klasik koşullanma

• kisaca soyledir:
  
  unconditioned stimulus (ucs veya us: mesela et) normal sartlar altinda kopeklerde unconditioned response (ucr veya ur: tukuruk salgilama) yaratiyor. simdi biz bu ucs'yi defalarca notr bir uyaranla (neutral stimulus), yani zil'le birlikte sunuyoruz hayvana. bir sure sonra zil (ns) ve et (ucs) bagdastirildigi icin, sadece zilin goruntusu (ns) tukuruk salgilatmaya yetiyor (ucr). iste bu durumda ne oluyor? ns -yani zil- artik bir conditioned stimulus'a (cs), salya ise ucr'den conditioned response'a (cr) donuyor.
  
  denklem gibi verelim:
  
  ns + ucs ---> ucr
  cs -----------> cr
  
  unconditioned ogrenilmemis, ve conditioned ogrenilmis olarak akilda tutulursa, sanirim anlamasi daha kolay olabilir.
  
  bir baska ornek verelim, diyelim sifir numara manyaksiniz, bu nedenle bir yasindaki bebeginize once zil gosterip yarim saniye sonra gozune sogan basiyorsunuz, ve cocuk agliyor. burda, her durumda gozune sogan basmak aglama olusturacagi icin:
  
  ucs: sogan
  ucr: aglama
  
  diyebiliriz. simdi zili de yarim saniye once veriyoruz sogandan, ki normalde zil aglatiyor mu sizi? hayir. cevap evetse tuhler tuhu. iste zil kosullanmamis normal insan evlatlarini aglatmadigi icin, notr bir uyaran yani,
  
  ns: zil
  
  bunlari ayni surayla defalarca vere vere, cocugumuzu manyak yaptigimiz yetmiyormus gibi, klasik kosullanmayi da gerceklestiriyoruz. boylece cocuk bir sure sonra sogandan bagimsiz, zili duyunca aglamaya basliyor. hah, iste bu noktadan sonra ns-->cs'ye, ve ucr---> cr'ye donuyor. yani,
  
  cs: zil
  cr: aglamak.
  
  klasik kosullanma gerceklestiginde, her zaman ns-->cs'ye, ucr de cr'ye doner.
  
  bu tip kosullanmanin acquisition (ns ile ucs'nin bagdaslastirilma sureci), extinction (uzun sure zili tek basina calarsaniz artik aglama yaratmayacagi), spontaneous recovery (ama ilk sogani geri getirme ardindan gelen ilk zil sesinde direk aglama gelmesi- ki normal acquisition surecinden daha hizli bu cokca tek denemede), stimulus generalization (yani zile aglayan cocugun kapi ziline de aglamasi) ve stimulus discrimination (zile aglayan cocugun telefon sesine aglamamasi) gibi surecleri de vardir.
  
  klasik kosullanmada temporal contiguity ve frequency onemlidir, yani ns ve ucs birbirine fiziksel olarak yakin olmali, ve bu eslestirme sikca tekrarlanmali.
  
  ture ait ozelliklere gore klasik kosullanma cesitlilik gosterebilir. bunun disinda, mesela food aversion denen tek bir kez dogadaki bir bitkiyi yiyip zehirlendigimizi dusunelim, iste burada ns+ ucs eslestirmesi tek kerede yapiliyor, neden? cunku survival value'su var, evrime uyma meseleleri.
  
  yalan yanlis cevirmeme kaygisindan mutevellit ingilizce sozcukler icin kusura bakmayin.
  
  edit: ingilizcesi, classical conditioning.