve çıkacak karışıklıktan istifade etmek üzere plan yapmıştı. buna göre boğdan'a girip prut nehri boyunca tuna kıyılarına inmeye başlayan rus ordusu hiç beklemediği bir anda türk kuvvetleriyle karşılaştı. bilhassa devlet giray han'in ustaca manevraları ve aynı zamanda osmanlı ordusunun prut nehrini köprüler kurarak geçmesiyle 20 temmuz 1711 günü bütün rus ordusu çar ile birlikte kuşatıldı. yeniçerilerin ilk hücumlari ruslar tarafından püskürtüldü ise de ertesi günü 400 kadar topla donatılmış olan ve gayet iyi bir mevzide bulunan osmanlı ordusu rus kuvvetlerini şiddetli bir kuşatma ve ateş altına aldı. rus ordusu 36.000 piyade ve 6.000 atlı ile 122 topa sahipti. türk ve kırım kuvvetleri 120.000 askerden ibaret olup iaşe bakımından da mükemmeldi. yani askeri üstünlük tamamen türklerde olup rusların muhasaradan kurtulması imkansızdı. sadrazam baltacı mehmed paşa yürüyüş emirleri yollamaya hazırlanırken rusların sulh için müracatta bulunduklarını öğrendi. sadrazam bu müracatı önceden kabul etmediyse de rusların azak ve diğer kaleleri vereceklerini öğrenince razı oldu ve mütareke emri verdi. rus çarı tarafından delege tayin edilen ve aslen yahudi olan peter safirov kısa zamanda osmanlı ümerasıyla anlaşma sağladı. devlet giray han ile demirbaş şarl'ın (bkz: demirbaş karl) türk ordugahındaki mümessilinin itirazlarına rağmen baltacı mehmed paşa ile safirov arasında antlaşma imzalandı ve petro ordusuyla birlikte serbest bırakıldı. imzalanan prut antlaşmasının en büyük kazancı azak kalesinin osmanlılara iadesi, özi boyundaki iki rus kalesinin yıkılması, lehistan'ın rus nüfuzundan kurtulmasıydı.
  
  rus ordusunun belki büsbütün imhası mümkün iken sadrazam ve ordu ümerası kağıt üzerindeki menfaatlere kapılarak bu firsatın kaçırılmasına sebep oldular. antlaşmadan sonra cereyan eden vakalar baltacı'nın iyi niyetinin ruslar tarafından istismar edildiğini göstermiştir. esasen imzalanan antlaşma her bakımdan osmanlılar için karlıydı. fakat sadrazam, cehaleti ve dirayetsizliği yüzünden antlaşma hükümlerinin ancak kağıt üzerinde kalmaya mahkum olduğunu anlayamamıştı.
  
  nihayetinde prut antlaşmasıyla 1. petro'nun karadeniz'e ve balkanlara inme yolundaki hayallerine bir darbe vurulup azak ve çevresinin geri alınması mümkün oldu. petro ise prut bataklığından ordusunu kurtararak isveç'e karşı kesin bir üstünlük elde etmişti. bu bakımdan prut antlaşması rus ordusunu mutlak bir felaketten kurtarırken rus diplomasisi için de bir zaferdi. nitekim ruslar bir taraftan baltık bölgesine ilerlerken öte taraftan kafkaslara, azerbaycan'a, iran'a ve hatta türkistan'a doğru yayılmış, anadolu doğrudan doğruya rus tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır.
  
  edit: imla