4 entry daha
  • kendisi hakkında şüphelerim, yapılan münazara sonrasında doğrulandı. çünkü bu kadar önderin arasında sözüne ve söylediklerine seyyid rıza dan ve diğerlerinden daha çok itibar edilen nuri dersiminin buna neden olması dersim mücadelesini tamamen bir kürt mücadelesine dönüştüren simge olmasıdır.

    "nuri dersimi dışarıdan gelen biri" ifadesi onun dersimli olmadığını ifade etmez. elbette dersimde doğduğu evi biliyoruz o derece yani ancak dışarıya gitti okudu büyük adam oldu bir takım öğrenci hareketlerine de katıldı. dersime geri geldi ve işte bu geliş bir dışarıdan geliştir. çünkü dersiminin fikirleri modernizm temellidir.

    bizi manipülasyon yapmakla suçlayanlar ve dersim hakkında diledikleri gibi yazanlar elbette bizi bilmez zannetiler. madem bir yazı yazacaksın ve ciddi münazara istiyorsun bunun için nedenlerin olmalı. yani yeri geldiğinde kitaba sarılıp yeri geldiğinde "75 yaşındayım, şehit oluyorum, kürdistan şehitlerine karışıyorum. dersim mağlup oluyor, fakat kürtlük ve kürdistan yaşayacaktır, kürt genci intikam alacaktır, kahrolsun zalimler! kahrolsun kahpe ve yalancılar" gibi ne idüğü belirsiz bir ifade kullanıp okuyucunun tercihine bırakırsan yanlış yaparsın.bu ifadeye dersimde herkes güler. he ihsan sabri çağlayangililin söyledikleri malum ancak bak sana baştan söylim bilimsel olmak bir tercih ve hatta bir ideolojidir bunu anla. benim elbette babamdan dedemden duyduğum tarih benim için başkalarının anlattıklarından daha değerli. çünkü bilimsel bilgi aldım diyen herkes dersimde döndüğü yeri kötüledi. farklı olmalı dedi ve onu bir siyasi mücadele içine soktu. oysa bu sırada babalarımız dedelerimiz bize bir tecrübeyi anlatmışlardı. o da yavuz ile idrisinin ortaklığı ortak selahattin eyyübü geçmişi idi.bu konuda ağız dolusu konuşmak kimsenin hakkı değil, bilinsin

    benim okuduklarım ve canlı tanıklıklarını dinlediğim ve saatlerce kaydettiğim yaşlıların anlattıları arasında bir paralellik ve akli bir birliktelik söz konusu.yani sizin için bir bilgi bilimsel olmalıdır, ancak benim için bilim bir dedikodudur "o şöyle yapmış, bu böyle söylemiş, şuymuş buymuş". hee bunu da hala akademik eğitimini pozitif bilimlerde devam ettiren biri olarak söylüyorum.neyise bu kayıtlarda kırmanci olarak seyyid rızaya ait olan söz herkesin ağzından ortak olarak çıkan "hükümete be şeref ü zeker" sözleridir. bunların hiç birinde ne kürdistan, ne kürt teali cemiyeti, ne de başka bir kelimeye rastlamadım. tabi bu insanların okuması yazması yoktu bilmezler işte kardeşim adamlar yazmış diyorsan başka kaynaklar da vericem rahat ol.

    bir diğer konu kendisinden alıntı yapılan mehmet bayrak zaten dersim tarihi nuri dersimiden öğrenilmeli diyor. onun eserlerini derleyen kişi mehmet bayrak ayrıca alevilik ile ilgili çalışmaları da değerli.ancak mehmet bayrak bunu atatürk ün katliamdan haberi yoktur iddealarına karışılık söylüyor.yani burada işler şöyle yürüyor atatürt tarafı nuri dersimi tarafı. türk ve kürt gençliğine hitabe, hadi savaşın. anlatmaya çalıştığım ve karşısında olacağım dil bu. bir tarafta türk methiyesi bir tarafta kürt methiyesi. nuri dersiminin izlediği yol ve hatta kürtlerin tarihi bir ders alarak izlediği yol aslında atatürkün izlediği kurnaz yoldur. şimdi madem meraklısınız türklüğe kürtlüğe, sizin için birisi illa ki türk ya da kürt olmalı ise şu bilgileri verelim.

    'alevi kürtler' terimini, kendilerini kürt olarak tanimlayip tanimlamadiklarina bakmaksizin, zazaca ve kurmanci konusan tüm aleviler için kullanacagim. bu terimi kullanmam, onlarin 'gerçekte' ya da 'esasen' kürt ya da baska bir sey olduklari iddiasini tasimaz. alevi kürtlerin merkezi, dersim'den (tunceli ili ve ona komsu olan erzincan'in kemah ve tercan ilçeleri ile bingöl'ün kigi ilçesinden) ibarettir. dersimliler, bati dersim'in (çemisgezek ve pertek'in de kismen içinde bulundugu ovacik ve hozat'in) (zazaca konusan) seyhhasan asiretleri ile aralarinda hem zaza hem de kurmanci dillerini konusanlarin bulundugu dogu dersim (pülümür, nazimiye, mazgirt) asiretleri arasinda kültürel bir fark görürler.

    bir dizi alevi yerlesim bölgesi dersim'den bingöl, kuzey mus, varto boyunca kars'a kadar doguya uzanir. bu asiretlerin en büyükleri ve en iyi bilinenleri, kurmanci konusan hormek (xormek, xiromek) ve zazaca konusan lolan (zikredildikleri sira ile bkz.: firat 1970, kocadag 1987) dersim kökenli oldugunu iddia ederler ve bu asiretlerin gerçekten halen dogu dersim'de (zikredildikleri sira ile nazimiye ve pülümür) yasayan mensuplari vardir.

    daha batida, sivas'in zara bölgesi ve çevresinde önemli bir alevi kürt nüfusu ile, koçgiri asireti ile karsilasiriz. zaza lehçesinden çok kurmanci lehçesi kullanmalarina ragmen, koçgiri asireti bati dersimli seyhhasan asireti ile akraba olduklari iddiasindadirlar. dersimli asiretlerin baska
    bazi mensuplari, hem zazaca hem de kurmanci konusanlar, sivas'ta diger yerlesim bölgelerini olustururlar. dersim alevileri ile akrabaliklarinin diger bir belirtisi, aralarinda yasayan ayni soydan seyitlerin (özellikle kureysliler'in) varligidir. mehmet bayrak

    ayrıca bu konuda önemli çalışmaları olan martin van bruinessen a göre ,kendisi kürtlük türklük alevilik kitabının yazarıdır.

    "iki elit var. biri, ‘siz hepiniz türksünüz.’ diğeri de ‘kürtsünüz’ diyor. daha sonra buna ‘siz alevi kürtsünüz’, ‘sünni kürtsünüz’, ‘zaza’sınız’ diyen, kime ne olduğunu dikte eden bir çok elit ortaya çıkıyor. işte pkk bu noktada ulus bilinci oluşturmak için devletin şiddetini davet etmesi gerektiğine karar veriyor. diğer bir deyişle; ‘şiddetin, baskının artması, ezilenlerin bilincini daha da keskinleştirecektir.’ şeklinde özetleyebileceğimiz marksist felsefeye sarılıyor. pkk bilinçli olarak devletin şiddetini davet ediyor. gecekondularda polis copu yiyen, komandoların operasyonuna ve milliyetçi baskıya maruz kalan kitlelere ‘bakın burası onların toprağı değil, siz baskı altında bir ulussunuz.’ diyor ve bu şekilde ulus bilinci canlandırmaya çalışıyor."

    ayrıca dersimin aşiret dağılımını ve konuşulan dilleri inceleyecek olursak:

    1- abasanlar :zazaca pülümür-hozat-ovacık-erzincan(kırlangıç köyü,çağlayan bucağı,bağlı,karatuş köyleri) kığı ilçesi:(akımlı estigkavak,ayanoğlu,güzgörü köyleri) tercan :(başbudak, beşgözek köyleri) kelkit:(akdağ,kömürlük köyü),erzurum-aşkale(aşkale,gürkaynak ve koçbaba köyleri)

    2- abdalanlar :zazaca pülümür-hozat-ovacık

    3 -ağucanlılar: zazaca hozat(bargini),elazığ-erzincan-kemah-malatya-adıyaman-elbistan-pazarcık(girne),arapkir

    4- alanlar: zazaca mazgirt, mazımiye,iranı kuzey horosan bölgesi,erzincan merkez ilçesi (çamurdere, çamlık, karataş, başköy, çilhoroz, yayla kent, sertaş, askartallı, kılıçkaya, endere köylerinde)erzurum çat ilçesi,beşiktaş komu, tuzluca mah.

    5 -ali abbas evladı :zazaca ovacık-kemah-erzincan

    6- alhanlı aşireti :zazaca pülümür ,tercan

    7- arililler: zazaca nazimiye-pülümür-mazgirt-kelkit(akdoğdu köyü) erzincan tercan ilçesi(sarıkaya, yenibucak,kavaklık,küçük ağa köyleri)çayırlı ,çamurdere, başköy, karataş, çilhoroz, yayla kurt, sarıtaş,kartallı, çağlayan bucağı,kılıçkaya,erdene köylerinde hınıs(başköy

    8 -aslanlılar: zazaca ovacık-kemah

    9- aşuranlılar:zazaca ovacık-erzincan

    10 -baba mansurlu: zazaca pülümür-mazgirt-muhindi-nazimiye-tercan-sivas-erzincan

    11- bahtiyar aşireti:zazaca hozat-muş-kuzey horosan zağros dağları

    12- balabanlı :zazaca pülümür-erzincan-tercan-hınıs(güzelder köyü) raka, ruha,kırşehir, malatya(doğan şehir)

    13 -bal uşağı :zazaca ovacık-pülümür-çayırlı

    14- badilli :zazaca petek -kiğı-kelkit-halo-refahiye

    15 -beles :zazaca nazimiye-tercan-kığı-amasya-çorum

    16-bezmiş uşağı:pülümür.

    17- balçikanlı :zazaca pülümür-erzincan-nazimiye

    18 -birmanlı :zazaca ovacık-pülümür- erzincan

    19- beyitan uşağı: zazaca ovacık(gözeler,paşadüzü,akyay

    20 -bezgar(topuz): zazaca ovacık(hun uşağı, cevizli dere, söyütlü, topuzlu, çakmaklı)

    21- beritan :kurmanca erzurum-erzincan-dersim

    22- birim: zazaca ovacık

    23- botanlı(balyanlı) :kurmanca mazgirt

    24-bütünkanlı(bodikanlı):zazaca erzincan-tercan-kığı

    26 -caferanlı zazaca pülümür-erzincan-kemah-hınıs-dersime yakın bölgeler

    27 -bozukanlı kerel topuzlu ovacık-pülümür

    28 -çarekli zazaca pülümür(ağaşenliği)-erzurum-erzincan,yelekli köyü-tercan ve çayırlı

    29 -çinan aşireti zazaca tunceli

    30- demananlılar zazaca ovacık-pülümür-tunceli-mazgirt-pertek-erzincan-mazgirt-derviş cemal

    31-derviş cemal zazaca pülümür(şengül,bulmuş tosunlar köyü)-hozat-erzincan-çayırlı ,bulanık köyü,hınzori,zurum ve delaf köyü

    32-elhanlılar(elganlılar) zazaca erzincan,iran(albuz dağları,mazandara bölgesi)

    33- ferhatan zazaca çemişgezek- hozat

    34- fından zazaca hozat

    35-gevanlılar zazaca ovacık-hozat

    36- gülabi zazaca ovacık-kemah

    37- hadikenli zazaca ovacık-kemah

    38- haydaran zazaca nzaimiye,pülümür,mazgirt,erzincanın tercan ilçesi,bulanık ilçesi

    39- hayranlı zazaca nazimiye,pülümür

    40 hemenanlı zazaca tunceli

    41- hesenanlı kurmanca dersim,mazgirt,kığı,erzincan-çayırlı şefkür köyü

    42- hiranlı zazaca-kurmanca mazgirt, muhundu, pertek-derenahiyesi, haran bölgesi, varto nahiyesi, üstükara, karlıova, erzincan, dalav, şavşek, refahiye, tercanda kığı ilçesi, sütlüce , doluteknek, kabacalı, tilkitaşı, doluca, çamlıca, sarıdibek, akbinek, merkez ilçede dallıtepe, orta çanak, oğuldere, karapınar, gözele, karlıova ilçesi, tuzluca, çiftiköy, sarıkuşak, kaynarpınar, soğukpınar, kaynak köyleri, gümüşakar, halitler, yeniyurt, eskikonak köyleri, tercan ilçesi, küçük ağa, gök pınar köyleri ve tanyeri bucağı, kelkit, yarbaşı köyü

    43- holikan zazaca pertek, erzincan,pülümür

    44- hormekli kurmanca nazimiye,kığı,varto,kuruçay,refahiye

    45- holifen zazaca ovacık

    46 -hıfen kurmanca pertek

    47- hurşidan zazaca nazımiye

    48- hüzmekli uşağı zazaca nazimiye

    49- iksorlu(izollu) zazaca-kurmanca mazgirt, malatya, huluman, riçik, göman, kilise, nazımiye, pülümür, yaylacık, sarıyayla,malatya, elazığ,urfa

    50- iskor zazaca hozat

    51- kalan uşağı zazaca-kurmanca malazgirt,ovacık,malatya

    52- karabali zazaca hozat, ovacık, çemişkezek,kırşehir (1701 yılında zorunlu iskana tabii tutulmuşlardır)

    53-kenanoğlu aşireti:zazaca.pertek

    54- karakali zazaca erzincan, pülümür

    55-kamsuran kurmanca nazımiye

    56- karsan(keçer) uşağı zazaca pülümür, ovacık, nazımiye, erzincan,tercan,karakoçan

    57-keçeli zazaca ovacık,çatköy, eğimli, çambudak,balveren,aktaş,yakatarla köyleri

    58-karen(keçer) uşağı;ovacık,pülümür,nazmiye,erzincan,tercan

    59- kekertiyanlı zazaca ovacık

    60 kefelan zazaca ovacık, pertek

    61 kevanlı(kevo) zazaca ovacık

    62- kemanlı(izollu) zazaca pülümür, erzincan merkez, turna derre kalıntaş, çoban yıldızı, turluk, ergani ilçesi köyleri, kığı ilçesi, akımlı, yazgünü, gözdibi köyleri

    63- keskehoran kurmanca pertek

    64- kırğan zazaca hozat, desk, ovacık

    65- kısmurlu zazaca nazımiye

    66- kolik kurmanca kemg. ovacık

    67- kodern zazaca mazgirt

    68- kimsorlu zazaca hozat, çemişgezek, ovacık, nazımiye,dereova, sivas divriği bölgesinde, tuzla yöresinde bir kısmı zorunlu iskana tabii tutulmuştur.

    659-koç zazaca hozat, çemişgezek, ovacık, kığı(holhol), kurmeşli,erzincandan sonra pülümür altınhüseyin köyleri.

    70-koçkiri zazaca-kurmanca pülümür, erzincan, sivas, kahraman maraş

    72-- kormeşli kurmanca pertek, erzincan

    73- kubanlı(kudenli) zazaca mazgirt, kığı, karlıova, erzurum, çat ve karakoçan ilçeleri

    74- kudanlılar: zazaca;tunceli,erzincan-cimni,pelitli köyü,drerbük köyü

    75- kulikan kurmanca çemişgezek, ovacık

    76-kabaklı kurmanca çemişgezek, ovacık

    77- kırmoslu(kismorlu) kurmanca çemişgezek, ovacık, kığı ilçesi, yaylıdere,sarıtosun, aysaklı, hasköy, batrayas, mercan köyleri, adıyaman, xıdosur kolu yerleşmiştir.

    78- kureyşan zazaca-kurmanca nazımiye, mazgirt, ovacık, tercan, varto, kiği, sivas, hınsı mansur

    79- lertikli zazaca-kurmanca erzincan

    80- laçinli kurmanca ovacık, hozat

    81- lolanlı zazaca pülümür, çemişgezek, vartu ilçesi,nazımiye-hınız,esenli, aşkale,gürkeynak köyü,muş-varto,bayburt,erzurum,kelkit

    82-maksut zazaca ovacık, hozat

    83- memokan(memekan) zazaca tunceli

    84- meskanlı(mestanlı) kurmanca nazımiye,ovacık,pertek

    85-mevaliler aşireti zazaca nazımiye

    86- mırzan kurmanca pertek, ovacık,tunceli(milköyü),urfa-viranşehir, suriye`nin resückayın yöresine yerleşmişlerdir.

    87- millan kurmanca pertek, ovacık,tunceli(milköyü),urfa-viranşehir, suriye`nin resückayın yöresine yerleşmişlerdir.

    88- nenikan kurmanca çemişkezek, ovacık

    89- panikan zazaca ovacık

    90- parçikanlı zazaca-kurmanca ovacık,malatya

    91- pezgevran(pevzugerililer) zazaca ovacık, pertek, hozat

    92- perihanlı zazaca ovacık

    93- pilvenkli zazaca-kurmanca pertek

    94- piranlı kurmanca pertek (yamaşoba köyü)

    95- pirsultanlı zazaca pülümür,erzincan-avcılar köyü ,sıvas

    96-perikanlı zazaca nazımiye

    97- rekşait(reskan uşağı) kurmanca ovacık, hozat, çemişkezek

    98-rutanlı kurmanca hozat, nazımiye, pülümür,kuzey horosan mazderen bölgesinde ,erzincan-çağlayan bucağı, yalınca uluköy, melihtekli köyleri

    99- şadilli zazaca-türkçe mazgirt ilçesi (kızılkale, aydınlık, özdek, beşoluk, çatköy, gelinpınar, akkavak, kepektaşı, obrukbaşı, güneyharman, örsköy, yazevi, beşoluk), kığı, iran, mardin, refahiye

    100-sağcılar zazaca tunceli

    101- sarı saltuklular türkçe hozat

    102-şam uşağı zazaca ovacık, çemişkezek, hozat, erzurum, sivas, erzincan

    103- şadanlı kurmanca pülümür

    9104-şavak kurmanca pertek, hozat, çemişkezek

    105- şavalanlı zazaca-kurmanca tunceli, nazımiye, pülümür, tunceli, erzincan

    106- seyyidalan zazaca-kurmanca tunceli, nazımiye, hozat, çemişgezek

    107- seyyid sabunlar kurmanca pertek

    108- sultan munzur zazaca ovacık, erzincan

    109- seyhan zazaca mazgirt

    110- sisanlı zazaca pülümür

    111-sekakan kurmanca pertek, tunceli, tercan, afganistan

    112- seydanlı(sidanlı) kurmanca mazgirt

    113- semkan zazaca-kurmanca çemişkezek, ovacık, pertek

    114- seyit kemalan zazaca ovacık, erzincan

    115-seyit ahmet dedeler zazaca ovacık, erzincan

    116- silanlı zazaca ovacık, erzincan

    117-suranlı zazaca-kurmanca mazgirt ,erzincan-elmalı,tercan-bulanı,cimi,üzümlü

    118- süleyman uşağı zazaca ovacık

    119-süleymaniler zazaca tunceli

    120--sıh çobanlılar:mazgirt,elazığ,erzincan,çorum-alaca/keşni köyü

    121 şiğ hesananlı zazaca-kurmanca ovacık, mazgirt, pülümür, gümüşhane, erzincan-çayırlı

    122- şeyh mehmedanlı zazaca mazgirt, pülümür, nazumiye, tunceli merkez

    123- titanik uşağı -zazaca hozat

    124- yusufanlı -zazaca tunceli, mazgirt,kamut sütlüce bucağı ve köylerinde, merğo ve çihik

    125- zekeran -kurmanca çemişkezek

    126- zerkanlı -kurmanca çemişkezek, erzurum, hınıs, marat, mardin, aksaray üzere beş kola ayrılır.

    127-zerkevik- zazaca dere çıkaran-tembin dağlarında otururlar.

    kaynak: ali kaya, başlangıcından günümüze dersim tarihi ;bkz. sayfa ,81-94 ;birinci basım haziran1999, ikinci basım temmuz 2002,üçünçü basım 2003.can yayınları- istanbul

    buradan dersimin yapısı ile ilgili illa bir sonuç çıkaracaksanız ki bu benim için önemli değil bu en azından dersim kürttür yanlışından bizi kurtarır. dil en önemli unsur değil mi millet kavramı için? hee şimdi zazaca kürtçenin lehçesi mi diyeceksiniz?

    dersimin üzerine salınan hamidiye alayları elbette devletin bir politikası ancak devlet hangi boşluktan ve fikri durumdan yararlanarak bunları yaptığı açıktır? neden dersimliler şeyh sait isyanında kullanılmak istenmedi aynı devlet tarafından. neden dersimdeki alevi kürtlere kürtlük derken, şafi kürtlere müslümanlık diyorlar, selahattin diyorlar, idrisi diyorlar?

    bir diğer konu;

    nuri dersimi kürttü bunu reddetmedik yani kendisini nasıl tanımlıyorsa odur buna laf etmeyiz ancak şu isim meselesine dönecek olursak dedik ki önceki yazımızda diğer dersim önderleri bu iismleri taşımıyordu;öldürülen diğer dersim önderleri;

    . abbasan aşireti reisi miço ağa, 1938'de dersim'de kurşunlanarak
    öldürüldü.

    pezgoran aşireti reisi ibrahim ağa, 1938'de yakılarak öldürüldü.

    karabal aşireti reisi kangozade m.ali ağa, 1938'de öldürüldü

    ferhedan aşiret reisi cemşiiağa, 1938'de öldürüldü.

    abbasan aşireti reislerinden ibrahim ağa, 1938'de öldürüldü.

    yusuf an aşireti reisi kamber ağa, 1938'de elaziz'de öldürüldü.

    kırgan aşireti reisi zeynel ağa, 1938'de dersim'de öldürüldü.

    karabal aşiret reislerinden kocoağa, 1938'de dersim'de öldürüldü.

    albeyan aşiret reislerinden kocoağa, 1938'de dersim'de öldürüldü.

    karabal aşiretinden emekli subay haydar efendi, 1938'de
    istanbul'a sürüldü.

    beran aşireti reislerinden hasan efendi, 1938'de istanbul'a sürüldü.

    seydan aşireti umumi mümessili dr. nuri dersimi, 1937'de suriye'ye
    iltica etti.

    pevangan aşiret reisi cafer ağa, 1938'de dersim'de öldürüldü.

    peyavangen aşiret reislerinden süleyman ağa, antalya'ya sürüldü,
    orada öldü.

    bamasoran aşiret reisi yusuf ağa, 1936'da 30 kişi ile beraber çığ
    -altında kalarak öldü.

    bahtiyaran aşiret reisi yusuf ağa, 1936'da 30 kişiyle beraber çığ
    altmda kalarak öldü.

    alan aşiret reisi ali ağa, 1938'de dersim'de öldürüldü.

    .

    kırgan aşiret reislerinden mustafa ağa, 1938'de öldürüldü.

    soran aşiretinden hıdırağa, 1938'de öldürüldü.

    şadyan aşiret reisi veli haki rejiki, dersim'de kalmıştır

    kaynak: vet.dr.nuri dersimi
    hatiratim (dersim ve kurt milli mucadelesine dair)
    ozge yayinlari ankara 1992
    yayina hazirlayan: mehmet bayrak
7 entry daha
hesabın var mı? giriş yap