the demolished man

• düşünce suçu olmayan ama düşünce polisleri olan bir evrende geçen ve polisiye ile bilim kurguyu mükemmel harmanlayan kitap. türkiye'de üç farklı isimle yayınlanmış: yıkıma giden adam, yirmi dördüncü yüzyılda cinayet ve anarşist.
  
  esper denilen üstadlar herkesin zihnini okuyabiliyorlar, üstelik istedikleri anda kendi zihinlerini de dışarıya kapatabiliyorlar. bunlara esper deniyor ve toplumsal hiyerarşinin üst basamaklarındalar. böyle bir dünyada tabi çok uzun süredir suç işlenmemiş, herkes sistemin ondan beklediğini yerine getiriyor, bunun dışında bir seçenek sunulmuyor. ama 1984'den farklı olarak burada güçlü ve yaygın bir devlet ağı yerine özgür toplum yanılsaması da var. halbuki kapitalizm öyle bir noktaya varmış ki, bu dünyanın insanları kendilerini hür müteşebbis falan zannetse de aslında en tepede olduğu düşünülen çok zenginlerin bile fazla hareket alanı yok. böyle bir dünyada hala nasıl olduysa hırsa sahip olan biri cinayet işlemeye karar veriyor ve hikaye başlıyor. bir yandan canlı bir distopya tarifi, bir yandan da katille beraber hareket etmenizi ve bu işin nereye varacağını deli gibi merak etmenizi sağlayan dinamik anlatım. böyle bir toplumda yakalanmadan cinayet işlemeyi bırakın, cinayet planı bile bir düşünce polisinin zihnine denk gelmeden nasıl yapılır?
  
  --- spoiler ---
  
  katilin bir noktada yakalanacağını tahmin ediyor insan. ama ondan sonra katili korkunç bir ceza beklediğini düşünürken, yazar bizi ters köşeye yatırıyor. katil aslında sistemi en olmadık yerinden vurmuş, ve suçun ne olduğunun bilinmediği bir dünyada cinayet işlemiş. ama onu cezalandırmak yerine, cesareti ve zekası nedeniyle onun hafızasını siliyorlar ve bebekliğine döndürüyorlar. tabi, tekrar yetişkin olması için yıllar gerekmeyecek, bir kaç haftada zihni bir yetişkin haline dönecek, ve tekrar sistemin işe yarar bir neferi olarak yoluna devam edecek. ya da umulan bu. sonuçta, karakteri insanın kaderidir diye düşünürsek, tekrar suç işleme olasılığı da mevcut. ama burada asıl etkileyici olan, sistemin işine yarayacak en ufak şeyden bile vazgeçmek yerine onu kendisine eklemleme çabası.
  
  --- spoiler ---